Liệu bitcoin có thể bị đánh thuế như vàng?

Từ đầu năm 2021 đến nay, thị trường tiền điện tử chứng kiến không ít biến động, với tâm điểm chú ý là đồng bitcoin. Giá bitcoin liên tục xô đổ các kỷ lục, đột ngột quay đầu giảm mạnh và phục hồi trong thời gian ngắn.

Gần đây, CEO Elon Musk của hãng xe điện Tesla thường xuyên đăng bài ủng hộ bitcoin và các đồng tiền điện tử khác như Dogecoin. Ngoài ra, Tesla cũng tuyên bố sẽ chấp nhận thanh toán bằng bitcoin. Các tập đoàn lớn khác như Mastercard, BNY Mellon và PayPal cũng phát tín hiệu ủng hộ bitcoin.

Mức độ tăng trưởng và biến động thất thường của đồng tiền điện tử lâu đời nhất này khiến nhiều người đặt câu hỏi liệu trong tương lai, bitcoin có phải đối mặt với quy định hay sự giám sát nghiêm ngặt hơn từ chính phủ Mỹ hay không.

Hôm 22/2, Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Janet Yellen đã cảnh báo về những hệ lụy nguy hiểm mà bitcoin có thể gây ra cho nhà đầu tư và công chúng. Bà Yellen cũng nhấn mạnh rằng chính phủ Mỹ cần ban hành quy định để kiểm soát bitcoin.

"Theo tôi, chúng ta cần phải đảm bảo rằng bitcoin không được sử dụng cho các giao dịch bất hợp pháp và cần đưa ra cơ chế bảo vệ nhà đầu tư. Do đó, quản lý các tổ chức kinh doanh bitcoin và buộc họ phải tuân thủ trách nhiệm pháp lý liên quan là rất quan trọng", bà Yellen chia sẻ với CNBC.

Hệ thống quản lý chắp vá

Kitco News dẫn lời các nhà phân tích cho biết, hệ thống giám sát bitcoin hiện tại "khá chắp vá" và thay đổi theo từng bang của nước Mỹ.

"Chính quyền liên bang thường giao nhiệm vụ quản lý chính cho một cơ quan liên bang nhất định. Ví dụ, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ chịu trách nhiệm quản lý hệ thống ngân hàng, Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch Mỹ (SEC) sẽ giám sát các công ty môi giới và Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Mỹ (CFTC) sẽ kiểm soát các công ty giao dịch hàng hóa", nhà phân tích Ben Elliot của Bloomberg Intelligence lý giải.

"Hoạt động của nhiều cơ quan có thể liên quan đến bitcoin nhưng lại không có cơ quan liên bang phụ trách giám sát chính đối với đồng tiền điện tử này", ông Elliot nhấn mạnh.

Kitco News có chỉ ra một số hoạt động giám sát riêng lẻ đối với bitcoin tại Mỹ. Cụ thể, theo quy định về hoạt động chuyển tiền giữa các bang, cơ quan quản lý ngân hàng từng bang chịu trách nhiệm giám sát các sàn giao dịch tiền ảo giao ngay.

Sở Thuế vụ Mỹ (IRS) xem tiền điện tử là tài sản, do đó người sở hữu bitcoin phải chịu thuế trên thặng dư vốn (capital gains tax). Mạng lưới Điều tra Tội phạm Tài chính của Bộ Tài chính Mỹ (FinCEN) chịu trách nhiệm giám sát các giao dịch bitcoin để ngăn chặn hành vi rửa tiền.

Cùng với đó, SEC chịu trách nhiệm phát hiện các thương vụ ICO chưa qua đăng ký. ICO là hình thức phát hành đồng tiền ảo ra thị trường, tương tự IPO trên thị trường chứng khoán.

Bitcoin được xác định là một hàng hóa tài chính, do đó CFTC có thể điều chỉnh các hợp đồng tương lai và giao dịch phái sinh được thanh toán hoặc dựa trên bitcoin.

Tóm lại, chính phủ Mỹ chưa thực sự có một cơ quan giám sát cấp liên bang dành cho thị trường bitcoin giao ngay. Ông Elliot kết luận: "Các công ty cho phép bạn mua và bán bitcoin, sau đó giao dịch bitcoin như một loại tiền định danh (fiat currency) về cơ bản không hề được kiểm soát".

Hiện tại cũng không có luật liên bang nào quy định bitcoin phải được giám sát hay chỉ định cơ quan chịu trách nhiệm quản lý bitcoin, ông Elliot nói thêm.

Bitcoin chưa bị đánh thuế

Kitco News lưu ý, bitcoin hiện không được coi là tiền tệ tại Mỹ và chưa chịu bất kỳ mức thuế đặc biệt nào. Để thu thuế, IRS hiện xem bitcoin là một loại tài sản thay vì là tiền pháp định (legal tender).

"Từ góc độ thuế, nếu bạn cố gắng thanh toán một món hàng bằng bitcoin, hành động của bạn sẽ được xem là chuyển đổi hàng hóa (bartering), tức là đổi mặt hàng này lấy mặt hàng khác. Hay nói cách khác, bạn bán bitcoin (bất luận lời hoặc lỗ) và sau đó dùng số tiền thu được để mua thứ bạn muốn", nhà phân tích Andrew Silverman của Bloomberg Intelligence lập luận.

"Hầu hết nhà đầu tư sẽ phải trả thuế trên thặng dư vốn khi bán lại bitcoin. Nếu nhà đầu tư nắm giữ bitcoin lâu hơn một năm, mức thuế tối đa là 21% (cộng với 3,8% thuế tiêu thụ đặc biệt, nếu có)", ông Silverman tiếp tục.

Bitcoin có thể bị đánh thuế như vàng?

Câu hỏi lớn mà các nhà đầu tư đặt ra là nếu bitcoin tiếp tục được giao dịch như "vàng kỹ thuật số" thì liệu nó có bị đánh thuế như vàng hay không? Câu hỏi này rất quan trọng do ở Mỹ, vàng bị đánh thuế cao hơn cổ phiếu vì IRS xem nó và các kim loại quý khác là đồ sưu tập (collectibles).

Bị đánh thuế như thế nào phụ thuộc vào cách người ta đầu tư vào vàng hay chứng chỉ quỹ ETF vàng. Dưới góc nhìn của ngành thuế, nếu nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu trong một công ty khai thác vàng, việc này cũng tương tự như mua hoặc bán cổ phiếu của bất kỳ công ty nào khác. Tuy nhiên, nếu nhà đầu tư chọn mua vàng vật chất hoặc chứng chỉ quỹ ETF vàng, biểu thuế sẽ thay đổi đáng kể.

Chuyên gia Silverman cho hay: "Mua chứng chỉ quỹ ETF vàng cũng tương tự như mua vàng vật chất. Khác với cổ phiếu hoặc trái phiếu doanh nghiệp, đầu tư vào vàng bị đánh thuế như một món đồ sưu tập (giống như tranh ảnh nghệ thuật hoặc đồ nội thất cổ), do đó thay vì chịu mức thuế 20% như cổ phiếu, vàng bị đánh thuế đến 28%".

"Nếu nhà đầu tư kiếm được hơn 200.000 USD (lợi nhuận riêng lẻ) hoặc 250.000 USD (lợi nhuận chung với vợ/chồng) trong một năm, họ còn bị đánh thêm thuế tiêu thụ đặc biệt. Khi đó, tổng mức thuế là 31,8%", ông Silverman nói thêm. Ngoài ra, nhà đầu tư còn bị đánh thuế vàng nếu họ sở hữu hợp đồng tương lai được giao dịch công khai, nhà phân tích Silverman bổ sung.

Kitco News nhận định, nếu như IRS thay đổi định nghĩa về bitcoin trong tương lai, nhà đầu tư tiền điện tử có thể sẽ bị áp thuế cao hơn.

"Bộ Tài chính Mỹ cũng có thể đổi ý và đánh thuế bitcoin như vàng. Bộ này còn có thể đánh thuế bitcoin như một khoản đầu tư vào một loại tiền tệ với biểu thuế mới", ông Silverman nhấn mạnh.

Cho đến nay, IRS chưa từng đề cập chi tiết đến tiền điện tử. Tuy nhiên, Quốc hội Mỹ đang thảo luận về một số dự luật mới có thể thay đổi các quy định hiện hành với bitcoin.

Khi nào Mỹ siết chặt quy định với bitcoin?

Ông Pierce Crosby, nhà quản lý của nền tảng TradingView, cho biết dường như đưa ra một quy định mới và toàn diện về bitcoin ở cấp liên bang là bước tiến lớn tiếp theo của chính phủ Mỹ.

"Thiết lập một tiêu chuẩn quốc gia thay cho hệ thống quy định chắp vá của các bang rõ ràng là bước đi quan trọng tiếp theo của chính phủ Mỹ. Khi đó, nhiều sàn giao dịch bitcoin sẽ bị giám sát chặt chẽ hơn", ông Crosby nhấn mạnh.

Một trong các yếu tố quan trọng thúc giục Washington hành động là việc các sàn giao dịch như Coinbase sẽ sớm đại chúng. "Khi các công ty như Coinbase tham gia thị trường đại chúng, các cơ quan quản lý sẽ muốn kiểm soát họ hơn", ông Crosby cho hay.

Gần đây, FinCEN đang kêu gọi ban hành quy định mới thay cho các luật hiện hành về bitcoin. Điều này có nghĩa là các sàn giao dịch bitcoin sẽ cần phải tuân thủ thêm những quy định khác, chẳng hạn như về khách hàng.

"Nhà đầu tư có thể sẽ phải cung cấp thẻ căn cước do chính quyền bang cấp, với đủ thông tin như tên và địa chỉ thực. Mục đích là nhằm đảm bảo tài khoản đó không rửa tiền hoặc tài trợ cho khủng bố", nhà phân tích Ben Elliot của Bloomberg Intelligence giải thích.

Các đề xuất như trên từng được đưa ra dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Trump nhưng chưa được ban hành thành luật. Song, đổi mới có thể xuất hiện trong chính quyền Tổng thống Biden.

"Hiện tại, chính quyền ông Biden đang tìm cách để thúc đẩy các đề xuất này, bởi vì chúng không chỉ yêu cầu sàn giao dịch nắm thông tin khách hàng mà còn là đối tác của khách hàng", ông Elliot nói thêm.

Một số người lo ngại quy định mới về bitcoin có thể gây ra tình trạng bán tháo. Song, CEO Alex Mashinsky của Celsius Network cho rằng, quy định mới có thể khiến công chúng chấp nhận và sử dụng bitcoin nhiều hơn.

Dù vậy, ban hành một quy định mới về bitcoin đòi hỏi rất nhiều quyết tâm và thời gian từ chính quyền ông Biden, mà hiện tại chính phủ Mỹ đang phải bận tâm đến các vấn đề cấp bách hơn như đại dịch COVID-19, gói cứu trợ COVID-19, triển khai vắc xin và điều chỉnh hệ thống thuế.

Do đó, nhà đầu tư và công chúng quan tâm đến bitcoin sẽ phải đợi thêm một thời gian trước khi chính quyền liên bang đưa ra những quy định mới về bitcoin.