Năm 2022 kéo Thung lũng Silicon trở lại mặt đất

Trong phiên giao dịch đầu tiên của năm 2022, Apple đã đạt được một cột mốc quan trọng mới cho ngành công nghệ, trở thành công ty đầu tiên đạt mức giá trị vốn hóa 3.000 tỷ USD, theo sau là Microsoft và Google. Khi đó, đã xuất hiện nhiều dự đoán về việc liệu bao giờ thì các công ty công nghệ mới cán mốc giá trị vốn hóa 5.000 tỷ USD, theo CNN.

Tuy nhiên, những gì xảy ra trong phần còn lại của năm nay lại là những thứ hoàn toàn khác. Lĩnh vực công nghệ đã phải đối mặt với rất nhiều khó khăn trong năm 2022, khiến ngành này trở thành một trong những lĩnh vực thất bại lớn nhất năm.

Nhu cầu với nhiều công cụ công nghệ trong thời kỳ đại dịch đã không còn, lạm phát tăng cao, lãi suất tăng và lo ngại về suy thoái kinh tế có thể xảy ra đã đè nặng áp lực lên cách chi tiêu của người dùng và các nhà quảng cáo.

Kết quả, giá cổ phiếu của nhiều công ty công nghệ lao dốc, hàng chục nghìn nhân viên bị sa thải. Ngay cả những gã khổng lồ công nghệ như Amazon và Meta (công ty mẹ Facebook) cũng không tránh khỏi xu hướng chung này.

Thế giới công nghệ gần như đã nổ tung. Toàn bộ ngành công nghiệp từng được biết đến với việc đốt tiền vào những dự án đầy tham vọng đã bắt đầu đóng cửa các dự án này và công bố những nỗ lực nhằm cắt giảm chi phí.

Ngay cả danh hiệu tỷ phú giàu nhất thế giới, trước đây thuộc về nhà sáng lập công nghệ Elon Musk, cuối cùng cũng đã đổi ngôi vào tay Bernard Arnault, chủ tịch tập đoàn hàng xa xỉ khổng lồ của Pháp LVMH.

Sự thay đổi này đã phơi bày ra những điểm yếu trong ngành công nghệ. Trong nhiều năm, Thung lũng Silicon đã coi những người sáng lập các công ty công nghệ là những người có tầm nhìn xa, có thể nhìn xa về tương lai. Tuy nhiên, nhiều nhà sáng lập nổi tiếng nhất tại Thung lũng Silicon phải thừa nhận một sự thật phũ phàng rằng họ thậm chí không thể dự đoán trước được tương lai trong hai năm tới.

Như người sáng lập Facebook Mark Zuckerberg đã viết trong một bản ghi nhớ gửi cho nhân viên vào tháng trước khi thông báo rằng công ty sẽ cắt giảm 11.000 nhân viên: “Thật không may, điều này đã không diễn ra theo cách tôi mong đợi”

Sự thức tỉnh của Thung lũng Silicon

Khi đại dịch ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế vào đầu năm 2020, các công ty công nghệ dường như lại phát triển nhanh và mạnh hơn khi mọi người buộc phải dành thời gian ở nhà. Facebook có đủ khả năng để tăng gần gấp đôi số lượng nhân viên và đặt cược hàng tỷ USD vào một phiên bản tương lai của internet được gọi là metaverse.

Tương tự, gã khổng lồ thương mại điện tử Amazon cũng tăng cường tuyển dụng và tăng gấp đôi số lượng trung tâm hoàn thiện đơn hàng của mình để đáp ứng nhu cầu mua sắm trực tuyến tăng cao.

Sau đó, thị trường thay đổi. Angela Lee, giáo sư tại Trường Kinh doanh Columbia chia sẻ: “Nhiều công ty công nghệ rất tệ trong việc dự đoán tương lai và họ luôn nghĩ rằng những gì xảy ra trong thời kỳ đại dịch sẽ trở thành xu hướng tất yếu trong tương lai.

Tuy nhiên, thực tế đại dịch là một sự kiện “thiên nga đen” (thuật ngữ miêu tả hiện tượng cực kì hiếm xảy ra và không thể dự đoán trước, mang lại những hậu quả nặng nề cho nền kinh tế) và không ai trong chúng ta biết điều gì sẽ xảy ra trong tương lai”.

Những người từng được ca ngợi có tầm nhìn xa ở Thung lũng Silicon đã đưa ra những lời nhận lỗi. Những người sáng lập Stripe, Twitter và Facebook lần lượt thừa nhận họ đã phát triển công ty quá nhanh hoặc quá lạc quan về sự tăng trưởng trong thời kỳ đại dịch.

Lĩnh vực công nghệ cũng bị ảnh hưởng bởi tác động của việc tăng lãi suất trong năm nay. Thung lũng Silicon nói chung được cho là nơi nhạy cảm hơn với việc tăng lãi suất so với các khu vực khác vì nhiều công ty công nghệ tại đây từ trước tới nay luôn dựa vào khả năng tiếp cận nguồn vốn một cách dễ dàng để theo đuổi các dự án đầy tham vọng của họ, kể cả khi chưa có lợi nhuận.

Trong một động thái nhằm kiềm chế lạm phát, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã thông qua 7 đợt tăng lãi suất liên tiếp vào năm 2022. Kể từ đầu năm, chỉ số Nasdaq thiên về công nghệ đã giảm hơn 30% tính đến ngày 21/12. Để so sánh, chỉ số Nasdaq đã tăng hơn 40% vào năm 2020 và thêm 20% vào năm 2021.

Giá trị vốn hóa thị trường của Apple hiện dao động quanh mức 2.000 tỷ USD trở lên. Giá cổ phiếu của Amazon đã giảm khoảng 50% từ đầu năm đến nay. Giá cổ phiếu của Meta thậm chí còn bị ảnh hưởng nặng nề hơn, mất gần 2/3 giá trị vào năm 2022. Từng là doanh nghiệp trị giá nghìn tỷ USD vào năm ngoái, Meta đã chứng kiến ​​giá trị vốn hóa thị trường của mình giảm xuống dưới các công ty như Home Depot.

Trở về với thực tại

Theo dữ liệu từ công ty phân tích CB Insights, vốn đầu tư mạo hiểm toàn cầu đạt mức thấp nhất trong 9 quý là 74,5 tỷ USD vào quý III. Con số này đánh dấu mức giảm theo tỷ lệ phần trăm hàng quý lớn nhất trong một thập kỷ (34%) và giảm 58% so với mức đỉnh đạt được vào quý IV/2021.

Một dấu hiệu khác cho thấy ngành công nghệ đã lao dốc trong năm nay đến từ sự xuất hiện của các kỳ lân (startup được định giá từ 1 tỷ USD trở lên). Năm 2021, trung bình mỗi ngày có hơn hai kỳ lân mới, theo dữ liệu từ CB Insights. Tỷ lệ này đã giảm xuống mức ít hơn một kỳ lân mỗi ngày vào quý III, mức thấp nhất kể từ quý I/2020.

Mặc dù việc thắt lưng buộc bụng có thể gây khó khăn cho những người sáng lập công nghệ, nhưng giáo sư Lee coi xu hướng này là một điều tích cực cho ngành công nghệ nói chung.

Nhiều người trong ngành từ lâu đã nói rằng những loại điều chỉnh này có thể giúp loại bỏ một số yếu tố dư thừa trên thị trường và đảm bảo các công ty có khả năng tài chính tốt hơn để hướng tới tương lai tăng trưởng bền vững.

“Tôi coi những gì xảy ra ở giai đoạn cuối năm là một “sự thức tỉnh” của ngành công nghệ sau những gì đã trải qua trong suốt năm 2022”, giáo sư Lee, người cũng là nhà sáng lập mạng lưới đầu tư 37 Angels chia sẻ.

Dù vậy, ở thời điểm hiện tại, “nỗi đau” mà Thung lũng Silicon và những người làm việc trong ngành công nghệ phải gánh chịu dường như chưa đi tới hồi kết. Chẳng hạn, trong bản ghi nhớ tại Amazon, CEO Andy Jassy cho biết việc sa thải tại công ty, được báo cáo với tổng số khoảng 10.000 vị trí, sẽ tiếp tục diễn ra trong năm 2023.