Thị trường chứng khoán trong nước gặp áp lực giảm điểm mạnh cả về thanh khoản và điểm số từ đầu tháng 9 đến nay. Tính từ đầu tháng 9, VN-Index đã mất 19% và đang có các phiên kiểm nghiệm mốc hỗ trợ 1.000 điểm.

Giai đoạn này nhiều yếu tố vĩ mô bất định đang diễn ra đẩy rủi ro thị trường gia tăng như sự kiện xung đột Nga – Ukraine, chính sách Zero COVID của Trung Quốc, Fed tăng lãi suất, rủi ro lạm phát, tỷ giá biến động và kinh tế suy thoái.

Mặc dù nhiều báo cáo phân tích cũng như các chuyên gia nhận định rằng thị trường chứng khoán Việt Nam đã về vùng định giá hấp dẫn, dòng tiền vẫn tỏ ra thận trọng, thể hiện ở thanh khoản thường xuyên duy trì ở mức thấp. Điển hình như phiên 13/10, thanh khoản xuống thấp thấp 2 năm dù thị trường có nhịp hồi phục tốt nhất 1 tháng qua.

Trong Talkshow Phố Tài chính (The Finance Street Talk Show), ông Huỳnh Minh Tuấn, Giám đốc Môi giới Hội sở của Công ty CP Chứng khoán Mirae Asset cho rằng  P/E của thị trường đang về mức khoảng 11 lần, đang thấp hơn so với mặt bằng chung các thị trường trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Malaysia hoặc Ấn Độ.

Tuy nhiên, thị trường đang bị thiếu dòng tiền. Thêm nữa, quỹ đầu tư nước ngoài lớn cũng bị rút ra nên bắt buộc họ phải bán cổ phiếu ra thị trường nhiều. Vì vậy theo ông Tuấn, thay vì quan tâm đến mức P/E, chúng ta nên xét P/B. Hiện tại P/B của toàn thị trường đã rơi vào vùng khoảng 1,7 đến 1,8 lần, cũng là mức rẻ so với khu vực.

Chuyên gia lưu ý nhà đầu tư, nên so sánh giữa các nhóm ngành khác nhau, nếu như không có sự kiện như Thiên Nga Đen về mặt nợ xấu hay khủng hoảng toàn cầu, nhóm ngành tài chính có thể rất hấp dẫn trong bối cảnh này. Những nhóm ngành phi tài chính như bất động sản, dịch vụ hay vật liệu xây dựng có thể chiết khấu sâu hơn.

Chia sẻ về câu chuyện những cổ phiếu có P/B về 1 có đáng để đầu tư, ông Phạm Lưu Hưng, Kinh tế trưởng CTCP Chứng khoán SSI cho rằng câu trả lời sẽ là có hoặc không tùy vào trường hợp cụ thể.

Về mặt định giá, ông Hưng cho rằng nhiều khi các chỉ số chúng ta phải nhìn trong điều kiện thị trường tài chính đang như thế nào. Thời điểm tiền rẻ thì định giá sẽ ở mức khác còn hiện nay, trong bối cảnh lãi suất tăng, tín dụng, trái phiếu doanh nghiệp gặp khó khăn, ngay cả việc phát hành thêm cũng có thể gặp trở ngại, mức độ định giá sẽ khác. Chúng ta cũng không nên so sánh định giá giữa các thời kỳ khác nhau.

Với P/B, tùy theo từng nhóm ngành sẽ có các quan điểm khác nhau. Với ngân hàng, ngành kinh doanh có rào cản gia nhập lớn thì P/B nhỏ hơn 1 là hấp dẫn. Nhưng đối với các ngành khác điều này chưa chắc đúng vì với những ngành kinh doanh mang tính chu kỳ như thép, nhiều khi định giá cao mới là lúc cần phải mua, không phải khi định giá thấp. 

Một số bluechip trong rổ VN30 đã về vùng hấp dẫn

Trước bối cảnh lạm phát và mặt bằng lãi suất đều đang trong xu hướng tăng trở lại không chỉ ở quốc tế mà cả tại Việt Nam, để đánh giá thị trường đang đắt hay rẻ, Agriseco Research sử dụng phương pháp P/B để so sánh.

Với phương pháp P/B, nhà đầu tư có xu hướng trả mức định giá cao hơn trong môi trường lãi suất thấp và ngược lại. Trong bối cảnh lãi suất thấp, nhà đầu tư thường hướng tới tìm các kênh đầu tư khác ngoài tiền gửi nhằm duy trì và tối đa hóa mức tỷ suất sinh lời kỳ vọng.

Bên cạnh đó, môi trường lãi suất thấp cũng là điều kiện thuận lợi để hỗ trợ các doanh nghiệp tăng cường sản xuất kinh doanh và tận dụng nguồn vốn rẻ để tạo ra lợi nhuận. Do vậy, mặt bằng định giá sẽ có xu hướng tăng cao trong thời kỳ lãi suất ở mức thấp. 

Theo nhóm phân tích, phương pháp P/B cũng phù hợp hơn phương pháp P/E và P/S do nhiều doanh nghiệp trong giai đoạn gần đây trải qua đỉnh chu kỳ của hoạt động kinh doanh, hoặc ghi nhận các khoản lợi nhuận một lần/lợi nhuận khác có thể không phản ánh chính xác mức lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh cốt lõi.

Xét về đầu tư dài hạn, Agriseco cho rằng việc lấy thời điểm cuối năm 2019 làm mốc so sánh là hợp lý, do đây là thời điểm trước khi dịch COVID-19 xuất hiện, hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp vẫn tương đối ổn định; còn ở hiện tại, nền kinh tế đang quay trở lại trạng thái bình thường mới, và một số doanh nghiệp bắt đầu ghi nhận hiệu quả kinh doanh khả quan hơn thời điểm trước dịch. Bên cạnh đó lãi suất có thể tăng cao trong giai đoạn tới nhằm kiềm chế lạm phát.

Kết quả tại nhóm VN30 cho thấy, có 22/30 cổ phiếu đang ghi nhận định giá P/B hiện tại thấp hơn trước COVID-19, mặc dù vậy, chỉ 14/30 doanh nghiệp ghi nhận tình hình hiệu quả kinh doanh khả quan hơn so với thời điểm trước dịch.

Nhìn tổng quan toàn bộ rổ cổ phiếu VN30, mức định giá P/B trung bình của 30 cổ phiếu hiện tại là 2,21 lần; thấp hơn so với thời điểm cuối năm 2019 là 2,73 lần; tuy nhiên ROE bình quân của 30 cổ phiếu là khoảng 17,5%, thấp hơn so với mức 19,8% trước khi COVID-19 xuất hiện.

Mặc dù định giá P/B trung bình của nhóm VN30 đã giảm khoảng 20% so với trước dịch và có trên 70% cổ phiếu đã ghi nhận định giá rẻ hơn so với trước COVID-19, phần lớn mức giảm lại tập trung ở nhóm ngân hàng, trong khi mức định giá của các nhóm ngành khác chưa giảm quá nhiều hoặc mức giảm phù hợp với hiệu quả kinh doanh gần đây.

Do vậy, Agriseco Research cho rằng, định giá của nhóm cổ phiếu trong VN30 đang ở vùng hợp lý và đã xuất hiện một số cổ phiếu ở vùng giá hấp dẫn. Một số cổ phiếu tiềm năng từ danh sách trên bao gồm BVH, HDB, GAS, HPG, KDH, SAB, TPB.

Cơ hội đầu tư chưa xuất hiện nhiều ở nhóm midcap

Cũng theo kết quả phân tích của Agriseco, chỉ số VN-Midcap đã điều chỉnh hơn 40% kể từ khi tạo đỉnh vào đầu năm nay, tuy nhiên vẫn còn 67% số cổ phiếu đang có định giá P/B đắt hơn định giá tại thời điểm trước dịch COVID-19.

Cùng với đó, 63% số cổ phiếu trong rổ VN-Midcap hiện đang ghi nhận hiệu quả kinh doanh chưa cải thiện so với trước khi có dịch COVID-19, điều này có nghĩa khá nhiều cổ phiếu vốn hóa vừa hiện có định giá cao hơn nhiều so với hiệu quả kinh doanh thực tế.

Agriseco Research cho rằng, định giá P/B trung bình các cổ phiếu trong rổ VN-Midcap hiện vẫn còn đắt đỏ và cơ hội đầu tư chưa xuất hiện nhiều. Một số cổ phiếu tiềm năng trong danh sách của công ty chứng khoán bao gồm: PNJ, PTB, SCS, VCG.