Lạc quan với mục tiêu 11 tỉ USD, XK gỗ vẫn chịu áp lực về nguy cơ gian lận thương mại và xuất xứ nguồn gốc

Xuất khẩu gỗ và lâm sản đón nhiều cơ hội

Thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT) cho biết ngày 11/9, tại trụ sở Bộ NN&PTNT đã diễn ra hội nghị đánh giá tình hình chế biến, xuất khẩu gỗ, lâm sản những tháng đầu năm 2019 và các giải pháp thúc đẩy chế biến, xuất khẩu gỗ, lâm sản trong thời gian tới.

Theo báo cáo của Tổng cục Lâm nghiệp, cả nước hiện nay có 5.424 doanh nghiệp chế biến gỗ và lâm sản, trong có đó 612 doanh nghiệp FDI, chiếm 11,3% tổng số doanh nghiệp và 4.812 doanh nghiệp trong nước, chiếm 88,7% tổng số doanh nghiệp. 

Trong 7 tháng đầu năm 2019, Việt Nam đã xuất khẩu gỗ và lâm sản đến hơn 128 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, EU, Hàn Quốc là những thị trường xuất khẩu chủ yếu, đạt 5,3 tỉ USD, chiếm 87,7% giá trị xuất khẩu lâm sản. 

Về thị trường nhập khẩu, Việt Nam đã nhập khẩu từ 96 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó, Trung Quốc, Mỹ, Cameroon, Chile, Thái Lan là 5 thị phần có giá trị nhập khẩu lớn của Việt Nam, đạt 757,6 triệu USD, chiếm 52% giá trị nhập khẩu.

Theo đại diện Hiệp hội và doanh nghiệp, hiện nay, tại thị trường Mỹ, các mặt hàng gỗ từ các quốc gia khác và từ Việt Nam có thể sẽ tăng lên để bù đắp vào phần thiếu hụt hàng hóa do thuế tăng cao từ thị trường Trung Quốc.

Ngoài ra, từ khi Hiệp định đối tác tự nguyện giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu về thực thi Luật Lâm nghiệp, quản trị rừng và thương mại lâm sản (VPA/FLEGT) có hiệu lực từ ngày 1/6/2019, các hoạt động thương mại gỗ và sản phẩm gỗ được thúc đẩy tạo điều kiện cho các doanh nghiệp xuất khẩu lâm sản vào EU cũng như thị trường khác.

Đồng thời, Việt Nam có nhiều cơ hội đón nhận nguồn vốn đầu tư FDI dịch chuyển khỏi Trung Quốc do Việt Nam có các lợi thế về cơ chế chính sách thông thoáng, nhân công giá rẻ, hệ thống giao thông, cảng biển nước sâu thuận lợi.

Hiệp hội và doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ các cấp Bộ, ngành nhà nước quan tâm hơn nữa đến các cơ chế chính sách thủ tục xin cấp phép, hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp gỗ Việt Nam được tiếp cận được công nghệ tiên tiến của EU thay thế cho những công nghệ cũ, lạc hậu.

Đặc biệt cần có kế hoạch cụ thể để triển khai khâu thiết kế sản phẩm và xây dựng thương hiệu sản phẩm gỗ Việt Nam

Bộ NN&PTNT lạc quan trước mục tiêu xuất khẩu 11 tỉ USD trong năm 2019.

Cần thận trọng trước nhiều thách thức

Theo Thứ trưởng thường trực Hà Công Tuấn mục tiêu Chính phủ đặt ra cho ngành gỗ và lâm sản là xuất khẩu đạt 11 tỉ USD trong năm 2019 là có khả thi.

Bởi năm nay ngành gỗ có nhiều thuận lợi từ các chính sách mở cửa từ Chính phủ, từ các kí kết Hiệp định thương mại mà ngành hàng cần tận dụng để phát triển đột phá cho kinh tế của cả nước.

Tuy nhiên bên cạnh những thuận lợi sẽ là những khó khăn đòi hỏi các doanh nghiệp phải hết sức thận trọng trong việc thực hiện các chính sách cho đúng, kiểm soát chặt chẽ việc cấp giấy, tránh việc gian lận thương mại, tuyên truyền, vận động các doanh nghiệp thực hiện tốt các qui định của pháp luật về nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm.

Đồng thời, kịp thời phát hiện và thông báo đến cơ quan quản lí nhà nước để xử lí kịp thời các hành vi gian lận thương mại.

Ngoài ra, dù đang tận dụng cơ hội từ chiến tranh thương mại, ngành hàng có thể sẽ đối mặt với một số khó khăn như việc kiểm soát chất lượng của các dự án FDI, nguy cơ về tiếp nhận các dự án có qui mô nhỏ, công nghệ lạc hậu, không đảm bảo các yêu cầu về môi trường.

Tiềm ẩn nguy cơ gian lân thương mại, giả xuất xứ hàng hóa để lợi dụng thuế nhập khẩu thấp hơn từ Việt Nam so với từ Trung Quốc sang Mỹ.

Đặc biệt, thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Việt Nam ngày càng lớn trong ngành gỗ có thể dẫn đến Chính phủ Mỹ áp đặt chính sách thương mại công bằng dẫn đến thua thiệt cho ngành công nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu. 

Hiện nay, mặt hàng ván dán đang nghi ngờ có hành vi gian lận thương mại khi xuất khẩu sang Mỹ.

Vì vậy Bộ NN&PTNT cho rằng cần quan tâm và có sự kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ đến quá trình sản xuất, chế biến và xuất khẩu mặt hàng ván dán từ Việt Nam và Mỹ. Thay đổi thói quen, thị hiếu của người tiêu dùng các sản phẩm gỗ đã xuất hiện tại một số thị trường.

Trong khi đó, theo đại diện các Hiệp hội, doanh nghiệp về gỗ và các sản phẩm gỗ hiện nay các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong thủ tục xin và cấp đất để mở rộng qui mô trồng rừng và doanh nghiệp, thu mua nguyên liệu mà nguyên nhân chính là do thương lái trên thị trường thu mua mạnh mẽ để xuất đi nước ngoài dưới dạng nguyên liệu thô. 

Một phần do nhiều nước trong khu vực đã có chính sách thắt chặt nguồn nguyên liệu từ rừng, đặc biệt như Lào, Capuchia, Myanmar, Ấn Độ, Trung Quốc... dẫn đến tình trạng thiếu hụt gỗ nguyên liệu trong khu vực một cách rõ rệt, làm gia tăng áp lực cạnh tranh gỗ nguyên liệu đầu vào tại các nước có ngành công nghiệp chế biến gỗ phát triển.

Theo đó, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh cần rà soát lại kĩ tăng trưởng thành phẩm, những nhận thức để có biện pháp phối hợp, không để tình trạng trục lợi, giả danh truy xuất nguồn gốc.

Ngoài ra Hiệp hội Gỗ và Lâm sản cần đề xuất, kiến nghị với các cơ quan quản li và Chính phủ để bảo đảm quyền lợi và tính bền vững của ngành. Các doanh nghiệp cần liên kết để khai thác tốt nguồn lợi, tích cực quản lí rừng bền vững, quảng bá và phát triển ngành...