Xuất khẩu hàng hóa của Trung Quốc hết thời bùng nổ?

Phép màu nhỏ nhoi

Tháng trước, một con tàu chở hàng họa tiết sọc vàng đã tiến vào Budapest, mang theo thiết bị năng lượng mặt trời, điều hòa nhiệt độ và các máy móc khác. Con tàu này đã chạy trong 16 ngày, khởi hành từ tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc.

Là một phần của sáng kiến ​“​Vành đai và Con đường”, các chuyến tàu chở hàng từ Sơn Đông hiện phục vụ hơn 50 thành phố ở châu Âu và châu Á. Chúng được gọi là tàu “Qilu”, tên ghép từ hai vương quốc cổ đại của Trung Quốc.

Xuất khẩu của Trung Quốc, dù là bằng đường bộ, đường sắt, đường thủy, hay hàng không, đều đã đạt được những tiến bộ nhanh chóng trong hai năm qua. Kim ngạch xuất khẩu của nền kinh tế thứ hai thế giới tính theo đồng USD đã tăng gần 30% trong năm 2021.

Hơn 5.000 con tàu Qilu đã rời cảng kể từ năm 2018. Nhưng trong tháng 4, tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc đã chậm lại đáng kể. Tính theo giá trị, xuất khẩu chỉ cao hơn 3,9% so với một năm trước.

Theo tờ Economist, ngay cả mức tăng khiêm tốn đó cũng có thể coi là phép màu. Cuộc chiến khốc liệt với COVID-19 đã khiến trung tâm thương mại của nước này là Thượng Hải phải đóng cửa và nhiều nơi khác phải áp đặt các hạn chế di chuyển.

Theo ngân hàng Nomura, đến nay vẫn còn 41 thành phố của Trung Quốc phải sống dưới các giới hạn nghiêm ngặt, ảnh hưởng đến gần 30% GDP. Một số địa phương sợ bùng phát dịch đến mức các quan chức niêm phong tài xế xe tải trong ca-bin trong khi họ chờ lấy hàng tại các trạm kiểm soát đường cao tốc.

Các biện pháp tương tự cũng cản trở giao thương quốc tế. Công ty phân tích dữ liệu vận chuyển Windward cho biết có tới 506 tàu thuyền phải chờ đợi bên ngoài cảng Thượng Hải hồi giữa tháng 4, gần gấp đôi con số 206 thuyền trong tháng 2.

Rắc rối từ Mỹ

Những người lạc quan đã hy vọng rằng cỗ máy xuất khẩu của Trung Quốc có thể chống chịu được các đợt bùng phát cục bộ của biến chủng Omicron. Họ chỉ ra rằng công nhân có thể tự cách ly khi làm việc và sống trong “vòng lặp khép kín” ở nơi làm. Song, không nhà máy hiện đại nào lại hoàn toàn khép kín, mọi vòng lặp “đóng” vẫn phải mở cho các nhà cung cấp.

Và nếu bất kỳ vòng lặp nào trong chuỗi cung ứng trở thành nạn nhân của virus, toàn bộ quy trình sản xuất đều có thể bị gián đoạn. Ví dụ, Reuters cho biết hoạt động của nhà máy xe điện Tesla ở Thượng Hải đang bị đình trệ do thiếu hụt dây dẫn điện do một nhà cung cấp dính COVID-19.

Trong bối cảnh ngặt nghèo như vậy, việc Trung Quốc có thể gia tăng kim ngạch thương mại là một thành tựu đáng nể. Nhưng con số tăng trưởng 3,9% mà cơ quan hải quan Trung Quốc báo cáo ngày 9/5 mang tính danh nghĩa nhiều hơn là thực chất.

Ngân hàng UBS dự doán các thống kê chi tiết hơn - dự kiến được công bố sau này, sẽ cho thấy giá hàng hóa mà Trung Quốc xuất khẩu trong tháng 4 cao hơn 8% so với một năm trước. Và điều này có nghĩa là khối lượng xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng vừa qua đã giảm đi.

Giá cả những hàng hóa trên đi lên làm nhiều người quan ngại rằng Trung Quốc sẽ khuếch đại vấn đề lạm phát tại các đối tác thương mại, đặc biệt là Mỹ. Tuy nhiên, nỗi lo này thường bị phóng đại.

Hàng hóa được sản xuất (một phần hoặc hoàn toàn) tại Trung Quốc chỉ chiếm chưa đến 2% chi tiêu tiêu dùng cá nhân của người Mỹ trong năm 2017, theo các nhà kinh tế tại chi nhánh San Francisco của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Hầu hết lạm phát của Mỹ được "sản xuất" tại Mỹ.

Theo tờ Economist, trên thực tế, xuất khẩu của Trung Quốc nhiều khả năng là nạn nhân từ những tai ương của Mỹ hơn là nguyên nhân. Sự giảm tốc của nền kinh tế Mỹ đã làm giảm nhu cầu đối với hàng hóa Trung Quốc.

Khảo sát các nhà quản lý thu mua cho thấy từ đầu năm, các đơn hàng xuất khẩu hàng tháng liên tục giảm. Và dữ liệu chính thức của Trung Quốc cho thấy xuất khẩu máy tính và thiết bị gia dụng của nước này cũng đi xuống trong tháng trước, dù chúng từng có nhu cầu cực kỳ cao trong giai đoạn Mỹ phong tỏa.

Tuy nhiên, không phải tất cả mọi hoạt động giao thương của Trung Quốc đều đang chững lại. Hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu từ Nga vẫn tiếp tục gia tăng kể từ khi Tổng thống Putin điều lính sang Ukraine, do các lệnh trừng phạt khiến Nga khó lòng tiếp cận thị trường phương Tây.