Hiểm hoạ từ làn sóng 'tẩy chay thế chấp' tại Trung Quốc: Nguy cơ ngân hàng mất 350 tỷ USD, tài chính mất ổn định

Rủi ro mất hàng trăm tỷ USD

Hàng trăm dự án nhà ở bị đình trệ đã làm sa sút niềm tin của người mua nhà trên khắp Trung Quốc, từ đó gây ra một cuộc tẩy chay nợ vay thế chấp tại hơn 90 thành phố và gửi đi những cảnh báo đỏ về hệ thống tài chính.

Câu hỏi lớn bây giờ không phải là nếu, mà là cuộc khủng hoảng này sẽ phá huỷ hệ thống ngân hàng trị giá 56.000 tỷ USD của Trung Quốc đến mức nào, Bloomberg cho hay.

Trong trường hợp xấu nhất, S&P Global Ratings ước tính khoảng 2.400 tỷ nhân dân tệ (khoảng 356 tỷ USD) - tương đương 6,4% các khoản vay thế chấp, sẽ gặp rủi ro. Trong khi đó, Deutsche Bank cảnh báo ít nhất 7% khoản vay mua nhà đang gặp nguy hiểm.

Cho đến nay, các ngân hàng niêm yết tại Trung Quốc chỉ báo cáo khoảng 2,1 tỷ nhân dân tệ các khoản vay thế chấp quá hạn chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi các cuộc tẩy chay của người mua nhà.

Bình luận về vụ việc, ông Zhiwu Chen - giáo sư tài chính tại Trường Kinh Doanh Đại học Hong Kong, cho biết: “Các ngân hàng đang bị mắc kẹt ở giữa. Nếu không giúp các nhà phát triển hoàn thành dự án, họ sẽ mất nhiều hơn thế.

Nếu họ ra tay giúp đỡ, điều đó tất nhiên sẽ khiến chính phủ hài lòng, nhưng lại tăng khả năng tiếp xúc của hệ thống ngân hàng với các dự án bất động sản đang dang dở".

Trong bối cảnh đất nước đã vấp phải những trở ngại như tăng trưởng kinh tế chững lại, gián đoạn hoạt động kinh doanh do COVID-19 và tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên cao kỷ lục, Bắc Kinh đang đặt ổn định tài chính và xã hội lên hàng đầu.

Đến nay, chính quyền trung ương đã dự tính một số biện pháp để giải quyết cuộc khủng hoảng cho vay thế chấp.

Một số đề xuất bao gồm gia hạn thời gian thanh toán khoản vay hoặc thành lập một quỹ do ngân hàng trung ương hậu thuẫn để hỗ trợ các công ty địa ốc vay vốn hoàn thành dự án. Dù bằng cách nào, các ngân hàng đều sẽ đóng một vai trò tích cực.

Nguy cơ mất ổn định tài chính

Dưới đây là 5 biểu đồ cho thấy lý do tại sao cuộc khủng hoảng có thể leo thang và phá hoại sự ổn định tài chính tại Trung Quốc:

Mức độ tiếp xúc của các ngân hàng Trung Quốc đối với lĩnh vực bất động sản là cao nhất so với bất kỳ ngành nghề nào khác.

Theo dữ liệu từ Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC), tính đến cuối tháng 3, các ngân hàng có khoảng 39.000 tỷ nhân dân tệ khoản cho vay thế chấp chưa thanh toán và 13.000 tỷ nhân dân tệ cho các công ty địa ốc vay vốn.

Giám đốc điều hành Gabriel Wildau của công ty tư vấn Teneo Holdings cho biết thị trường bất động sản là “nền móng cuối cùng” cho sự ổn định tài chính tại nền kinh tế tỷ dân.

Khi các nhà chức trách ra sức kiểm soát rủi ro, các ngân hàng cho vay có mức độ tiếp xúc cao có thể sẽ bị giám sát chặt chẽ hơn.

Cuối năm 2021, các khoản cho vay thế chấp chiếm khoảng 34% tổng số khoản cho vay tại Ngân hàng Tiết kiệm Bưu điện Trung Quốc (PSBC) và Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc (CCB) - trên mức giới hạn quy định 32,5% đối với các ngân hàng lớn nhất.

Theo nhà phân tích Lucia Kwong của Deutsche Bank, khoảng 7% các khoản vay thế chấp có thể bị ảnh hưởng nếu tình trạng vỡ nợ của người mua nhà lan rộng. Ước tính này vẫn còn thận trọng do khả năng tiếp cận thông tin của Deutsche Bank với các dự án chưa hoàn thành là khá hạn chế.

Hai nhà phân tích Francis Chan và Kristy Hung tại Bloomberg Intelligence cho biết, để hạn chế nguy cơ trên, Trung Quốc có thể tận dụng nguồn vốn dư thừa tại 10 ngân hàng cho vay lớn nhất đất nước, tổng số tiền huy động được có thể lên tới 4.800 tỷ nhân dân tệ.

Do đã nhận các khoản cứu trợ trước đó và cũng do mối quan hệ chặt chẽ hơn với chính quyền địa phương, các ngân hàng tư nhân có thể gánh vác nhiều trách nhiệm hơn so với các ngân hàng nhà nước, dù cho bộ đệm vốn của họ hiện thấp hơn mức trung bình.

Trong nửa đầu năm nay, các ngân hàng Trung Quốc đã huy động được một lượng vốn kỷ lục từ việc bán trái phiếu nhằm chuẩn bị cho một đợt tăng đột biến và tiềm ẩn các khoản vay gặp trục trặc.

Nợ xấu tại Trung Quốc - vốn đã lên tới 2.900 tỷ nhân dân tệ vào thời điểm cuối tháng 3, có thể đạt kỷ lục mới và gây căng thẳng hơn nữa cho một nền kinh tế đang tăng trưởng với tốc độ chậm nhất kể từ khi đại dịch bùng phát.

Trong khi tổng nợ trên GDP của Trung Quốc được dự báo sẽ tăng lên mức kỷ lục mới trong năm nay, người tiêu dùng lại không muốn sử dụng nhiều đòn bẩy tài chính hơn. Điều đó đã làm dấy lên lo ngại rằng Trung Quốc có nguy cơ rơi vào “suy thoái bảng cân đối kế toán”, khi người dân và doanh nghiệp cắt giảm chi tiêu và đầu tư.

Mặt khác, tăng trưởng thu nhập khả dụng đang chậm lại, càng làm ảnh hưởng đến khả năng trang trải nợ nần của người mua nhà. Đến tháng 6, đà suy yếu của giá nhà đã lan rộng đến 48 trong số 70 thành phố lớn của Trung Quốc, tăng so với 20 thành phố trong tháng 1.

S&P Global dự báo doanh số bán nhà có thể giảm tới 33% trong năm nay, khi cuộc khủng hoảng nợ vay thế chấp tiếp tục, qua đó siết chặt thanh khoản của các chủ đầu tư đang gặp khó khăn và dẫn đến nhiều vụ vỡ nợ hơn.

Theo Teneo, khoảng 28 trong số 100 nhà phát triển bất động sản hàng đầu đã không trả được nợ trái phiếu hoặc thương lượng gia hạn nợ với các chủ nợ trong năm qua.

Đầu tư bất động sản - vốn cũng giúp thúc đẩy nhu cầu hàng hoá và dịch vụ và chiếm khoảng 20% GDP của Trung Quốc, đã giảm 9,4% trong tháng 6.

Lợi nhuận của ngành ngân hàng đang bị đe doạ. Sau khi ghi nhận mức tăng lợi nhuận nhanh nhất trong gần một thập kỷ vào năm ngoái, các ngân hàng Trung Quốc đang phải đối mặt với một năm 2022 đầy thách thức khi chính phủ buộc họ phải hỗ trợ nền kinh tế.

Các nhà phân tích tại Citigroup ước tính, tăng trưởng đầu tư bất động sản chậm lại 10 điểm % sẽ khiến tổng nợ xấu tăng 28 điểm, đồng nghĩa rằng lợi nhuận năm 2022 của các ngân hàng có thể giảm 17%.