Internet khiến nhà đầu tư ảo tưởng về bản thân?

Nâng cao hiểu biết tài chính là việc mỗi cá nhân nên làm tại bất kỳ thời điểm nào. Thượng viện Mỹ đặc biệt chỉ định tháng 10 là Tháng An ninh Hưu trí Quốc gia, nhắm đến mục tiêu “gia tăng hiểu biết về tài chính cá nhân cho tất cả công dân Mỹ”.

Theo tờ MarketWatch, các cấp độ hiểu biết tài chính cá nhân tại Mỹ thấp một cách đáng thất vọng trong suốt nhiều năm qua, do đó động thái của Thượng viện là điều đáng hoan nghênh. Nhưng hiểu biết tài chính chung của các nhà đầu tư lại đang đối mặt với mối đe dọa vô cùng mới mẻ và hiện đại: Internet.

Theo nghiên cứu được đăng tải gần đây trên Mạng Nghiên cứu Khoa học Xã hội (SSRN), internet khiến nhà đầu tư tưởng rằng họ có nhiều hiểu biết hơn thực tế.

Sự tự tin thái quá mà lầm tưởng này gây ra có thể khiến danh mục của nhà đầu tư tạo ra lợi nhuận kém cỏi hơn. Nghiên cứu thú vị đó đã được nhắc đến bởi ông Joachim Klement, ủy viên của Quỹ Nghiên cứu Viện CFA và cựu Giám đốc đầu tư cổ phiếu của UBS Wealth Management.  

Nghiên cứu có nhan đề “Tự tin mà không có năng lực: Tìm kiếm Hiểu biết Tài chính Trực tuyến và Quá trình Lập Quyết định Tài chính của Người tiêu dùng”.

Các tác giả công trình bao gồm ông Adrian Ward, Giáo sư marketing của Đại học Texas; ông Tito Grillo, Giáo sư marketing, kinh tế kinh doanh và luật thuộc Đại học Alberta; và ông Philip Fernbach, Giáo sư marketing tại Đại học Colorado. Các giáo sư rút ra kết luận qua những bước sau:

Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng sử dụng internet để trả lời câu hỏi khiến người dùng tự cho mình là người nghiệm ra kiến thức đó, dù trên thực tế họ có được nó thông qua internet.

Đó là vì sau khi sử dụng internet để tìm kiếm thông tin, mọi người sẽ quên mất rằng họ đã làm điều đó. Hiện tượng này đôi khi được gọi là hiệu ứng Google - sự xóa nhòa ranh giới giữa kiến ​​thức bên trong và bên ngoài khiến “mọi người nghĩ rằng họ biết nhiều hơn thực chất”.

Tiếp theo, các nhà nghiên cứu nhận thấy hiệu ứng Google khiến nhà đầu tư trở nên tự tin thái quá. Họ minh họa bằng cách thí nghiệm sau: Tập hợp một số nhà đầu tư và chia họ thành hai nhóm. Cả hai đều nhận được thử thách đầu tư giống hệt nhau, nhưng một nhóm thì được tiếp cận internet khi trả lời còn một nhóm thì không. Sau khi các nhà đầu tư đã xây dựng danh mục, nhà nghiên cứu sẽ hỏi họ dự đoán danh mục có thể tạo ra tỷ suất sinh lời bao nhiêu.

Đúng như dự đoán, nhóm nhà đầu tư được tiếp cận internet đạt điểm số tốt hơn nhóm còn lại. Và trung bình, những thành viên trong nhóm này cũng cược nhiều tiền hơn cho các lựa chọn đầu tư của mình - thể hiện sự tự tin lớn hơn vào năng lực đầu tư của bản thân.

Nhưng niềm tin của nhóm đạt điểm cao hơn đã được đặt không đúng chỗ. Trung bình, những nhà đầu tư trong nhóm này tạo ra được lợi nhuận thấp hơn hẳn những người trong nhóm còn lại. Các nhà nghiên cứu gọi hiện tượng này là “tự tin mà không có năng lực”, như tiêu đề công trình đăng trên SSRN. Nguyên nhân khiến nhóm nhà đầu tư điểm cao thu được lợi nhuận thấp hơn có vẻ là họ sẵn sàng mạo hiểm hơn.

Nghiên cứu trên nhắc nhở chúng ta về mối nguy của sự tự tin thái quá và đức tính khiêm tốn. Nhưng có lẽ điều đáng chú ý nhất là cách thức nguy hiểm mà internet khiến chúng ta tự tin hơn về bản thân, nhưng mọi người không tự nhận thức được. Do đó, ngay cả những nhà đầu tư cố gắng chống lại sự tự tin thái quá cũng có thể sẽ vô ý bước vào con đường này.

Theo tờ MarketWatch, “hiệu ứng Google” không sinh ra một cách ngẫu nhiên. Trong một sự kiện năm 2010, ông Sergey Brin, nhà đồng sáng lập Google phát biểu: “Chúng tôi muốn Google trở thành 1/3 bộ não của bạn”.

Các tác giả của cuộc nghiên cứu gần đây cho rằng câu nói này mang ý nghĩa rằng Google sẽ xóa nhà ranh giới giữa kiến thức có trong đầu mỗi người và kiến ​​thức có trên internet. Các nhà đầu tư cần cẩn thận.