Ba cạm bẫy Gen Z dễ mắc phải và bài học huyền thoại Warren Buffett muốn nhà đầu tư trẻ tuổi ghi nhớ

Nhiều bạn trẻ Gen Z đang trong độ tuổi phù hợp để bắt đầu đầu tư. Huyền thoại Warren Buffett, người có kinh nghiệm hàng chục năm trong thị trường, biết rõ chiến lược nào là đơn giản và hiệu quả nhất. Nếu mục tiêu của bạn là làm giàu thay vì chạy theo đám đông, có lẽ bạn nên học hỏi từ nhà hiền triết xứ Omaha.

Trong thư gửi cổ đông năm 2024, Bufett viết: “Thị trường chứng khoán ngày nay lớn hơn nhiều so với khi tôi mới bắt đầu đầu tư. Tuy nhiên, các nhà đầu tư bây giờ không có tâm lý vững vàng hay được dạy dỗ tốt như trước kia. Dù lý do là gì, thị trường ngày nay vận hành giống sòng bạc hơn nhiều thời tôi còn trẻ”.

Lý do nào khiến thị trường chứng khoán hiện đại vận hành như sòng bạc và thay đổi nào đã diễn ra trong vài thập kỷ qua?

Cạm bẫy số 1: Quá nhiều thông tin

Ông Robert R. Johnson, Giáo sư tài chính tại Đại học Creighton, cho biết: “Sự khác biệt lớn nhất giữa hiện nay và vài thế hệ trước là sự bùng nổ của thông tin - kết quả từ sự ra đời và phát triển của internet.

Khi tôi mới chân ướt chân ráo vào nghề tài chính, chúng tôi có rất ít nguồn thông tin, chủ yếu là báo cáo của ValueLine, S&P, Moody’s, kết quả kinh doanh hàng quý của doanh nghiệp và nghiên cứu của các công ty trên Phố Wall”.

Công chúng ngày nay có khả năng tiếp cận thông tin nhanh chóng và trực tiếp. Theo trang GOBankingRates, việc đánh giá thông tin nào là đáng tin cậy là cả một quyết định khó khăn. Ông Johnson nhận xét: “Thông tin ngày nay tràn ngập trên mọi phương tiện. Không phải lúc nào có nhiều hơn cũng là tốt hơn”.

Cạm bẫy số 2: Hành vi đầu cơ được khuyến khích

Ông Johnson còn cho rằng ngành tài chính đang có xu hướng khuyến khích khách hàng đầu cơ thay vì đầu tư.

Ông giải thích: “Đây là cách các công ty kiếm tiền - từ phí hoa hồng hoặc thanh toán cho dòng lệnh (payment for order flow). Gần đây, số người trẻ tham gia thị trường đã gia tăng đáng kể, nhưng phần đông họ không phải nhà đầu tư mà là dân đầu cơ. Sự khác biệt giữa hai cách phân loại này có ý nghĩa rất quan trọng.

Nhiều người đầu cơ vào GameStop và các cổ phiếu meme tự thuyết phục bản thân rằng họ là nhà đầu tư. Tuy nhiên, nhiều ‘nhà đầu tư’ bitcoin hoặc GameStop không hề có kiến thức cơ bản khi đưa ra quyết đinh.

Họ đơn giản là gia nhập cuộc chơi vì thấy tài sản ‘đang tăng giá trị’. Tình trạng đầu cơ đang diễn ra khắp mọi ngóc ngách của thị trường tài chính”.

Cạm bẫy số 3: Các dự báo gây sốc

Ông Johnson nói tiếp rằng thông tin xuất hiện tràn lan một phần là do các chuyên gia tự xưng đưa ra những dự báo sốc về hướng đi của thị trường tài chính.

Ông lý giải: “Cách để thu hút sự chú ý của đám đông là đưa ra một dự đoán chấn động. Việc này làm tôi nhớ đến một lời khuyên của Warren Bufett, đó là ‘các dự báo có thể cho bạn biết rất nhiều về người đưa ra chúng, nhưng chẳng nói trước được điều gì về tương lai’".

Điều Warren Buffett muốn thế hệ trẻ ghi nhớ

Warren Buffett cũng viết trong lá thư gửi cổ đông năm 2024: “Thế giới tài chính có một sự thật mà chúng ta không nên lãng quên. Phố Wall - hay nói rõ hơn là ngành tài chính - muốn khách hàng của họ kiếm được tiền. Nhưng thứ mà các doanh nghiệp Phố Wall thèm muốn đến chảy nước miếng là các giao dịch điên cuồng.

Trong các cơn sốt, bất kỳ chiêu trò đầu tư ngu ngốc nào có thể mang ra quảng bá cũng sẽ được quảng bá nhiệt tình - không phải ai cũng làm thế, nhưng chắc chắn sẽ có người làm thế”.

Giáo sư Johnson cho biết có không ít các chuyên gia xuất hiện trên truyền thông và gợi ý cổ phiếu mà khán giá nên mua hay bán. Các công ty tiền mã hóa cũng thường xuyên thuê, mua quảng cáo.

Ông nói tiếp: “Người trẻ rất dễ bị tác động bởi những lời tung hô tiền mã hóa của các ngôi sao thể thao như Steph Curry và Tom Brady”.

Vị giáo sư tiếp tục: “Làm giàu nhanh chóng là ý tưởng rất hấp dẫn nhưng cũng rất nguy hiểm, tựa như bài hát của mỹ nhân ngư. Người ta lan truyền ý tưởng này bằng câu chuyện về những cá nhân tích lũy được khối tài sản đáng kể trong thời gian ngắn bằng cách đầu cơ”.

Ông nhấn mạnh rằng các trường hợp làm giàu nhanh chóng thông qua đầu cơ là chuyện hiếm thấy chứ không phải thường xuyên xảy ra. Thay vào đó, nhất quán và kiên nhẫn là những đức tính gắn liền với việc tích lũy của cải trong lâu dài. Và đó chính là cách nghĩ của Warren Buffett.

Tỷ phú Jeff Bezos, nhà sáng lập gã khổng lồ thương mại điện tử Amazon, từng hỏi Warren Buffett: “Ông là người giàu thứ hai thế giới nhưng lại là người có lý thuyết đầu tư đơn giản nhất. Vì sao những người khác không làm theo ông?”. Buffett đáp: “Vì không ai muốn giàu lên từ từ.

Ông Johnson bình luận: “Buffett đang muốn nói đến triết lý đầu tư của ông: rót vốn vào các công ty tốt trong khoảng thời gian dài, trông cậy vào sức mạnh của lãi kép.

Về chủ đề này, Buffett còn một câu nói nổi tiếng khác. Đó là ‘Dù một người có tài năng hay nỗ lực phi thường đến đâu, một số chuyện vẫn cần phải tốn thời gian. Bạn không thể rút ngắn thời gian sinh con xuống một tháng bằng cách khiến 9 phụ nữ mang bầu’”.