Làm gì để thông quan hàng hóa ùn tắc diện rộng tại cửa khẩu?

Bằng mọi cách phải đảm bảo thông quan hàng hóa nông sản nhằm thực hiện các Thỏa thuận cấp cao giữa hai nước Việt Nam - Trung Quốc; đáp ứng quyền lợi ích hai bên và tránh bức xúc trong nhân dân, nhất là trong giai đoạn cận kề Tết Nguyên đán.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã nhấn mạnh như vậy tại cuộc họp Ban chỉ đạo giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại cửa khẩu biên giới phía Bắc do Bộ Công Thương chủ trì ngày 18/1 theo hình thức trực tuyến.

Cải thiện tiến độ thông quan

Theo ông Phan Văn Chinh – Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), từ đầu tháng 12/2021, dịch COVID-19 tiếp tục diễn biến phức tạp trên phạm vi toàn cầu.

Trung Quốc liên tục tăng cường các biện pháp phòng, chống dịch tại tất cả các cửa khẩu, bao gồm cả cảng biển và các cửa khẩu biên giới đất liền, ảnh hưởng nghiêm trọng tới tiến độ thông quan hàng hóa.

Cùng với việc nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam vào chính vụ thu hoạch đã gây ra tình trạng ùn tắc hàng hóa, phương tiện trên diện rộng tại 2 tỉnh Lạng Sơn và Quảng Ninh.

Đáng chú ý, cao điểm ùn tắc xảy ra vào các ngày 24 và 25/12/2021, khi có tới gần 6.000 phương tiện chờ xuất khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn và thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Bên kia biên giới cũng tồn đọng hàng nghìn xe chờ làm thủ tục xuất khẩu hàng hóa sang Việt Nam.

Ông Phan Văn Chinh cho biết thêm, mới đây tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc) đã tiến hành đánh giá tình hình thực tế phòng, chống dịch đối với  từng cửa khẩu để khôi phục dần hoạt động thông quan tại một số cửa khẩu; trong đó, có cụm cửa khẩu quan trọng đối với xuất khẩu nông sản của Việt Nam tại thành phố Móng Cái.

Ngoài ra, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) cũng chính thức cho phép nhập khẩu trở lại trái cây tươi từ Việt Nam qua cửa khẩu Kim Thành; trong đó, có quả thanh long.

Theo báo cáo của Sở Công Thương các tỉnh biên giới phía Bắc, đến 8 giờ ngày 17/1, toàn tuyến biên giới phía Bắc đã có 12 cửa khẩu, lối mở hoạt động.

Tổng lượng xe còn tồn tại 2 tỉnh Lạng Sơn và Quảng Ninh là 2.643 xe, giảm hơn 3.000 xe so với thời điểm cuối tháng 12/2021.

Hàng hóa nhập khẩu cũng được giải tỏa đáng kể, đáp ứng nhu cầu vật tư, nguyên liệu cho sản xuất trong nước.

Ông Hoàng Xuân Ánh – Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng chia sẻ, tại cửa khẩu Tà Lùng hiện còn tồn 80 xe xuất khẩu, chủ yếu là gỗ ván, tiêu, điều, không có hoa quả; xe nhập khẩu có 260 xe, hàng hóa chủ yếu là than cốc, máy móc thiết bị.

Phía Trung Quốc đã thông báo ngày 17 và 18/1 dừng xuất nhập khẩu để kiện toàn việc phòng, chống dịch. Từ ngày 19/1 tiếp tục thực hiện xuất nhập khẩu, nhưng đến ngày 21/1 sẽ dừng hoạt động xuất nhập khẩu tại cửa khẩu Tà Lùng.

Tại cửa khẩu Trà Lĩnh còn tồn một số xe thanh long; số xe chờ nhập khẩu chủ yếu là than cốc và máy móc nhưng số lượng không nhiều.

Hàng tôm cá đông lạnh đã quay đầu về thị trường nội địa. Riêng tại cửa khẩu Sóc Giang chỉ còn tồn 22 xe hạt điều.

Theo ông Hoàng Xuân Ánh, Cao Bằng đã bố trí lực lượng chức năng làm việc 24/24 giờ và liên tục trao đổi với phía Trung Quốc ở nhiều cấp. Đặc biệt, tỉnh cũng đã gửi thư cho Chủ tịch tỉnh Quảng Tây về vấn đề tạo thuận lợi cho thông quan hàng hóa.

Hiện nay, công tác phòng, chống dịch ở khu vực cửa khẩu Cao Bằng được triển khai tương đối tốt và tỉnh đã xây dựng mô hình cửa khẩu xanh, cửa khẩu an toàn, không COVID-19.

Ông Hồ Tiến Thiệu – Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn cho hay, tính đến 20 giờ ngày 17/1, tổng xe nông sản tồn tại các cửa khẩu trong tỉnh gồm: cửa khẩu Hữu Nghị 673 xe, cửa khẩu Tân Thanh 373 xe, cửa khẩu Chi Ma 77 xe. Đến ngày 18/1, riêng cửa khẩu Hữu Nghị thông quan; cửa khẩu Tân Thanh đã dừng thông quan; cửa khẩu Chi Ma cũng mới dừng thông quan cách đây 3 ngày khi phía Trung Quốc phát hiện một F0 làm công việc bốc xếp.

Ngày 17/1, cửa khẩu Hữu Nghị đã thông quan xuất khẩu được 103 xe và nhập khẩu hơn 300 xe. Để tháo gỡ khó khăn cho việc thông quan hàng hóa, UBND tỉnh Lạng Sơn đã có văn bản đề nghị các địa phương vùng nông sản không đưa hàng hoa quả tươi lên cửa khẩu để đảm bảo thông quan hết hàng hóa cũ. Tuy nhiên, ngày 17/1 vẫn có hơn 50 xe hoa quả, nông sản được đưa lên Lạng Sơn.

Hiện nay, tại Lạng Sơn, số hàng đưa lên và quay đầu về nội địa là tương đương nhau. Nếu mỗi ngày xuất khẩu được 100 xe và trong những ngày tới cửa khẩu Tân Thanh và Chi Ma mở cửa trở lại sẽ giải quyết được lượng hàng tồn. Phía bạn cũng đã thông báo 29 Tết sẽ nghỉ Tết Nguyên đán. Do đó, Lạng Sơn thường xuyên đàm phán với phía bạn để giải quyết việc thông quan.

Ông Nguyễn Tường Văn – Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh chia sẻ, tỉnh có 2 cửa khẩu là Móng Cái – Bắc Luân 2 là cửa khẩu chính ngạch; đường mòn lối mở km 3,4 chủ yếu là xuất nhập khẩu tiểu ngạch.

Từ ngày 11/1 đến nay, các cửa khẩu của Quảng Ninh đã thông quan được 1.076 xe, trung bình 100 xe/ngày qua 2 cửa khẩu. Tuy nhiên, hàng ngày vẫn có xe lên cửa khẩu nên vẫn còn 1.367 xe đang chờ thông quan.

Hơn nữa, Trung Quốc đã thông báo làm xuyên Tết để thông quan hàng hóa, nhưng cán bộ tại cửa khẩu khi quay về quê sẽ bị cách ly từ 7 - 28 ngày nên tốc độ thông quan hoàn toàn phụ thuộc vào số lượng người làm ở cửa khẩu.

Giải pháp trọng tâm

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, mặc dù liên tục khuyến cáo các địa phương vùng trồng nông sản tạm dừng đưa hàng lên cửa khẩu, nhưng thực tế các địa phương cũng không thể nắm bắt được mỗi ngày địa phương mình có bao nhiêu chuyến xe, mặt hàng bởi đây là hợp đồng của các doanh nghiệp, người dân, nhà vườn với nhau. Vì vậy, phải họp bàn để nắm tình hình cụ thể của các địa phương, qua đó giúp điều hành dễ hơn.

Nhằm góp phần tháo gỡ khó khăn, Bộ Công Thương đã quyết định thành lập Ban chỉ đạo giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc.

Theo đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên trực tiếp làm Trưởng Ban chỉ đạo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh và lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm Phó Trưởng Ban chỉ đạo.

Lãnh đạo các Bộ Y tế, Tài chính, Ngoại giao và Chủ tịch UBND các tỉnh Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai là thành viên Ban chỉ đạo.

Ban chỉ đạo có nhiệm vụ chỉ đạo các cơ quan chức năng trực thuộc áp dụng các biện pháp, giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để giải quyết tình trạng ách tắc hàng hóa, nông sản tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc.

Thường xuyên cập nhật tình hình và cung cấp thông tin cho các địa phương liên quan về tình hình thông quan hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc; phối hợp với các bộ, ngành, địa phương liên quan trong việc điều tiết vận chuyển hàng hóa lên các cửa khẩu biên giới phía Bắc.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng đã ban hành Quyết định số 55/QĐ-BCT thành lập Tổ giúp việc Ban chỉ đạo giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc nhằm tham mưu giúp Ban chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa.

Để thực hiện những nhiệm vụ này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ đạo các đơn vị tiếp tục khắc phục khó khăn, nỗ lực thông quan hàng hóa qua cửa khẩu, cơ bản đảm bảo an toàn phòng dịch, tránh thiệt hại cho các bên.

Bên cạnh đó, các địa phương có cửa khẩu cần phối hợp với các bộ, ngành liên quan khẩn trương thiết lập vùng an toàn dịch bệnh để tập kết hàng hoá, xử lý kỹ thuật, đảm bảo an toàn dịch bệnh cho hàng hóa và người vận chuyển hàng hóa.

Đồng thời, tổ chức tốt việc phân luồng giao thông, tránh ách tắc; đảm bảo chỗ ăn nghỉ cho lái xe, chủ hàng và các dịch vụ cần thiết cho lưu trú, bảo quản tạm thời hàng hóa; tăng cường các biện pháp tạo thuận lợi cho việc vận chuyển, lưu thông và thông quan qua cửa khẩu.

Bộ trưởng Bộ Công Thương cũng khuyến cáo các chủ hàng, cơ sở sản xuất kinh doanh tuân thủ quy tắc, áp dụng các biện pháp đảm bảo an toàn dịch bệnh trên người, phương tiện vận tải, nhất là trên bao bì sản phẩm; bảo đảm chất lượng hàng hóa như cam kết, tuân thủ quy định về bao bì đóng gói, bảo quản, giao nhận.

Mặt khác, các chủ hàng thường xuyên giữ mối liên hệ và khuyến cáo với chính quyền, cơ quan chức năng địa phương có hàng nông thủy sản xuất khẩu trong việc hợp tác chặt chẽ với Ban chỉ đạo để việc đưa hàng lên biên giới, tổ chức thông quan qua cửa khẩu thuận lợi. Về lâu dài, chỉ đạo sản xuất có quy hoạch, kế hoạch, tổ chức sản xuất theo tín hiệu thị trường.