Đường sắt trở thành 'cứu tinh' về logistics của Nhật Bản

Công ty đường sắt Japan Freight Railway (JR Freight) và Liên đoàn các hiệp hội hợp tác xã nông nghiệp quốc gia, trong tháng 11/2023 đã bắt đầu vận hành thường xuyên tàu chở gạo đường dài. Vào các cuối tuần, một tàu chở gạo từ phía Đông Nhật Bản, bao gồm cả khu vực sản xuất gạo có tiếng là Tohoku, tới phía Tây nước này.

Chuyến tàu đầu tiên đã khởi hành từ Hachinohe, quận Aomori, với các điểm dừng dọc tuyến và khối lượng gạo vận chuyển cuối cùng sẽ là 100 container, trọng lượng khoảng 500 tấn. Gạo sẽ được dỡ xuống tàu tại Osaka.

Ở miền Trung Nhật Bản, hồi tháng 4/2023, JR Freight đã bắt đầu vận chuyển phụ tùng thay thế và các sản phẩm theo đơn đặt hàng của Suzuki Motor bằng các container dài 31 feet (gần 9,4 m) từ quận Shizuoka, nơi Suzuki đặt trụ sở, đến khu vực Kyushu của Nhật Bản.

Thậm chí, cả hệ thống đường sắt cao tốc cũng được kêu gọi vận chuyển hàng. Công ty đường sắt Kyushu Railway đã vận chuyển các lô hàng nhỏ, chủ yếu là hàng tươi sống, bằng tàu cao tốc, và East Japan Railway dùng tàu cao tốc để vận chuyển thử nghiệm các gói hàng nhỏ.

Tuy nhiên, dù Nhật Bản có mạng lưới đường sắt rộng lớn, hoạt động vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt tại nước này giảm trong những thập kỷ qua.

Khối lượng hàng hóa được vận chuyển bằng đường sắt đạt mức cao nhất là 63 tỷ tấn.km vào tài khóa 1970. Trong những năm gần đây, con số này giảm xuống dưới 20 tỷ tấn.km.

Chỉ 5% khối lượng hàng hóa của Nhật Bản hiện nay được chuyên chở bằng đường sắt, tính theo tấn.km, giảm 40% so với tài khóa 1960. Xe tải đảm nhiệm khoảng 55%. Số còn lại là vận tải đường biển.

Tuy nhiên, vận tải đường sắt được xem là một giải pháp tiềm năng. Một khó khăn mà giải pháp này có thể góp phần giải quyết là mục tiêu không phát thải ròng vào năm 2050. Vận tải đường sắt hứa hẹn chỉ thải khoảng 1/11 lượng khí thải của xe tải, với 20 gr/tấn.km, so với 216 gr/tấn.km của xe tải.

Đường sắt cũng có thể đóng góp giải quyết vấn đề của năm 2024, khi quy định mới hạn chế thời gian làm ngoài giờ của các tài xế xe tải từ tháng 4/2024. Quy định này được cho là sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến nhiều lĩnh vực phụ thuộc vào việc vận chuyển hàng hóa đúng giờ.

Tuy nhiên, hệ thống đường sắt Nhật Bản đối mặt với nhiều thách thức cần vượt qua.

Doanh thu của JR Freight trong tài khóa kết thúc tháng 3/2023 là 187,6 tỷ yen (1,33 tỷ USD), gần như không đổi so với tài khóa trước. Công ty vẫn chưa phục hồi sau đại dịch và vẫn thua lỗ.