Khoản đầu tư nửa tỷ USD vào Gojek là nguồn cơn khiến siêu ứng dụng GoTo bị chính phủ điều tra tại quê nhà Indonesia?

Cuối tháng 6, một uỷ ban chính phủ Indonesia đã triệu tập các chuyên gia để lấy ý kiến trong một cuộc điều tra liên quan đến một trong những siêu ứng dụng lớn nhất Châu Á: GoTo Group.

Cuộc điều tra về mối quan hệ giữa GoTo và một bộ phận của công ty quốc doanh Telkom thu hút được nhiều sự chú ý trong vài tuần trở lại đây, theo Rest of World.

“Đầu tiên, hội đồng muốn xác định liệu khoản đầu tư có thực sự cần thiết để Telkomsel mở rộng hoạt động kinh doanh của mình”, ông Muhammad Sarmuji, Thành viên Hội đồng Đại diện Nhân dân Indonesia, chia sẻ. “Thứ 2, liệu khoản đầu tư này có tuân thủ theo các quy tắc quản trị doanh nghiệp đúng đắn và liệu có mâu thuẫn lợi ích không”, ông nói thêm.

Cuộc điều tra nhen nhóm từ tháng 5 khi nhiều người quan sát thấy một khoản lỗ chưa ghi nhận lên tới gần 60 triệu USD của Telkom. Con số này đến từ khoản đầu tư 450 triệu USD của công ty con Telkomsel vào Gojek trong giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2021.

Mạng xã hội Indonesia bắt đầu dậy sóng và nhắc đến những mối quan hệ cấp cao giữa 2 công ty. Garibaldi Thohir, một người được đề cử lên vị trí uỷ viên chủ tịch của GoTo một năm sau khi khoản đầu tư của Telkomsel được thực hiện, là anh em của bộ trưởng doanh nghiệp nhà nước Indonesia, đơn vị chủ quản cao nhất của các công ty như Telkom.

Từ năm 2020 đến 2021, 2 người ở ban tư vấn pháp lý của GoTo cũng được trao các vị trí hội đồng uỷ viên Telkom. Một người trong số này, Bono Daru Adji, về sau được bổ nhiệm là chủ tịch hội đồng kiểm toán mảng dịch vụ viễn thông. Người còn lại, một uỷ viên của Tokopedia đồng thời là uỷ viên chủ tịch của Telkomsel.

“Bằng cách nào mà nhà tư vấn pháp lý sáp nhập, nhà tư vấn pháp lý IPO, uỷ viên Telkom và chủ tịch hội đồng kiểm toán đều đến từ một nhóm người? Liệu có hay không mâu thuẫn lợi ích ở đây”, Agustinus Edy Kristianto, một nhà hoạt động pháp lý chia sẻ trên Facebook.

Nhà kinh tế học và nhà báo Yanuar Rizky nói với BBC News Indonesia rằng mối quan hệ giữa những người trên cho thấy đây là một thương vụ “không bình thường”. Khoản đầu tư 450 triệu USD từ Telkomsel được thực hiện dưới hình thức trái phiếu chuyển đổi không có lãi suất năm, cùng với đó là thoả thuận cổ phần trị giá thêm 300 triệu USD. Ông Rizky nhận định đây là thường vụ có lợi một cách bất thường với Gojek.

Rest of World nói rằng khi Indonesia đang tiến đến kỳ bầu cử tổng thống 2024, các đối thủ chính trị của ông Erick Thohir có thể sử dụng vụ việc này để chống lại ông. Truyền thông địa phương đang nhắc đến cuộc điều tra với những từ ngữ như “chủ nghĩa gia định trị” hay “tham nhũng”.

Hiện chưa rõ kết quả của cuộc điều tra nói trên nhưng các nhà quan sát nói với Rest of World rằng các lập luận cho yếu tố mâu thuẫn lợi ích hoặc lạm dụng quyền hành cho lợi ích của những người có quan hệ gia đình là khá yếu.

“Không có quy định ở Indonesia cấm họ hàng của các công chức giữ các vị trí quan trọng trong các công ty tư nhân”, giám đốc một công ty đầu tư mạo hiểm của nhà nước, chia sẻ. Vì thế, ông cho rằng yếu tố pháp lý trong vụ việc của GoTo là không rõ ràng, nhất là khi chưa có dấu hiệu nào cho thấy khoản đầu tư làm phương hại ngân sách nhà nước.

Ông nói thêm rằng Telkomsel, mặc dù Telkom nắm giữ 65% cổ phần, vẫn được định nghĩa là một công ty tư nhân thay vì là một công ty quốc doanh như công ty mẹ của mình.

Achmad Baidowi, một thành viên Hội đồng Đại diện Nhân dân Indonesia, nói với Rest of World rằng hội đồng sẽ tiếp tục làm việc với các bên liên quan, bao gồm đại diện GoTo và Bộ Doanh nghiệp Nhà nước trong vòng 2 đến 3 tháng tới.

Vào cuối quá trình này, hội đồng sẽ gửi các kết quả đến lãnh đạo Hội đồng Đại diện Nhân dân Indonesia để chuyển tiếp lên chính phủ. “Chính phủ sẽ quyết định các bước tiếp theo”, ông Achmad Baidowi chia sẻ