Hải quan lật tẩy nhiều chiêu gian lận xuất xứ

Ông Âu Anh Tuấn Ảnh: T.Bình.

Lập “liên minh” để gian lận

Tại buổi họp báo về công tác đấu tranh chống gian lận xuất xứ của ngành Hải quan (ngày 19/7), quyền Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) Âu Anh Tuấn cho biết: Qua kiểm tra, giám sát, quản lý khi làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu và kiểm tra sau thông quan, thanh tra, cơ quan Hải quan đã phát hiện các phương thức, thủ đoạn gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa.

“Đối với xuất xứ hàng hóa, doanh nghiệp (bao gồm cả doanh nghiệp FDI) nhập khẩu nguyên vật liệu, bán thành phẩm, linh kiện, cụm linh kiện, phụ tùng để sản xuất, gia công, lắp ráp nhưng hàng hóa không trải qua công đoạn gia công, sản xuất hoặc chỉ trải qua công đoạn gia công, sản xuất, lắp ráp đơn giản không đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo quy định nhưng khi xuất khẩu khai xuất xứ Việt Nam trên nhãn hàng hóa hoặc hợp thức hóa bộ hồ sơ để xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ của Việt Nam”- quyền Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan nói.

Ngoài ra, có tình trạng thành lập nhiều công ty, mỗi công ty nhập khẩu một số cụm linh kiện, phụ tùng hoặc bộ phận tháo rời để lắp ráp hoặc bán cho công ty khác thực hiện gia công, lắp ráp công đoạn đơn giản không đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo quy định nhưng ghi sản xuất tại Việt Nam hoặc xuất xứ Việt Nam để tiêu thụ tại thị trường trong nước nhằm đánh lừa người tiêu dùng hoặc xuất khẩu.

Đáng lo ngại, cơ quan Hải quan còn phát hiện nhiều vụ hàng hóa có xuất xứ từ nước ngoài chuyển tải qua Việt Nam để hợp thức hóa hồ sơ hoặc xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ sau đó xuất khẩu sang nước thứ ba.

Ngoài ra, có trường hợp sử dụng C/O giả hoặc C/O không hợp lệ, khai sai xuất xứ hàng hóa để được áp dụng thuế suất ưu đãi đặc biệt theo các Hiệp định thương mại tự do khi làm thủ tục hải quan.

Về vi phạm liên quan đến ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, ông Âu Anh Tuấn cho hay, hàng hóa được sản xuất tại nước ngoài khi nhập khẩu về Việt Nam đã ghi sẵn dòng chữ “Made in Vietnam”, “sản xuất tại Việt Nam”, “xuất xứ Việt Nam”… hoặc trên sản phẩm và/hoặc bao bì sản phẩm, phiếu bảo hành thể hiện bằng tiếng Việt các thông tin về nhãn hiệu, địa chỉ trụ sở doanh nghiệp, trang web, trung tâm bảo hành tại Việt Nam để tiêu thụ nội địa hoặc xuất khẩu.

Không những thế, hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài, dán nhãn hàng hóa hoặc ghi xuất xứ hàng hóa được sản xuất tại nước ngoài hoặc không thể hiện nước xuất xứ trên nhãn hàng hóa nhưng khi đưa ra lưu thông, tiêu thụ nội địa thì doanh nghiệp thay nhãn mới ghi “Made in Vietnam” hoặc “sản xuất tại Việt Nam” hoặc “xuất xứ Việt Nam”…

Bên cạnh đó, có tình trạng lợi dụng văn bản quy phạm pháp luật chưa bắt buộc dán nhãn phụ ngay tại khâu thông quan để nhập khẩu các mặt hàng có thương hiệu nổi tiếng sau đó không dán nhãn phụ theo quy định mà thay đổi nhãn mác, bao bì, tên thương hiệu để tiêu thụ nội địa.

Mặt khác, cơ quan Hải quan cũng phát hiện tình trạng nhập khẩu hàng hóa giả mạo nhãn hiệu đã được đăng ký bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ; lợi dụng loại hình quá cảnh để vận chuyển hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, giả mạo xuất xứ Việt Nam.

Ông Âu Anh Tuấn trả lời báo chí bên lề buổi họp báo ngày 19/7. Ảnh: T.Bình.

Giám sát chặt những trường hợp bất thường về kim ngạch ở Hoa Kỳ

Theo ông Âu Anh Tuấn, hiện các nước trong khu vực và trên thế giới đã có những chính sách thay đổi lớn như tăng thuế, áp dụng hàng rào kỹ thuật để bảo hộ sản xuất trong nước, trong hoạt động thương mại, đặc biệt các cuộc chiến tranh thương mại Mỹ -Trung, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc… có tác động rất lớn đến nền kinh tế của Việt Nam.

Mặt khác, Việt Nam đã và đang chịu tác động bởi các Hiệp định thương mai tự do (FTA), do đó hàng hóa từ các nước bị áp thuế suất cao có khả năng sẽ tìm cách chuyển tải bất hợp pháp vào Việt Nam, giả mạo hợp thức hóa xuất xứ Việt Nam sau đó xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản… để lẩn tránh mức thuế suất cao do các nước này áp dụng…

Trước diễn biến phức tạp trên, với vai trò quản lý, giám sát, kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu, cơ quan Hải quan đã chủ động phát hiện, ngăn chặn các hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp, bảo vệ các nhà sản xuất Việt Nam, thu hút dịch chuyển luồng đầu tư vào Việt Nam sản xuất sản phẩm xuất khẩu đáp ứng tiêu chí xuất xứ Việt Nam, nâng cao tính tuân thủ pháp luật cho các doanh nghiệp về các biện pháp phòng vệ thương mại.

Về tình hình xuất nhập khẩu vào thị trường quan trọng là Hoa kỳ và châu Âu, lãnh đạo Cục Giám sát quản lý về hải quan cho biết: Xuất khẩu sang Hoa Kỳ trong 5 tháng đầu năm 2019 đạt 22,72 tỷ USD, tăng 29% so với cùng kỳ năm trước. 

Trong đó, tăng mạnh nhất là các nhóm hàng điện thoại các loại và linh kiện đạt 3,77 tỷ USD, tăng 92%; máy vi tính sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 1,79 tỷ USD, tăng 72%; máy móc, thiết bị dụng cụ và phụ tùng đạt 1,69 tỷ USD, tăng 54%; gỗ và sản phẩm gỗ đạt 1,84 tỷ USD, tăng 35%; giày dép các loại đạt 2,61 tỷ USD, tăng 13%; hàng dệt may đạt 5,7 tỷ USD, tăng 11%...

“Tốc độ tăng trưởng cao vào thị trường Hoa Kỳ dễ dẫn đến nguy cơ hàng hóa Việt Nam bị Hoa Kỳ áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại nếu phát hiện có dấu hiệu gian lận xuất xứ"- ông Âu Anh Tuấn cảnh báo.

Trước những dấu hiệu bất thường về kim ngạch của một số mặt hàng xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ, cơ quan Hải quan đã và đang theo sát diễn biến và có những động thái phân tích, đánh giá, giám sát chặt chẽ.

Đáng chú ý, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ tài chính, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, Cục Điều tra chống buôn lậu đã tiến hành rà soát kim ngạch xuất khẩu gỗ ván ép có mã HS 4412 từ Việt Nam sang thị trường Hoa Kỳ trong khoảng thời gian từ tháng 1/2018 đến tháng 3/2019.

Qua thống kê cho thấy có 90 công ty thực hiện xuất khẩu gỗ ván ép HS 4412 từ Việt Nam sang thị trường Hoa Kỳ.

Tổng kim ngạch xuất khẩu từ tháng 1/2018 đến tháng 3/2019 đạt hơn 200 triệu USD, tập trung chủ yếu với số lượng xuất khẩu lớn từ tháng 8/2018 đến tháng 1/2019.

Nổi lên trong đó một số doanh nghiệp có chủ sở hữu là người Trung Quốc hoặc góp vốn với người Trung Quốc và một số doanh nghiệp khác có dấu hiệu xuất khẩu tăng đột biến.

Liên quan đến doanh nghiệp lĩnh vực ngành gỗ, hiện Cục Điều tra chống buôn lậu đang điều tra dấu hiệu vi phạm ở 6 doanh nghiệp có trụ sở tại nhiều tỉnh, thành khu vực phía Bắc.