Cuộc chiến Trump – Fed [Phần 1]: Vũ khí của ông Trump không chỉ có những dòng tweet

"Một điều nhịn là chín điều lành"

Khi làm việc với một người sếp tính nết đồng bóng thất thường, đức tính quan trọng nhất mà một nhân viên cần có là sự nhẫn nhịn và bình thản. 

Theo Bloomberg, Chủ tịch Cục dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell dường như cũng thể hiện được những đức tính trên trong quá trình làm việc với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông Powell có một triết lí sống đơn giản: Hãy kiểm soát những gì kiểm soát được.

Trong suốt một năm qua, ông Powell phải hứng chịu hàng loạt những lời mắng mỏ, chỉ trích chưa từng thấy trong lịch sử nước Mỹ từ phía Tổng thống Trump.

Ông Trump gọi Fed dưới sự lãnh đạo của ông Powell bằng đủ thứ tên, từ "kẻ gàn dở", "đứa trẻ bướng bỉnh" đến "mối đe dọa lớn nhất" đối với nền kinh tế Mỹ. Và xin nhắc lại rằng năm 2018, chính ông Trump là người đề cử ông Powell vào ghế Chủ tịch Fed thay cho người tiền nhiệm là bà Janet Yellen.

5 tháng đầu tiên trên ghế lãnh đạo ngân hàng trung ương Mỹ của ông Powell diễn ra khá yên ổn. Nhưng khi ông và các cộng sự nâng lãi suất làm tăng chi phí vốn trong nền kinh tế, Tổng thống Trump nổi giận.

Ông Trump công kích Fed và ông Powell lần đầu vào tháng 7 năm ngoái. Lời lẽ của Tổng thống càng về sau càng thậm tệ hơn khi Fed tiếp tục tăng lãi suất tổng cộng 4 lần trong năm 2018.

Trong lần tăng cuối cùng trong tháng 12, các quan chức Fed đồng thời dự đoán sẽ tăng lãi suất thêm hai lần nữa trong năm 2019 này.

Thêm vào đó, nền kinh tế toàn cầu có dấu hiệu chậm lại, thị trường chứng khoán có giai đoạn giảm sâu lại càng khiến cho vị Tổng thống thêm nóng giận.

Đó là lúc ông Trump quay sang hỏi các cấp dưới của mình về khả năng sa thải vị chủ tịch Fed, theo tin của Bloomberg News ngày 21/12/2018. Khi được trả lời rằng Tổng thống không có thẩm quyển cách hết chức vụ của ông Powell tại Fed, ông Trump lại hỏi ý kiến các luật sư về phương án giáng chức ông Powell từ Chủ tịch xuống thành viên Ban Thống đốc.

Đây là vấn đề còn nhiều tranh cãi về mặt pháp lí và chắc chắn sẽ kéo theo một cuộc chiến hỗn loạn trước tòa án nếu ông Trump quyết "chơi tới cùng".

Sau đó, ông Trump cho biết ông chưa có ý định cách chức chủ tịch ông Powell nhưng ông có thẩm quyền để làm việc này nếu muốn.

Chủ tịch Fed Jerome Powell (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải). Ảnh: CNBC.

Về phần ông Powell, vị Chủ tịch Fed luôn phớt lờ và từ chối bình luận về các cáo buộc mà ông Trump đưa ra trên Twitter. 

Chỉ đến khi có tin ông Trump muốn cách chức ông thì ông mới lên tiếng, khẳng định luật đã nêu rõ ràng ông Trump không có thẩm quyền làm việc đó, và rằng mình sẽ làm hết nhiệm kì Chủ tịch đến năm 2022.

Ông Powell hiểu rõ người sếp thực sự của mình là Quốc hội Mỹ; Luật Cục dự trữ Liên bang do Quốc hội thông qua đã giao cho Fed hai nhiệm vụ là tối đa hóa việc làm kiểm soát lạm phát. 

Vì thế mà ông luôn tỏ ra bỏ ngoài tai những lời chỉ trích của ông Trump, đồng thời khẳng định lời nói của Tổng thống không bao giờ được nhắc đến bên trong phòng họp của Fed để đảm bảo tính độc lập chính trị của ngân hàng trung ương này.

Thua keo này lại bày keo khác

Ngoài việc đề cử ông Powell vào ghế Chủ tịch, ông Trump còn từng đưa ba ứng viên khác vào Ban thống đốc của Fed. Thất vọng với quyết định chính sách của 4 cá nhân này, ông Trump bắt đầu kế hoạch đề cử hai người khác vào Ban thống đốc. 

Hai ứng viên tiềm năng mới được cho là sẽ đồng thuận với quan điểm về chính sách của ông Trump.

Bloomberg dẫn hai nguồn tin thân cận cho biết trong các cuộc phỏng vấn trước khi Tổng thống đề cử, các ứng viên đã được hỏi họ có ủng hộ chính sách giảm lãi suất nếu được vào Ban thống đốc của Fed hay không.

Dẫn một nguồn tin nội bộ khác, Bloomberg cho biết các nhân viên và quan chức của Fed rất lo lắng về việc ông Trump cố ý chọn người cùng chính kiến với mình để đưa vào Ban Thống đốc, họ cho rằng hành động "thay máu" nhân sự kiểu này đáng sợ nhiều những lời chỉ trích công khai của ông Trump trên truyền thông.

Việc làm này của ông Trump, nhẹ thì kéo sự chia rẽ đảng phái chính trị vào các cuộc họp kín về chính sách tiền tệ của Fed, nặng thì đe dọa đến sự tồn tại của chính ngân hàng trung ương này.

Nhà kinh tế Judy Shelton - người ông Trump dự định đề cử vào Ban thống đốc Fed. Ảnh: Bloomberg.

Một trong những ứng viên được ông Trump chọn mới đây - bà Judy Shelton là bằng chứng cụ thể nhất cho những lo ngại trên. 

Theo tờ Washington Post, một trong những chính sách mà bà Shelton nhiệt liệt ủng hộ trong nhiều thập kỉ qua là tái áp dụng chế độ bản vị vàng. 

Nói cách khác, bà Shelton muốn nhiệm vụ của Fed thay đổi từ toàn dụng việc làm và ổn định giá cả mà thành kiểm soát giá vàng theo đồng USD. 

Chế độ bản vị vàng đã bị các nước loại bỏ từ lâu vì không còn phù hợp với thực tiễn nền kinh tế, hiện nay không còn quốc gia nào áp dụng chế độ tiền tệ này.

Một số quan điểm chính sách khác của bà Shelton lại liên tục thay đổi theo hướng mà ông Trump mong muốn.

Chẳng hạn dưới thời ông Obama còn làm Tổng thống, bà cho rằng chính sách tiền tệ nới lỏng sẽ tạo ra "lạm phát khủng khiếp" và mất ổn định đồng USD. Lãi suất thấp gần 0 chẳng khác nào ăn cắp từ người gửi tiền và bà đề nghị Fed nên dừng việc "bơm thổi" thị trường tài chính hay đánh bóng cho chính trị gia mà Fed ưu ái.

Ngày nay dưới thời ông Trump làm Tổng thống, quan điểm của bà Shelton thay đổi 180 độ. Bà cho rằng lãi suất nên được giảm về 0, Fed nên ủng hộ chính sách của Tổng thống và giúp các thị trường tài chính tăng trưởng.

Con người có thể thay đổi quan điểm theo thời gian nhưng điều làm nhiều người lo ngại là bà Shelton luôn nói những gì mà ông Trump muốn nghe. 

Chưa kể, bà từng nhiều lần chọn địa điểm phỏng vấn là một khách sạn mang tên ông Trump. Bà cũng từng lên tiếng ủng hộ tổ chức một hội nghị tiền tệ quốc tế lớn tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago Club của ông Trump.

Nếu được ngồi vào ghế Ban Thống đốc, liệu bà Shelton có thể giúp duy trì tính độc lập về chính trị của Fed hay không? 

Lãnh đạo Cục Bảo vệ Môi trường và Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng mà ông Trump từng bổ nhiệm trước đây cũng chính là những người muốn làm suy yếu và cản trở khả năng thực hiện nhiệm vụ của các tổ chức này.

Giờ đây, nhiều người đang lo bà Shelton cũng sẽ làm điều tương tự với Fed nếu được bổ nhiệm.