Hành trình bền bỉ chinh phục thị trường Nhật Bản của con cá tra Việt

Nhật Bản mở lòng với cá tra

Năm 2018 đánh dấu sự tăng trưởng xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Nhật Bản với giá trị xuất khẩu tăng 37,6% so với năm 2017. 

Không dừng lại đó, 3 tháng đầu năm nay, xuất khẩu cá tra sang Nhật Bản đạt 8,58 triệu USD, tăng trên 60% so với cùng kỳ năm 2018. Giá trị này còn cao hơn giá trị xuất khẩu sang những thị trường tiềm năng như UAE, Ai Cập, Đức hay Bỉ.

"Đây là một kết quả đáng chú ý tại thị trường lớn của thủy sản Việt Nam mà trước đây người tiêu thụ Nhật Bản không sẵn lòng với sản phẩm thủy sản nuôi mà chỉ yêu thích nhập các sản phẩm hải sản từ biển", VASEP nhận định. 

Hiệp hội cho hay, Nhật Bản là một trong những thị trường xuất khẩu lớn, giá cao và khó tính. Cá tra Việt Nam đang dần dần khám phá những "bí mật" về thị hiếu tiêu thụ thị trường này.

Người Nhật là sợ mùi tanh nồng của sản phẩm cá nước ngọt và những định kiến chưa đúng về so sánh tương quan chất lượng giữa cá nuôi nước ngọt và cá nuôi hay khai thác từ biển nên trong quá khứ, người Nhật ít khi mở lòng với sản phẩm cá nước ngọt nhập khẩu.

Tuy nhiên, đã có nhiều doanh nghiệp cá tra Việt Nam bắt đầu làm quen và hiểu với thẩm mỹ, thị hiếu tiêu dùng thủy sản của người Nhật. Sản phẩm cá tra giả lươn là một ví dụ.

Lươn là món ăn cao cấp tại Nhật Bản với giá bán lên tới hơn 24 USD/con. Tuy nhiên, lươn Nhật Bản đang đối mặt với nguy cơ cạn kiệt do bị đánh bắt quá nhiều.

Cá tra Việt Nam giả vị lươn hấp dẫn người dùng Nhật Bản. (Nguồn: VTV)

Các doanh nghiệp Nhật Bản nhập khẩu cá tra Việt Nam và chế biến để làm giống món lươn của Nhật Bản với giá rẻ bằng 1/3, trong khi hương vị tương đương. Và năm 2017, cá tra đã tạo hiệu ứng tốt đối với người tiêu dùng Nhật Bản với món ăn này.

Cuộc chinh phục bền bỉ

Năm 2011, giá trị xuất khẩu cá tra sang thị trường Nhật Bản chỉ đạt 2,56 triệu USD, chiếm 0,14% tổng giá trị xuất khẩu cá tra. Đây là một con số rất khiêm tốn trong tỉ trọng xuất khẩu cá tra của Việt Nam. 

Tuy nhiên, 7 - 8 năm sau, giai đoạn 2017 - 2018, giá trị xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Nhật Bản đã tăng lần lượt 9 lần và 12 lần so với năm 2011. VASEP nhận định doanh nghiệp cá tra Việt Nam vẫn miệt mài chinh phục thị trường khó tính và nhận ra nhiều tiềm năng tại quốc gia này.

Nguồn: VASEP

Quay trở lại năm 2008 khi Hiệp định Đối tác Kinh tế Việt Nam - Nhật Bản (VJEPA) được kí kết vào ngày 25/12 và bắt đầu có hiệu lực kể từ ngày 1/10/2009. Đây là FTA song phương đầu tiên của Việt Nam, trong đó cả Việt Nam và Nhật Bản dành nhiều ưu đãi cho nhau hơn so với FTA ASEAN - Nhật Bản. 

Về mức cam kết chung, trong vòng 10 năm kể từ khi thực hiện hiệp định, Việt Nam cam kết tự do hoá đối với khoảng 87,66% kim ngạch thương mại và Nhật Bản cam kết tự do hoá đối với 94,53% kim ngạch thương mại. Cũng trong thời gian này, thương mại cá tra Việt Nam - Nhật Bản hầu như vẫn chưa có gì nổi bật.

Tuy nhiên, kể từ tháng 4 năm nay, theo biểu thuế EPA của Hải quan Nhật Bản, sản phẩm cá da trơn phile tươi, ướp lạnh (trong đó có cá tra) - mã HS 030432 nhập khẩu vào thị trường này từ Thái Lan, Mexico, Chile, Philippines được miễn thuế nhập khẩu, từ ASEAN áp mức thuế 3,5%, từ CPTPP được miễn thuế.

Đối với sản phẩm xuất khẩu cá tra phile đông lạnh chủ lực của Việt Nam (HS 030462) được miễn thuế hoàn toàn nhập khẩu vào thị trường Nhật Bản.

Với hai hiệp định thương mại tự do trước là Việt Nam - Nhật Bản và ASEAN - Nhật Bản, một số mặt hàng thủy sản của Việt Nam xuất khẩu sang Nhật đã được xóa bỏ rào cản thuế quan. 

Với CPTPP, nhiều mặt hàng thủy sản trước chưa được cam kết xóa bỏ thuế trong hai FTA này cũng sẽ được hưởng thuế 0% khi xuất khẩu sang Nhật Bản. Trong đó, một số mặt hàng thủy sản sẽ được hưởng thuế suất 0% ngay khi hiệp định có hiệu lực, bao gồm sản phẩm cá tra được miễn thuế ngay lập tức, từ mức 3,5 - 10,5% hiện tại. 

"Như vậy, với thuận lợi từ ba hiệp định thương mại tự do với Nhật Bản, doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam có thêm nhiều cơ hội để gia tăng hơn nữa hoạt động cá tra sang thị trường Nhật Bản", VASEP cho biết.

VASEP cho rằng, còn nhiều tiềm năng hơn nữa cho các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam muốn chinh phục thị trường này. Hiện Nhật Bản đã chính thức bước vào top 10 thị trường xuất khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam trong 3 tháng đầu năm 2019.