Apple khó giảm bớt phụ thuộc vào Trung Quốc trước năm 2025

Đầu tháng 11, vài tuần trước khi mùa mua sắm cao điểm sắp bắt đầu, Apple đã đưa ra một cảnh báo hiếm xảy ra: Khách hàng sẽ phải đợi lâu hơn để nhận được các mẫu máy mới nhất thuộc dòng iPhone 14 Series.

Theo CNN, lý do dẫn tới điều này là vì một trong những cơ sở lắp ráp chính của hãng tại thành phố Trịnh Châu của Trung Quốc đang “hoạt động với công suất giảm đáng kể” do các biện pháp phòng dịch COVID-19.

Trong nhiều năm, Apple đã dựa vào mạng lưới sản xuất rộng lớn ở Trung Quốc để sản xuất hàng loạt iPhone, iPad và các sản phẩm phổ biến khác được sử dụng trong các hộ gia đình trên khắp thế giới. Tuy nhiên, sự phụ thuộc của Apple vào quốc gia này đã bắt đầu cho thấy những rủi ro trong năm nay bởi chiến lược “Zero-COVID” và các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt của Trung Quốc.

Giờ đây, công ty công nghệ có giá trị nhất thế giới được cho là đang tìm cách đẩy nhanh kế hoạch chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi quốc gia đông dân nhất thế giới, nhưng việc giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc có thể mất nhiều năm, nếu điều đó thực sự xảy ra.

Trong một lưu ý của nhà đầu tư vào đầu tuần này, một nhà phân tích tại Wedbush Securities ước tính Apple sẽ phải mất ít nhất đến năm 2025 hoặc 2026 để chuyển phần lớn hoạt động sản xuất iPhone của mình sang các thị trường như Ấn Độ và Việt Nam, nhưng điều này chỉ xảy ra khi Apple thực hiện chiến lược này một cách quyết liệt.

Gad Allon, giáo sư tại Trường Wharton thuộc Đại học Pennsylvania, người có nghiên cứu tập trung vào hoạt động và quản lý chuỗi cung ứng, dường như có một đánh giá thận trọng hơn về thời gian. “Tôi không nghĩ chúng ta có thể nói về bất kỳ thay đổi lớn nào trước năm 2025”, giáo sư Allon nói.

Trung Quốc đã trở thành "trục xương sống" của Apple

Trước khi dịch COVID-19 bùng phát vào tháng 10 tại Trung Quốc khiến Trịnh Châu phải đóng cửa, nhà máy lắp ráp iPhone của Foxconn đã sản xuất 85% dòng iPhone Pro, theo ước tính từ công ty nghiên cứu thị trường Counterpoint.

Eli Friedman, giáo sư tại Đại học Cornell, người có nghiên cứu tập trung vào lao động và phát triển ở Trung Quốc, cho biết: “Apple sẽ không thể lớn mạnh như hiện tại nếu không có Trung Quốc làm cơ sở sản xuất. Ngay cả khi Apple muốn chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi Trung Quốc, họ cũng không dễ để “tách mình” hoàn toàn khỏi quốc gia này. Vẫn sẽ có những sản phẩm của Apple được sản xuất tại Trung Quốc trong thời gian dài”.

Ông Friedman nói thêm rằng có một loạt yếu tố quan trọng liên quan đến việc lắp ráp và sản xuất iPhone tại Trung Quốc, chẳng hạn như “không thể sao chép ở các quốc gia khác”.

Một số yếu tố khác bao gồm sự sẵn có của vật liệu và linh kiện từ các nhà cung cấp gần đó, cơ sở hạ tầng chất lượng cao đã sẵn sàng cho việc sản xuất ở quy mô lớn, có thể tiếp cận được nguồn lao động kỹ sư đông đảo cũng như chi phí lao động thấp,…

Chính Giám đốc điều hành Apple Tim Cook, người đã giúp xây dựng chuỗi cung ứng toàn cầu của công ty, cũng từng thừa nhận thế mạnh sản xuất của Trung Quốc trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2015.

Steve Jobs, cố CEO của Apple, từng nêu bật vấn đề lao động trong cuộc gặp với cựu Tổng thống Mỹ Obama vào tháng 10/2010. Ông gọi hệ thống giáo dục mờ nhạt của Mỹ là một trở ngại đối với Apple, công ty cần 30.000 kỹ sư công nghiệp để hỗ trợ công nhân tại nhà máy vào thời điểm đó.

Theo người viết tiểu sử về Steve Jobs, Walter Isaacson, cố CEO Apple đã nói với ông Obama rằng: “Ông không thể tìm thấy nhiều kỹ sư như vậy ở Mỹ để tuyển dụng. Nếu ông có thể đào tạo những kỹ sư này, chúng ta có thể chuyển nhiều nhà máy sản xuất hơn đến Mỹ”.

Apple đối mặt với một số khó khăn ở các thị trường tiềm năng khác

Apple đã gợi ý rằng họ sẽ chuyển sản xuất sang Ấn Độ trong một thời gian. Trong khi Ấn Độ có lực lượng lao động lớn và nhiều công nhân có kỹ năng kỹ thuật cần thiết (không giống như Mỹ, nơi từ lâu đã phải đối mặt với tình trạng thiếu kỹ sư), việc tạo ra các trung tâm lắp ráp rộng lớn cho Apple ở Ấn Độ gặp nhiều vấn đề hơn ở Trung Quốc.

Tại Việt Nam, một quốc gia khác được đồn đại khác để Apple chuyển sản xuất sang, “chính phủ có nhiều năng lực hơn, nhưng nguồn đất đai lại không bằng Trung Quốc”, theo Friedman. Việt Nam cũng có dân số nhỏ hơn đáng kể so với cả Trung Quốc và Ấn Độ.

Theo giáo sư Allon của Wharton, một yếu tố quan trọng khác giải thích tại sao Apple “thực sự miễn cưỡng bắt tay với Trung Quốc” là vì Trung Quốc cũng là một thị trường lớn của Apple. Apple đã báo cáo doanh thu 74 tỷ USD tại thị trường Trung Quốc trong khoảng thời gian 12 tháng kết thúc vào tháng 9, tương đương gần 20% doanh thu toàn cầu của hãng trong năm.

“Nếu bạn nhìn vào các công ty công nghệ khác của Mỹ, Google không ở Trung Quốc, Meta không ở Trung Quốc, Amazon không ở Trung Quốc. Vì vậy, Apple đang rất cẩn thận để không làm con tàu đi chệch hướng”, Allon nói, đồng thời lưu ý rằng Apple thực sự là công ty công nghệ duy nhất của Mỹ khai thác thành công thị trường béo bở này.