Câu chuyện của kỳ lân làm trứng từ đậu xanh: Từng bị Unilever kiện, toàn bộ thành viên HĐQT từ chức, cuối cùng được Bill Gates khen là 'tương lai ngành thực phẩm'

Josh Tetrick muốn học cách chăm sóc một cây giống như một quả trứng. Anh đã mất 6 năm và khoảng 4 triệu USD để làm điều này, theo CNBC Make It. Đó là mức độ cống hiến đằng sau Just Egg, sản phẩm tiêu biểu của startup Eat Just trị giá 1,2 tỷ USD do Tetrick xây dựng. Chất thay thế trứng có nguồn gốc từ thực vật được làm từ đậu xanh, đựng trong một chai nhỏ và có thể được chiên trong chảo rán giống như trứng gà.

Tuy nhiên, sản phẩm này còn hơn cả một thành tựu khoa học hoặc một tiến bộ trong công nghệ thực phẩm. Just Egg có thể đã cứu công ty của Tetrick, và có lẽ là cả tương lai kinh doanh của người đàn ông 42 tuổi.

Khi Tetrick và người bạn thân Josh Balk đồng sáng lập Eat Just vào năm 2011, công ty được biết đến với cái tên Beyond Eggs. Sau đó công ty được đổi tên thành Hampton Creek Foods, và cho ra đời một loại “mayonnaise” không trứng phổ biến có tên Just Mayo.

Tuy nhiên, chính sản phẩm này đã tạo ra một vụ kiện từ Unilever và tạo áp lực lớn trong ngành công nghiệp trứng. Hampton Creek cũng phải chịu đựng nhiều vụ bê bối và vào năm 2017, toàn bộ hội đồng quản trị của công ty đã từ chức vì bất đồng với Tetrick về tương lai của startup này.

Cuối cùng, Tetrick đã cố gắng và thất bại trong việc phát triển Just Egg. “Tôi nghĩ rằng chúng tôi sẽ mất khoảng một năm rưỡi để tìm ra thứ gì đó lộn xộn như một quả trứng. Tuy nhiên, phải mất tới 4 – 6 năm sau, chúng tôi mới thực sự tạo ra một quả trứng đúng nghĩa, nhưng mùi của nó vẫn rất khó chịu”, Tetrick cho biết.

Công ty sau đó bắt đầu bán Just Egg cho các nhà hàng vào năm 2017, với các cửa hàng bán lẻ toàn quốc sau đó vào năm 2019. Hiện tại, công ty cho biết họ đã bán được 250 triệu quả trứng gà, và huy động được hơn 800 triệu USD từ các nhà đầu tư bao gồm Bill Gates, Marc Benioff và nhà đồng sáng lập Microsoft Paul Allen.

Tetrick khẳng định anh không ngủ quên trên chiến thắng. Anh đã xây dựng được một startup trị giá hơn 1 tỷ USD, được coi là kỳ lân, và vẫn muốn hướng tới những thứ xa hơn.

Từ Just Mayo đến Eat Just

Sau khi tốt nghiệp Đại học Tây Virginia, Tetrick đã dành vài năm ở châu Phi để làm việc với trẻ em cho các tổ chức phi lợi nhuận. Anh đã đọc rất nhiều và tìm thấy một cuốn sách đặc biệt truyền cảm hứng: “Vận may ở đáy kim tự tháp” của C. K. Prahalad, tập trung vào ý tưởng rằng chủ nghĩa tư bản, dưới hình thức các công ty vì lợi nhuận, có thể tạo ra thay đổi tích cực trong xã hội.

Anh đã mang ý tưởng đó đến Balk, một người bạn thời thơ ấu và là Phó chủ tịch của The Humane Society, người đã thuyết phục Tetrick rằng họ nên tìm kiếm một giải pháp thay thế cho những quả trứng gà thông thường bởi việc nuôi dưỡng và ấp trứng gà trong các trang trại lớn có thể góp phần tạo ra khí nhà kính.

Tetrick cho biết anh khởi nghiệp chỉ với 3.000 USD trong tài khoản ngân hàng của mình. Cuối năm 2011, những người đồng sáng lập đã thu được 500.000 USD trong vòng tài trợ hạt giống từ Khosla Ventures bằng cách hứa hẹn một sản phẩm sẽ ngon hơn, tiết kiệm chi phí hơn và có lợi cho động vật hơn trứng gà thông thường.

Họ đã dùng số tiền đó để thuê các chuyên gia và nhà khoa học. Sau đó, các kỹ sư đã tìm ra “một cách để lấy protein từ hạt đậu hoặc từ ngũ cốc”, Tetrick nói. Cuối cùng, các đầu bếp đã mày mò các yếu tố kích thích vị giác của người ăn.

Chẳng bao lâu, công ty đã phát hành nhiều sản phẩm với các chất thay thế trứng làm từ thực vật. Just Mayo, đã trở thành sản phẩm mayo bán chạy nhất của Whole Foods vào năm 2014. Công ty đã nhận được sự hoan nghênh và nhận được lời khen ngợi từ Bill Gates, người gọi nó là “tương lai của ngành thực phẩm”.

Thành công này khiến công ty trở thành mục tiêu của ngành sản xuất trứng truyền thống. Năm 2014, Unilever - công ty sản xuất mayonnaise Hellman - đã kiện Eat Just vì quảng cáo sai sự thật về tên sản phẩm “Just Mayo”, lập luận rằng mayonnaise có chứa trứng theo đúng định nghĩa của nó. Vụ kiện sau đó đã bị hủy bỏ trong vòng vài tháng.

Hai năm sau, USDA chỉ trích American Egg Board vì đã tung ra một chiến dịch PR bí mật nhằm cản trở tiến trình của Eat Just. Công ty cũng đã xử lý các cáo buộc thổi phồng doanh số bán hàng, mà Tetrick phủ nhận, và các vấn đề an toàn thực phẩm dẫn đến việc Target phải rút sản phẩm của mình khỏi các kệ hàng.

Cuối cùng, toàn bộ hội đồng quản trị của công ty đã từ chức. Tetrick nói: “Đó là một khoảng thời gian khó khăn. Về cơ bản, chúng tôi phải bắt đầu lại xem chúng tôi đã làm được những gì”.

Mục tiêu xa hơn với thịt được làm trong phòng thí nghiệm

Năm 2015, nhóm của Tetrick đã tìm ra cách biến đậu xanh thành một chất lỏng màu vàng nhạt có thể đông lại khi nấu chín, giống như một quả trứng khuấy. Nhưng hương vị khi đó không giống với trứng và việc tạo ra nó trong phòng thí nghiệm dễ hơn sản xuất trên quy mô lớn.

Nhóm nghiên cứu phải mất thêm hai năm để tìm ra công thức cuối cùng. Thành công này đã cứu cả công ty. Với Just Egg, công ty đã trở lại Target, chưa kể Kroger, Walmart, Albertsons, Safeway và các nhà bán lẻ khác đã đưa sản phẩm vào hơn 17.000 cửa hàng trên toàn nước Mỹ. Eat Just cho biết Just Egg đã có mặt trên hai triệu hộ gia đình ở Mỹ kể từ khi ra mắt vào cuối năm 2017.

Công ty cho biết Just Egg không chỉ tốt hơn cho người sử dụng mà còn cho cả Trái đất. Sản phẩm này được quảng cáo không có cholesterol và ít chất béo bão hòa hơn trứng gia cầm. Công ty cũng chia sẻ họ sử dụng ít nước hơn 98% và thải ra ít hơn 93% carbon dioxide để sản xuất ra sản phẩm tương đương với một quả trứng gà.

Năm ngoái, công ty đã huy động được thêm 200 triệu USD từ Cơ quan đầu tư Qatar do nhà nước hậu thuẫn và mức định giá gần đây nhất của Eat Just là 1,2 tỷ USD, theo Pitchbook. Eat Just cũng đã được phê duyệt theo quy định tại Singapore đối với thịt được nuôi cấy từ tế bào và Tetrick đang hy vọng sẽ nhận được sự chấp thuận tương tự ở Mỹ vào năm tới cho dòng sản phẩm có tên là “Good Meat”.

Tetrick cho biết bất kỳ áp lực hay thách thức nào cũng đều đáng giá. Một số nghiên cứu chỉ ra việc chuyển sang thịt được nuôi trong phòng thí nghiệm có thể làm giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính của ngành nông nghiệp và việc sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên như đất và nước.

Nghiên cứu bổ sung cũng dự đoán rằng năng lượng cần thiết để sản xuất quy mô lớn các loại thịt được làm trong phòng thí nghiệm có thể gây ra tác động tiêu cực đến môi trường. Tuy nhiên, Tetrick dường như không nản lòng, và quyết tâm thay đổi như những gì từng làm cùng Just Egg.