Gạo Việt mất thị phần vào tay Thái Lan ở thị trường Philippines

"Miếng bánh" thị phần bị thu hẹp dù lượng xuất khẩu tăng

Hai tháng đầu năm, lượng gạo nhập khẩu củaPhilippines tăng đột biến, gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái đạt 764.000 tấn.

Lý giải tình trạng này trên trang Philstar Global, ông Raul Montemayor thuộc Liên đoàn Nông dân Tự do Philippines, cho hay việc nhập khẩu gạo tăng có thể là do các thương nhân và nhà nhập khẩu lo ngại rằng giá gạo toàn cầu có thể vẫn tăng trong thời gian tới. Vì vậy, họ đã tăng cường nhập khẩu ngay từ bây giờ.

Bên cạnh đó, các thương nhân cũng đang tranh thủ giá gạo điều chỉnh để nhập khẩu. Dẫu vậy, mức giá hiện tại vẫn neo ở mức cao hơn nhiều so với cùng kỳ năm ngoái. 

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, lượng gạo của Việt Nam xuất khẩu sang Philippines cũng tăng mạnh trong hai tháng đầu năm với đạt 500.195 tấn, trị giá 337 triệu USD, tăng 24,4% về lượng và tăng 64,7% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023.

Chia sẻ với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Thành - Giám đốc Công ty TNHH Phước Thành IV, cho biết trong tháng 1, doanh nghiệp của ông chủ yếu xuất khẩu thóc vì giá gạo cao. Tuy nhiên, trong tháng 2 và 3, khách hàng hỏi nhập khẩu gạo nhiều vì giá giảm. Trong đó, các đơn hàng từ Philippines tăng mạnh.

Ông Thành cho biết thêm các doanh nghiệp Philippines và Trung Quốc đang yêu cầu mua rất quyết liệt để tranh thủ mua giá tốt nhất. "Vì nếu để lâu hơn, thị trường sẽ không có mức giá tốt như hiện tại”, ông nói.

Mặc dù tăng về lượng và giá trị nhưng thị phần gạo của Việt Nam tại thị trường này lại giảm mạnh từ mức trên 80% của năm 2023 xuống còn khoảng 50% (tính đến 7/3), theo số liệu hải quan Philippines. Trong khi đó, thị phần của Thái Lan tăng từ 9% lên 27%. 

Theo Thương vụ Việt Nam tại Philippines, hiện tại Thái Lan đang tìm cách gia tăng sản lượng, thị phần xuất khẩu gạo vào Philippines để cạnh tranh với gạo của Việt Nam. 

Giá gạo của Việt Nam và Thái Lan đang có xu hướng giảm trong bối cảnh cả hai nước đang thu hoạch. Tuy nhiên, giá gạo của Thái Lan đã vượt lên trên so với Việt Nam sau nhiều tháng bị dẫn trước. Tính đến ngày 15/3, giá gạo 5% tấm của Thái Lan là 615 USD/tấn, cao hơn so so mức mức 584 USD/tấn của Việt Nam (theo dữ liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam). 

“Giá gạo Việt Nam trong thời gian dài từ tháng 7 đến tháng 12/2023 cao hơn Thái Lan. Từ đó, khách hàng của chúng ta di chuyển qua Thái Lan, Myanmar, Pakistan, Campuchia mua hàng. Hiện tại giá gạo Việt Nam đã sụt xuống, các thương nhân từ nhiều quốc gia quay trở lại mua gạo Việt Nam. Điều này hoàn toàn bình thường”, ông Thành nói. 

Mặc dù vậy, vị này cho hay do đơn giá chỉ ở mức tương đối nên doanh nghiệp ông chủ yếu thu mua tích trữ là chính. Chỉ khi nào giá tăng cao, công ty mới bán ra để tránh rủi ro.

Việt Nam vẫn còn dư địa mở rộng thị phần gạo tại Philippines

Vị thế xuất khẩu gạo của Việt Nam đã có cải thiện rõ rệt tại Philippines trong 5 năm trở lại đây. Những năm trước đây, khi Philippines mua gạo theo phương thức đàm phán liên chính phủ (G2G), Việt Nam luôn phải cạnh tranh cùng với Thái Lan.

Tuy nhiên, kể từ năm 2019, khi nước này ban hành và thực thi luật cho phép tự do xuất nhập khẩu và thương mại gạo, dỡ bỏ hạn ngạch và các hạn chế nhập khẩu gạo thì Việt Nam đã vượt qua Thái Lan trở thành nhà cung ứng gạo số 1 vào thị trường Philippines. Trong giai đoạn 2019 - 2023, kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Philippines tăng tới 75%.

Gạo xuất khẩu sang Philippines chủ yếu là gạo chất lượng cao DT8, 5451, 504 gạo nếp, với mức giá cao nhất khoảng 650 USD/tấn.

“Với lượng gạo nhập khẩu hàng năm trung bình chiếm khoảng 85% trong tổng lượng gạo nhập khẩu, đối với Philippines, gạo của Việt Nam không chỉ là mặt hàng nhập khẩu thông thường phục vụ tiêu dùng, mà còn là mặt hàng quan trọng nhằm đảm bảo an ninh lương thực, ổn định kinh tế vĩ mô”, theo đánh giá của Thương vụ Việt Nam tại Philippines.

Báo cáo mới nhất của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) tiếp tục nâng dự báo nhập khẩu gạo của Philippines trong năm 2024 lên mức kỷ lục 4,1 triệu tấn, tăng 200.000 tấn so với dự báo 3,9 triệu tấn trước đó do tình trạng khô hạn ảnh hưởng đến sản lượng lúa gạo nội địa.

Với dự báo mới này, nhập khẩu gạo của Philippines trong năm nay cao hơn đến 500.000 tấn so với con số 3,6 triệu tấn của năm 2023. Đồng thời, Philippines cũng sẽ là nhà nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới trong năm nay.

Cuối năm ngoái chính phủ Philippines đã ký một thỏa thuận có thời hạn 5 năm với Việt Nam. Theo đó, mỗi năm Việt Nam sẽ đảm bảo nguồn cung gạo từ 1,5 - 2 triệu tấn cho nước này. 

Ông Phùng Văn Thành, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Philippines, cho rằng Việt Nam vẫn còn dư địa phát triển, mở rộng thêm xuất khẩu gạo trong năm 2024 với nhu cầu hiện tại, dù thị phần ở nước này lớn. 

“Các doanh nghiệp cần đa dạng mặt hàng, không chỉ quá tập trung vào mặt hàng gạo chất lượng cao phục vụ cho người giàu mà cần cân nhắc lại khuyến khích người dân trồng loại gạo phân khúc thấp hơn để phục vụ 50 triệu dân nghèo tại Philippines”, ông Thành nói.