Nhà đầu tư không còn muốn mạo hiểm với startup công nghệ

Trong những năm rủng rỉnh túi tiền, các nhà đầu tư mạo hiểm, nhà đầu tư thiên thần cùng các tỷ phú đã mạnh tay móc hầu bao chi cho các startup công nghệ. Khi đó, dòng tiền dễ dãi tới mức chỉ cần có ý tưởng, đi kèm với một cụm từ thời thượng như 'blockchain' hay 'AI' của hiện tại, thì sẽ được rót vốn. Giá trị của các startup tăng vọt và các công ty kỳ lân mọc lên như nấm sau mưa.

Nhưng ở hiện tại, với lãi suất cao, môi trường kinh tế không chắc chắn và một cuộc khủng hoảng ngân hàng ảnh hưởng nặng nề đến các ngân hàng lân cận Thung lũng Silicon, nguồn vốn cho các công ty khởi nghiệp ở giai đoạn đầu đang thiếu hụt và các công ty giai đoạn cuối không có nhiều cơ hội để rút vốn.

Đối với các nhà đầu tư đang tìm cách tối đa hóa lợi nhuận, những cơ hội tốt hơn đang tồn tại ở các lĩnh vực khác.

Trong môi trường này, tiền gửi ở các thị trường tiền tệ ít rủi ro hơn có xu hướng mang lại lợi nhuận cao hơn so với các startup rủi ro cao. Chỉ số trái phiếu tổng hợp của Bloomberg US Aggregate, một điểm chuẩn được theo dõi rộng rãi về hiệu suất của trái phiếu hàng đầu nước Mỹ, đã ghi nhận mức lợi nhuận 4,5% trong tháng 11/2023. Đây là hiệu suất hàng tháng tốt nhất của chỉ số này kể từ năm 1985.

Rủi ro đi kèm với các startup là rất cao. Những gã khổng lồ công nghệ như Apple, Amazon, Alphabet và Microsoft vẫn đang hoạt động tốt, nhưng các công ty non trẻ của họ đang vật lộn để tồn tại.

Hiện nay, không khó để hiểu vì sao nhà đầu tư thà ngồi trên tiền chứ không muốn mạo hiểm với startup công nghệ.

Theo dữ liệu mới của Pitchbook, nguồn vốn đầu tư mạo hiểm cho các startup trên toàn cầu đã giảm hơn một nửa so với năm ngoái - con số huy động vốn hàng năm cho năm 2023 đang hướng tới mức thấp nhất kể từ năm 2015.

Với việc thiếu cả nguồn vốn lẫn cơ hội thoái vốn, các công ty giai đoạn đầu không thể bắt đầu và các công ty giai đoạn cuối đang gặp khó khăn. Ở vị thế một công ty chưa được niêm yết, cơ hội bán cổ phiếu thường ít hơn và xa hơn.

Tính đến thời điểm này trong năm, gần 20% tất cả các startup đã huy động vốn với mức định giá thấp hơn so với trước đó, theo công ty quản lý vốn chủ sở hữu Carta. Con số này tăng từ 5% trong năm 2021. Kể từ khi Carta bắt đầu theo dõi dữ liệu gần 5 năm trước, quý III/2023 ghi nhận nhiều startup đóng cửa hơn. Cho đến nay trong năm nay, 543 startup đã đóng cửa, dựa theo dữ liệu trên nền tảng của Carta.

Tình trạng tồi tệ đến mức một số người trong cuộc gọi đây là sự kiện tuyệt chủng đối với các startup.

Một số công ty trong danh sách này, đã từng huy động được rất nhiều tiền. Những tên tuổi lớn như WeWork, đã huy động được 11 tỷ USD tài trợ, và startup vận tải hàng hóa Convoy huy động được 900 triệu USD, đều đã nộp đơn phá sản trong hai tháng qua.

Các công ty khác vẫn đang cầm cự, nhưng họ cũng không khá hơn là bao, dù các cổ đông vẫn kỳ vọng startup sẽ vượt qua giai đoạn này. Trong nửa đầu năm 2023, nhà đầu tư đã nhận được khoảng 12 tỷ USD từ 588 thương vụ thoái vốn. Con số cả năm hiện đang trên đà trở thành thấp nhất trong thập kỷ.

Một báo cáo của PitchBook cho thấy: “Một lượng lớn vốn vẫn bị mắc kẹt trong các startup giai đoạn cuối và giai đoạn tăng trưởng mạo hiểm, trong khi thị trường càng ngày càng khắt khe".

Theo PitchBook, các nhà đầu tư mạo hiểm đang nắm giữ một lượng kỷ lục "dry power" (bột khô - vốn tiền mặt chờ để giải ngân cho các khoản đầu tư). Trong bối cảnh việc huy động vốn khởi nghiệp và chiến lược "thoát hàng" có thể vẫn mù mịt trong năm tới, song các nhà phân tích vẫn tin vào một số dấu hiệu hứa hẹn trong tương lai gần.

Trong một lưu ý gần đây, Allan Parks, quản lý tại nền tảng vốn tư nhân Allvue, đã viết rằng tài trợ cho AI và công nghệ sinh học vẫn tương đối mạnh. Các đợt chào bán công khai lần đầu (IPO) đang dần hồi phục và hoạt động gây quỹ mạo hiểm ở châu Âu đang "chứng kiến một số hoạt động gây quỹ đầy hứa hẹn".

Tuy nhiên, ông nói, "đối với các nhà quản lý và nhà đầu tư mạo hiểm, năm 2023 là một cuộc hành trình đầy sóng gió".