Chuyên gia nói gì về khả năng NHNN hạ lãi suất trong năm nay?

Bàn luận về vấn đề lãi suất trong năm 2023 tại Toạ đàm "FiinGroup Invest Summit: Điểm sáng Đầu tư năm 2023" chiều 15/2, các chuyên gia cho rằng, Ngân hàng Nhà nước chỉ có thể cân nhắc đến việc hạ lãi suất sớm nhất từ giữa năm khi các yếu tố tiêu cực bên ngoài không còn tác động mạnh mẽ.

Chuyên gia kinh tế, PGS. TS. Phạm Thế Anh, Trưởng bộ môn Kinh tế vĩ mô Đại học Kinh tế Quốc dân cho hay, với lãi suất, hai yếu tố tác động nhiều nhất là lạm phát của Việt Nam và lãi suất của các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới.

Với Mỹ, lạm phát đã qua đỉnh và chỉ còn vấn đề là nó sẽ giảm nhanh hay giảm chậm. Do đó, mức lãi suất của Fed đã lên tới gần 4,75%, một mức tương đối cao. 

NHNN cần cân nhắc sớm hạ lãi suất

Theo nhận định của chuyên gia Thế Anh, lãi suất của Mỹ sẽ quay đầu giảm trong năm 2023, trên đường giảm nó có thể “gập ghềnh” hoặc chậm lại đôi chút nhưng đến tháng 5/2023, lạm phát yoy của Mỹ sẽ rơi xuống khoảng 3,5% làm giảm khả năng tăng lãi suất của Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed).

Trong kịch bản xấu, Fed có thể phải tăng lãi suất một lần nữa vào tháng 3 và mức tăng chỉ khoảng 0,25% còn kỳ họp tháng 5 có thể họ sẽ dừng tăng lãi suất. Từ đó, sức ép lên tỷ giá của Việt Nam còn rất ít, dẫn đến lãi suất của Việt Nam hiện đang ở mức đỉnh và đang trên đà đi xuống.

Tuy nhiên, ông Thế Anh lưu ý, mức giảm nhanh hay chậm phụ thuộc vào quan điểm của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), nếu thận trọng cần đợi tín hiệu rõ ràng từ việc dừng tăng lãi suất của Fed. Vào tháng 5, Việt Nam có thể chuyển hướng sang hạ lãi suất.

“Nếu các nhà quản lý lạc quan hơn có thể làm việc đó sớm hơn”, ông Thế Anh nhìn nhận.

Chuyên gia này đánh giá, NHNN hiện đang khá thận trọng với vấn đề lạm phát, việc nới lỏng tiền tệ hay không phụ thuộc nhiều vào mục tiêu kiểm soát lạm phát và xu hướng lạm phát của Việt Nam trong những tháng tới.

Công cụ mà NHNN ưu tiên sử dụng để vừa chống lạm phát vừa điều chỉnh tỷ giá là giá lãi suất. Quan điểm thận trọng nên NHNN sẽ chỉ hành động khi nào có tín hiệu phát ra và nguy cơ tăng lãi suất từ bên ngoài xuống mức thấp nhất.

Do đó, nếu lạm phát tháng 2 và tháng 3 giảm rõ rệt thì chúng ta có thể kỳ vọng rằng lãi suất có xu hướng giảm. Lãi suất thực của Việt Nam hiện vẫn cao hơn nhiều quốc gia trên thế giới vì vậy, ông Thế Anh đề xuất NHNN cần cân nhắc sớm hạ lãi suất để hỗ trợ cho nền kinh tế và các doanh nghiệp.

Một xu hướng nữa cần quan sát khi tính đến khả năng hạ lãi suất của NHNN là dự trữ ngoại hối. Sau hơn một năm bán ra để giữ giá VND, cơ quan quản lý đang muốn tích trữ ngoại hối trở lại.

"Hiện mặt bằng lãi suất đang giữ ở mức tương đối cao, không loại trừ khả năng nhà điều hành đang muốn giữ điều kiện này để thuận lợi hơn trong việc hút ngoại tệ. Lãi suất tiền Việt ở mức cao thì việc mua vào ngoại tệ sẽ dễ dàng hơn", ông Thế Anh chỉ ra.

Trong những tháng tới, khi NHNN hoàn thành việc tích trữ ngoại hối thì có thể kỳ vọng điều kiện của thị trường tiền tệ sẽ dễ dàng hơn. Khi dự trữ ngoại tệ dồi dào thì NHNN sẽ có nhiều dư địa để hạ lãi suất tiền đồng.

Khi hạ được lãi suất, triển vọng nền kinh tế sẽ tích cực hơn, không chỉ với ngành bất động sản và với tất cả các ngành khác. Ông Thế Anh đánh giá với điều kiện tỷ giá như hiện nay, lãi suất huy động của Việt Nam ở mức 7-8% là phù hợp chứ không phải đến 9-10%.

Chuyên gia cũng cảnh báo, nếu mặt bằng lãi suất tiếp tục được duy trì ở mức cao như hiện nay sẽ dẫn đến sự sụp đổ, phá sản của rất nhiều doanh nghiệp.

Đặc biệt là những doanh nghiệp khó khăn trong việc tiêu thụ các sản phẩm đầu ra như các doanh nghiệp bất động sản.Đây cũng là rủi ro lớn nhất của thị trường tài sản hiện nay, cũng như nó có thể tác động đến nhiều ngành nghề trong nền kinh tế.

"Nếu lạm phát không hạ xuống, lãi suất sẽ giữ ở mức cao. Đây là rủi ro lớn nhất trong năm 2023", ông Thế Anh đánh giá.

Mặt bằng lãi suất cao gây thách thức cho chính ngân hàng

Đứng ở góc độ phân tích về ngành ngân hàng, bà Trần Kiều Oanh, Trưởng phòng, Khối Phân tích Định chế Tài chính, FiinGroup nhận định, lãi suất sẽ không tăng trong vòng nửa năm tới và có thể giảm trong nửa cuối năm.

Theo bà Oanh, giai đoạn nửa cuối năm 2022 đã diễn ra một "cuộc đua" lãi suất huy động. Mặc dù Hiệp hội Ngân hàng đã họp và thống nhất trần lãi suất huy động là 9,5% nhưng theo chúng tôi quan sát vẫn có những người gửi tiền gửi ở mức trên 10%.

Hiện nay, mặt bằng lãi suất huy động tăng cao đã kéo theo mặt bằng lãi suất cho vay tăng lên đáng kể. Điều này làm hạn chế khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp cũng như người dân trong đó có người mua nhà.

Với mặt bằng lãi suất tăng cao như vậy, chi phí vốn của ngân hàng cũng bị đội lên khá nhiều tác động đến NIM của ngân hàng trong một đến hai quý tới.

Bà Oanh đánh giá, chi phí vốn tăng cao sẽ khiến NIM của ngân hàng có khả năng thu hẹp trong nửa đầu năm 2023. Chỉ số này chỉ có thể cải thiện nhẹ trong nửa cuối năm khi mặt bằng lãi suất giảm.