Góc nhìn chuyên gia: Thị trường phái sinh mang nặng tính phán đoán, phù hợp cho dân đầu cơ hạng nặng

Những phiên gần đây, thị trường đang rất nỗ lực để hồi phục tuy nhiên tâm lý mọi người vẫn vô cùng bất an bởi chỉ cần nhìn 1-2 cổ phiếu quay đầu giảm sàn là sự lây lan rất nhanh. Trong bối cảnh đó, nếu đà hồi phục tiếp diễn, chắc chắn tâm lý sẽ bình ổn trở lại, hoạt động giao dịch dần diễn ra bình thường, bớt căng thẳng như vài tuần qua.

Tại chương trình "Khớp lệnh" của VTV Digital, ông Nguyễn Trung Du, Giám đốc Dịch vụ đầu tư và quản lý tài sản, Công ty Chứng khoán Tân Việt, cho rằng giao dịch trên thị trường phái sinh đã sôi động từ cuối tháng 4 cho đến thời điểm hiện tại với khối lượng khớp lệnh mỗi phiên khoảng từ 45.000 tỷ trong đó thị trường cơ sở chỉ có 15.000 tỷ, bằng 1/3 so với thị trường phái sinh.

Ông Du cho rằng ký quỹ ở thị trường phái sinh ít hơn cơ sở cho nên tổng giá trị giao dịch bị độn lên. Ngoài ra, giao dịch phái sinh cho phép hoạt động trong ngày khiến giá trị giao dịch không phản ánh thực cung - cầu.

Trên thị trường quốc tế, thị trường phái sinh mang tính phòng ngừa rủi ro giống như mua bảo hiểm mà xảy ra tai nạn thì được đền bù một phần còn ở Việt Nam, hầu hết các nhà đầu tư cá nhân đều coi đây là một kênh đánh bạc vì nhiều người không có tài khoản cơ sở vẫn sang phái sinh để trading.

Bản chất của thị trường phái sinh là giao dịch trong ngày, mua bán liên tục nên sẽ rất dễ mắc sai lầm. Ở thị trường chứng khoán cơ sở, hàng năm doanh nghiệp sản xuất ra của cải vật chất, tạo công ăn việc làm, tạo lợi nhuận, cổ tức cho cổ đông, đóng góp thuế nhà nước giúp thị trường có thêm dòng tiền.

Tuy nhiên với những thị trường như bitcoin, phái sinh hay thị trường vàng thì hầu hết đều mua bán để ăn chênh lệch của nhau, không tạo thêm dòng tiền mới. Vì vậy mọi người nên chọn thị trường chứng khoán cở sở nhằm có được thời gian đủ dài cho việc thích nghi, suy nghĩ.

“Hoạt động đầu cơ quá đà đã gây ra những hậu quả tương đối lớn khiến chứng khoán Mỹ và Châu Âu phải tạm dừng thị trường phái sinh vào năm 2007 – 2008. Dân đầu cơ không quan tâm đến vĩ mô hay mục tiêu nâng hạng thị trường mà họ chỉ tập trung để kiếm lời ngắn hạn.

Nhà đầu tư phái sinh luôn thích sóng xuống hơn là sóng lên vì để từ 650 tăng đến 1.500 phải mất 2 năm tuy nhiên nếu để từ 1.200 giảm về 650 thì lại chỉ cần vài tháng, bao giờ hoạt động giá xuống cũng mạnh mẽ hơn”, ông Du dẫn chứng.

Gần đây, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đã đưa một giải pháp tạm thời là tính đáo hạn phái sinh trong 30 phút, lấy giá trung bình chứ không lấy mỗi giá đóng cửa ATC. Về bản chất, phái sinh mang nặng tính phán đoán, phù hợp cho dân đầu cơ hạng nặng, chịu rủi ro cao nhất bởi chỉ cần một lệnh sai và cắn răng chịu thôi là hậu quả sẽ vô cùng nặng nề.

Ban đầu, phái sinh sinh ra để ăn theo cơ sở nhưng dần dần vì dân trading phái sinh là những người chuyên nghiệp nên họ sẽ có tính phán đoán thị trường. Nhiều khi thị trường cơ sở đang ổn định mà thị trường phái sinh tự nhiên rơi một cú rất là mạnh thì chắc chắn cơ sở sẽ phản ứng theo.

Theo vị chuyên gia này, thị trường phái sinh về bản chất là tốt nhưng môi trường ở Việt Nam chưa được chuyên nghiệp, nhà đầu tư cơ sở còn quá nhiều nhà đầu tư non trẻ vì vậy nếu kiểm soát không kỹ có thể để lại nhiều hậu quả trong ngắn hạn. Các thị trường phát triển như Mỹ, Châu Âu chấp nhận phái sinh vì họ cho rằng cung - cầu sẽ tự cân bằng.

Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cũng như Bộ Tài Chính đã có những động thái rất mạnh mẽ thay đổi một số quy định giao dịch, đặc biệt là trên thị trường chứng khoán phái sinh.

Trước hết, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đề nghị Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam (VNX) chỉ đạo Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) thực hiện công bố thông tin cuối ngày về giao dịch, tổng khối lượng và tổng giá trị giao dịch mua bán tự doanh đối với các mã chứng khoán.

Riêng với những công ty chứng khoán, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước khẳng định việc công ty chứng khoán giao dịch tự doanh là phù hợp với thông lệ quốc tế.

Qua kiểm tra, các công ty chứng khoán cũng đã tách bạch hoạt động tự doanh và khuyến nghị đầu tư, không có hiện tượng mua bán chứng khoán trước tài khoản của nhà đầu tư. Việc công bố lại thông tin tự doanh sẽ đảm bảo đúng tinh thần công khai và minh bạch theo nhu cầu của thị trường.