Làm sao giữ chân người nước ngoài mua nhà tại Việt Nam?

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, có khoảng 4 triệu người muốn mua nhà ở Việt Nam trong tương lai, bao gồm người nước ngoài và Việt kiều. Xu hướng ngày càng nhiều người nước ngoài muốn mua nhà tại Việt Nam và đây là một tín hiệu tốt, phản ánh tiềm năng của nền kinh tế đang phát triển tích cực.

Các chuyên gia nhận xét, thời gian tới, Luật Nhà ở cần được sửa đổi theo hướng minh bạch, chặt chẽ và phù hợp với quy định, thực tiễn. Đặc biệt, quy định liên quan đến việc bán nhà cho người nước ngoài cần mở và cụ thể hơn thay vì gia tăng các rào cản. Đồng thời, việc sửa đổi này phải đồng bộ các quy định của Luật Đất đai và Luật Kinh doanh bất động sản.

Ông Hoàng Hải - Cục trưởng Cục Quản lý nhà và Thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết, kể từ khi Luật Nhà ở 2014 có hiệu lực cho đến nay, số lượng cá nhân, tổ chức nước ngoài sở hữu nhà ở tại Việt Nam đã tăng lên đáng kể.

Qua đó cho thấy, Luật Nhà ở quy định cho phép tổ chức, cá nhân nước ngoài được mua và sở hữu nhà ở với các điều kiện được mở rộng về phạm vi, đối tượng, loại nhà, số lượng nhà ở được mua… đã tạo điều kiện thuận lợi thu hút và thúc đẩy phát triển đầu tư, du lịch và dịch vụ, phát triển thị trường bất động sản, phù hợp với thông lệ quốc tế, thu hút dòng vốn FDI.

Dữ liệu thống kê của Bộ Xây dựng cũng cho thấy, kể từ khi Luật Nhà ở 2014 có hiệu lực đến nay, đã có khoảng 3.035 người nước ngoài mua nhà ở Việt Nam, chủ yếu là các căn hộ chung cư ở dự án nhà thương mại.

Các tổ chức, cá nhân nước ngoài đã mua và sở hữu nhà ở tại Việt Nam, tập trung chủ yếu tại các tỉnh, thành phố lớn như: Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Bắc Ninh, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu... Phần lớn các đối tượng này đến từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, Mỹ, Australia, Nhật Bản, Malaysia.

Tuy nhiên, Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam nhận xét, tổng số người nước ngoài đã mua nhà tại Việt Nam vẫn còn rất ít so với nhu cầu. Cụ thể, theo tính toán của VARS, số lượng nhà ở được người nước ngoài mua tại Việt Nam kể từ khi Luật Nhà ở 2014 có hiệu lực chỉ chiếm khoảng 0,53% tổng lượng nhà ở trong cả nước giai đoạn 2018-2022.

Trong khi đó, nhu cầu mua nhà của người nước ngoài sinh sống và làm việc tại Việt Nam, bao gồm nhu cầu sở hữu nhà để ở và nhu cầu kinh doanh là rất lớn. Đặc biệt, Việt Nam nổi lên là một nền kinh tế phát triển nhanh, năng động, được các tổ chức uy tín quốc tế đánh giá là điểm sáng ở khu vực châu Á.

Những năm gần đây, hàng loạt nhà đầu tư lớn với dòng vốn quy mô lớn đã đổ bộ, tìm kiếm cơ hội phát triển tại Việt Nam chính là dẫn chứng sinh động nhất. 

Cùng với dòng vốn FDI tiếp tục tăng mạnh, lượng người nước ngoài đến sinh sống và làm việc lâu dài tại Việt Nam cũng tăng lên hàng năm. Theo dữ liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2005, số lượng lao động nước ngoài ở Việt Nam là 12.000 người nhưng đến năm 2019 là 117.800 người.

Cùng đó, số lao động nước ngoài được cấp phép làm việc tại Việt Nam tính đến tháng 3/2022 là 100.000 người, tăng gấp gần 10 lần so với năm 2005.

Chủ tịch VARS Nguyễn Văn Đính nhận xét, việc làm ăn lâu dài cũng như nhu cầu đầu tư trước sức hút từ tiềm năng đầu tư bất động sản tại Việt Nam chắc chắn sẽ nảy sinh nhu cầu sở hữu nhà ở, căn hộ.

Bên cạnh đó, sự lựa chọn của giới nhà giàu nước ngoài khi mà giá nhà ở một số quốc gia đã quá cao hay việc siết các quy định nhập cư ở một số nước... cũng sẽ khiến nhu cầu sở hữu nhà tại Việt Nam ngày càng tăng lên.

VARS dẫn chứng, Báo cáo của hãng địa ốc Juwai IQI nửa đầu năm 2023 cho thấy, Đông Nam Á; trong đó, có Việt Nam đang nổi lên là điểm đến ưa thích cho người giàu Trung Quốc. Tuy nhiên, theo VARS, vẫn còn nhiều rào cản, đặc biệt là về pháp lý và thủ tục hành chính gây khó khăn trong việc tiếp cận nhà ở của người nước ngoài tại Việt Nam.

Ông Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, dự thảo Luật Nhà ở quy định về chế độ tiếp cận nhà ở của người nước ngoài ở Việt Nam theo hướng mở hơn là phù hợp.

Việt Nam rất cần một lực lượng nhân sự trình độ cao mà một phần trong số đó chính là người nước ngoài đến Việt Nam làm việc. Muốn vậy thu hút và “giữ chân”  thì phải cho họ được mua nhà.

“Tuy nhiên, trong khi dự thảo Luật Nhà ở đưa ra khung rộng rãi hơn trước đối với việc cho người nước ngoài mua nhà ở tại Việt Nam thì dự thảo gần nhất của Luật Đất đai (sửa đổi) lại không cho phép người nước ngoài sử dụng đất. Như vậy, chúng ta chỉ bán cái xác nhà cho người nước ngoài chứ không bán đất thì cũng rất khó" - ông Võ nhận định.

Ông Hoàng Hải cho biết, theo quy định của Luật Đất đai 2013 và dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) thì cá nhân nước ngoài không thuộc đối tượng được mua, sở hữu đất ở tại Việt Nam. Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022, Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao cũng chưa đề cập đến việc sử dụng đất của cá nhân nước ngoài tại Việt Nam.

Do vậy, Bộ Xây dựng đề nghị Chính phủ cho phép giữ nguyên như dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) về việc cá nhân nước ngoài nhập cảnh vào Việt Nam được mua và sở hữu nhà ở tại Việt Nam (bao gồm cả nhà ở riêng lẻ và căn hộ chung cư).

Đồng thời, Bộ Xây dựng tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội bỏ quy định tổ chức, cá nhân nước ngoài được sở hữu nhà ở gắn với quyền sử dụng đất thuê.

Luật hóa các quy định là cần thiết, đặc biệt là theo hướng minh bạch, cởi mở và vẫn đảm bảo các yếu tố an ninh quốc phòng, kinh tế…. Tuy nhiên, cần đồng bộ giữa các luật liên quan để yếu tố pháp lý không trở thành rào cản.