Chủ nghĩa phân biệt tuổi tác tại Trung Quốc: Trên 30 tuổi đừng mong tìm được việc làm

Một tờ thông báo tuyển dụng dán trên tường công ty dịch vụ ô tô ở Tứ Xuyên, Trung Quốc, viết rằng: “Độ tuổi trung bình của ứng viên nên dưới 30 tuổi”, theo South China Morning Post.

Chủ nghĩa phân biệt tuổi tác trong việc làm ở Trung Quốc không phải là mới. Nhưng các thông tin cho thấy tình trạng này thậm chí còn có thể trở nên tồi tệ hơn. Theo truyền thống, thường những người trên 35 tuổi sẽ khó tìm việc mới.

Tuy nhiên, ngay cả những người trẻ nhất trong thế hệ Millennials cũng cho biết họ đang phải vật lộn để tìm kiếm việc làm do những trở ngại liên quan đến tuổi tác, trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt từ những sinh viên mới tốt nghiệp.

Ngoài ra, các công ty, vốn bị ảnh hưởng bởi chính sách Zero COVID kéo dài gần ba năm, đang tìm cách giảm chi phí lao động. Yang, 31 tuổi sống ở Thượng Hải, cho biết cô gần như không nhận được phản hồi nào từ hơn 100 công ty đã nộp đơn vào tháng trước. Với bằng thạc sĩ khoa học xã hội, cô đang tìm kiếm các việc làm online.

Yang từ chối cung cấp tên đầy đủ vì sợ rằng điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng tìm việc. Yang cho biết một số công ty yêu cầu rõ ràng ứng viên phải dưới 30 tuổi, thậm chí có nơi yêu cầu dưới 27 tuổi. Đây gần như là độ tuổi của những người thuộc thế hệ gen Z. Điều đó có nghĩa là chỉ một tới hai năm nữa, những người này sẽ được xếp vào lớp lao động “già” và không thể tìm được việc.

Yang cũng chỉ ra rằng nhiều công ty yêu cầu ứng viên có cả bằng sau đại học, ít nhất ba năm kinh nghiệm khiến việc đủ điều kiện để xin việc là vô cùng khó khăn. “Điều này có nghĩa là tôi sẽ phải làm việc trong ngành liên quan của mình ngay sau khi tốt nghiệp, nếu không tôi có thể mất tấm vé vào nghề của mình”, cô nói. 

“Tôi đã 27 tuổi khi tốt nghiệp và mới làm việc được ba năm. Nếu có bất cứ điều gì không ổn, tôi có thể vĩnh viễn mất cơ hội tìm thấy con đường sự nghiệp của mình, với giới hạn độ tuổi này”, Yang chia sẻ.

Trong văn hoá truyền thống của Trung Quốc, phụ nữ thường được quan niệm là người nội trợ. Do đó, những người phụ nữ ngoài 30 tuổi có thể bị hỏi thêm câu làm thế nào để cân bằng giữa công việc và gia đình khi đi xin việc, những câu hỏi mà Yang tin rằng ứng viên nam ít khi được hỏi.

“Có một niềm tin phổ biến rằng phụ nữ sau 30 tuổi sẽ trở về với gia đình, vì vậy quyết định thay đổi công việc phải được cân nhắc cẩn thận”, Yang nói thêm. Anh Su Zhe, 28 tuổi, đã làm công việc săn đầu người ở Thượng Hải được ba năm rưỡi. Ông cho biết xu hướng phân biệt tuổi tác ngày càng phổ biến là một hướng đi rõ ràng mà các công ty đang lựa chọn để thực hiện trong thời kỳ kinh tế bất ổn.

“Sau ba năm xảy ra đại dịch, nhiều công ty đứng trước nguy cơ đóng cửa”, ông Su nói. “Các công ty không phải là tổ chức từ thiện. Họ phải nghĩ đến sự sống còn của chính họ trước”. Ông giải thích rằng nhiều công ty thích những sinh viên tốt nghiệp trẻ tuổi và tràn đầy năng lượng vì họ vừa yêu cầu mức lương tuyển dụng thấp hơn và họ có tuổi nghề nghiệp dài hơn phía trước so với những ứng viên lớn tuổi mong muốn được trả lương cao hơn, có xu hướng ít hoạt động thể chất hơn và ít có xu hướng phấn đấu hơn.

Theo một báo cáo được công bố vào tháng 6/2022 bởi nhà cung cấp nguồn nhân lực và tìm kiếm việc làm Trung Quốc 51job.com, số lượng công việc yêu cầu hơn 10 năm kinh nghiệm chiếm 10,5% tổng số tin đăng trên trang web, trong khi số lượng công việc yêu cầu  “một đến ba năm” hoặc “ba đến năm năm” kinh nghiệm chiếm hơn 60%.

Trong số những nhân viên trên 35 tuổi được khảo sát, hơn 60% ở các vị trí không thuộc cấp quản lý và hơn 70% cho biết sự nghiệp của họ bị đình trệ về cơ hội thăng tiến trước khi bước sang tuổi 35. 

Báo cáo cho thấy những người được thăng chức sau khi bước sang tuổi 35 hầu hết tập trung vào các ngành công nghiệp bao gồm trí tuệ nhân tạo, công nghệ thông tin, chip và chất bán dẫn.

Mao Yufei, một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Việc làm Trung Quốc, cho biết: “Giới trẻ được coi là sáng tạo hơn, hầu hết trong số họ chưa lập gia đình và họ có thể sẵn sàng thích nghi với một lượng công việc cường độ cao, với mong muốn theo đuổi sự nghiệp”.

Tuy nhiên, khi Trung Quốc phục hồi sau thời kỳ suy thoái do đại dịch gây ra, ông Mao Yufei dự báo rằng sự phân biệt tuổi tác trong việc làm có thể giảm bớt phần nào, với việc thị trường mở ra nhiều việc làm hơn cho những người lao động có kinh nghiệm trên 30 tuổi. Và ông kỳ vọng lĩnh vực dịch vụ và một số ngành sản xuất sẽ dẫn đầu trong lần phục hồi này.

“Chính phủ cũng cần đưa ra các chính sách việc làm mạnh mẽ hơn, tăng khả năng tiếp cận thông tin việc làm của những người tìm việc lớn tuổi, điều chỉnh các yêu cầu tuyển dụng của các công ty trên thị trường lao động và tận dụng khả năng thu hút lao động của nền kinh tế nền tảng”, ông Mao nói.

Phân biệt tuổi tác trong việc làm là bất hợp pháp ở nhiều quốc gia, nhưng không phải ở Trung Quốc, nơi đang phải vật lộn để đối phó với sự già hoá dân số và lực lượng lao động bị thu hẹp. Theo một báo cáo thường niên về phát triển việc làm do Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc công bố vào tháng 11 năm ngoái, những thay đổi về nhân khẩu học đã làm tăng chi phí của thị trường lao động Trung Quốc.

Báo cáo cho biết: “Có một sự ưu tiên rõ ràng đối với những nhân viên trẻ hơn và một số công ty thậm chí còn đặt ra ngưỡng tuyển dụng vô lý là 35 tuổi”, đồng thời lưu ý thêm rằng những yếu tố như vậy sẽ “làm trầm trọng thêm mâu thuẫn giữa cung và cầu trên thị trường lao động”.