ĐBQH: Vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn tại một số NHTM sát ngưỡng cho phép, tiềm ẩn rủi ro thanh khoản

Tham gia thảo luận tổ 19 gồm Đoàn địa biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị; Bình Dương; Phú Thọ, đại biểu Hà Sỹ Đồng, Đoàn Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Quảng Trị nêu vấn đề về việc tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn sử dụng cho vay trung và dài hạn tại một số ngân hàng thương mại khá cao, tiềm ẩn rủi ro.

Đại biểu cho biết ngày 17/10 báo cáo kiểm toán tổng hợp kết quả kiểm toán tổ chức thực hiện chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội, theo nghị quyết số 43 của Quốc hội. Tại báo cáo này, Kiểm toán Nhà nước đã chỉ ra khá nhiều vấn đề của hệ thống ngân hàng, mức độ đáng lo ngại hơn nhiều so với báo cáo của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Chẳng hạn như một số ngân hàng thương mại yếu kém chưa đáp ứng tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn sử dụng cho vay trung dài hạn, một số ngân hàng thương mại có tỷ lệ này khá cao, sát ngưỡng cho phép, tiềm ẩn rủi ro việc mất cân bằng kỳ hạn và rủi ro thanh khoản với tổ chức tín dụng.

Còn về điều hành chính sách tiền tệ, năm 2022, NHNN đã triển khai các biện pháp để tác động giảm lãi suất cho vay của các tổ chức tín dụng, tuy nhiên các biện pháp đều không hiệu quả, chưa đạt được mục tiêu phấn đấu giảm lãi suất cho vay khoảng 0,5% - 1% theo Nghị quyết số 43 của Quốc hội mà còn có xu hướng tăng, biên độ giữa lãi suất cho vay bình quân và lãi suất huy động bình quân còn lớn, trên 4%.

Đáng chú ý là cuối tháng 9/2022, chỉ trong vòng một tháng, NHNN đã có hai lần điều chỉnh tăng các mức lãi suất điều hành vào ngày 23/9 và ngày 25/10 với tổng mức tăng 2% dẫn đến lãi suất huy động và lãi suất cho vay bình quân toàn hệ thống đều đột ngột tăng cao trong những tháng cuối năm có lãi suất huy động trên 11%, lãi suất cho vay trên 13%.

Việc đột ngột điều chỉnh tăng các mức lãi suất điều hành sau một thời gian dài không thay đổi của NHNN, trong khi các Ngân hàng trung ương trên thế giới đã tăng dần lãi suất từ đầu năm 2022 là khó dự đoán, gây bất ngờ cho nền kinh tế, khiến cho môi trường kinh tế rủi ro hơn, người dân, doanh nghiệp không thể lập được kế hoạch kinh doanh dài hạn một cách ổn định.

Theo Đại biểu Hà Sỹ Đồng, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan tiếp tục có phương án điều chỉnh lãi suất cho vay, cung cấp nguồn vốn kịp thời để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, xem xét xây dựng các gói hỗ trợ với lãi suất ưu đãi đối với các doanh nghiệp có khả năng phục hồi sản xuất, kinh doanh hoặc các ngành nghề chịu ảnh hưởng sau dịch COVID-19.

Trong khi đó thì gói hỗ trợ lãi suất 2% với 40.000 tỷ đang ế hơn 38.000 tỷ đồng. Lãnh đạo ngân hàng nhiều lần giải thích nguyên nhân là do doanh nghiệp không có nhu cầu, nhưng kiểm toán lại chỉ ra rằng công tác truyền thông của NHNN chưa đi trước, chưa mang tính định hướng, các ngân hàng thương mại thì chưa tích cực triển khai chính sách.

Nợ xấu ngân hàng vẫn đang cao và sẽ tiếp tục gia tăng, phản ánh sức khỏe nền kinh tế thực. Tính đến cuối tháng 7/2023, tỷ lệ nợ xấu nội bảng là 3,56%, cao hơn mức 2,0% cuối năm 2022 và mức 1,69% cuối năm 2020. Tỷ lệ nợ xấu nội bảng cộng với nợ bán cho VAMC chưa xử lý và nợ tiềm ẩn thành nợ xấu của toàn hệ thống các tổ chức tín dụng là 6,16% so với tổng dư nợ tín dụng.

Nếu loại trừ các ngân hàng đang bị kiểm soát đặc biệt và thêm Ngân hàng thương mại cổ phần quốc dân, tỷ lệ này là 2,86%.

"Theo thông tin tôi có được, nếu cập nhật tới 31/8, tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống tiếp tục tăng lên mức gần 8%, mà nguyên nhân chính là do nợ xấu của một ngân hàng đang bị kiểm soát đặc biệt tăng vọt, rất đáng quan ngại",  Đại biểu Đồng nói.

Theo ông, con số này sẽ tiếp tục tăng nữa, đặc biệt khi các khoản nợ xấu tiềm ẩn theo quy định tại Thông tư 01 NHNN đã được sửa đổi, bổ sung và Thông tư 02 hết hạn khoanh, giãn, hoãn. Điều này lý giải một phần tại sao tín dụng ngân hàng 9 tháng đầu năm nay tăng chậm.