Xe điện hóa và thuế quan bao trùm ngành ôtô thế giới 2025

Ngành công nghiệp ôtô năm 2025 được định hình bởi sự chuyển dịch chậm nhưng ổn định sang xe điện. Thực tế thị trường cho thấy những thách thức như tốc độ áp dụng chậm lại, sự biến động của chuỗi cung ứng, chi phí tăng cao và sự cạnh tranh gay gắt từ Trung Quốc. Toàn ngành cũng chứng kiến sự đổi mới về số lượng mẫu mã, công nghệ mới và sự thay đổi sở thích của người tiêu dùng.

Trên toàn cầu, hơn 25% xe mới bán ra năm 2025 là xe điện. Châu Âu ghi nhận 3,8 triệu xe điện bán ra trong 11 tháng năm 2025, tăng 33% so với cùng kỳ 2024, mức tăng cao nhất toàn cầu, theo Benchmark Mineral Intelligence.

Trong khi châu Âu dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng, trọng tâm mở rộng của thị trường xe điện toàn cầu đang dần dịch chuyển sang Đông Nam Á. Theo Viện nghiên cứu năng lượng Ember, các thị trường mới nổi như Việt Nam, Singapore được dự báo đạt thị phần doanh số xe điện khoảng 40%, vượt cả Anh và Liên minh châu Âu (EU) về mức độ thâm nhập phương tiện xanh. Indonesia và Thái Lan cũng ghi nhận tốc độ thâm nhập nhanh, lần lượt đạt 15% và 20%, cao hơn nhiều thị trường phát triển.

Trong khi đó, doanh số xe điện tại Mỹ gặp khó khăn do mất các khoản tín dụng thuế, dẫn đến doanh số trì trệ hoặc giảm ở một số khu vực. Xe điện vẫn đắt hơn so với các mẫu xe động cơ đốt trong hoặc xe hybrid tương đương.

Năm qua đặc biệt ghi nhận sự bùng nổ mạnh mẽ của xe hybrid về mức độ phổ biến nhờ giá cả phải chăng và hiệu quả nhiên liệu, trở thành lựa chọn thiết thực khi việc áp dụng xe điện thuần túy gặp phải những thách thức như chi phí cao và thiếu hụt cơ sở hạ tầng sạc, đặc biệt khi các khoản hỗ trợ bị loại bỏ ở một số thị trường trọng điểm.

Các mẫu xe hybrid từ Toyota, Honda và Hyundai thống lĩnh thị trường, trong khi thị trường xe điện tiếp tục mở rộng với các mẫu xe mới từ các thương hiệu lâu đời và các công ty khởi nghiệp. Theo Edmunds, số lượng các mẫu xe hybrid khác nhau tăng đáng kể, cung cấp nhiều lựa chọn hơn gần 50% so với khoảng 5 năm trước.

Xe hybrid tăng trưởng mạnh mẽ trên toàn cầu nhưng có sự khác biệt về nhu cầu theo khu vực. Tại Mỹ, Toyota Camry Hybrid và Honda CR-V Hybrid là những mẫu xe bán chạy nhất, trong khi Toyota Tacoma Hybrid tăng trưởng hơn 400%.

Ở châu Âu, xe hybrid tăng trưởng mạnh, trong khi xe hybrid cắm điện (PHEV) lại giảm sút, một phần do những thay đổi về tín dụng thuế, theo ghi nhận của PwC & Strategy.

Tại Việt Nam, khách hàng cũng ngày càng chuộng xe hybrid. Tính đến tháng 11, doanh số lũy kế mảng ôtô hybrid đạt hơn 12.800 xe, tăng 55% so với cùng kỳ 2024. Về cơ cấu thị phần, Toyota tiếp tục là thương hiệu bán nhiều xe hybrid nhất, chiếm khoảng 57%. Tiếp đến là Honda, Suzuki và Kia với thị phần lần lượt 22%, 20% và 1%.

Năm qua, ngành công nghiệp ôtô toàn cầu đối mặt với áp lực chưa từng có từ những thay đổi thương mại toàn cầu, các chính sách bảo hộ bị gỡ bỏ, thuế quan tăng vọt.

Cuộc chiến thương mại leo thang từ việc Mỹ áp thuế tăng cao với ôtô và linh kiện nhập khẩu. Châu Âu cũng đánh thuế với xe điện Trung Quốc, chồng lên mức thuế hiện hành là 10% nhằm bảo vệ ngành sản xuất nội bộ.

Tại Mỹ, các khoản tín dụng thuế liên bang dành cho xe điện bị cắt giảm vào tháng 9, gây ra sự sụt giảm doanh số lớn trong quý IV.

Trung Quốc cũng loại xe điện khỏi kế hoạch phát triển 5 năm. Reuters nhận định đây là tín hiệu Bắc Kinh sẵn sàng ngưng trợ cấp xe điện, sau nhiều năm chi hàng tỷ USD giúp đất nước tỷ dân vươn lên dẫn đầu thị trường và chuỗi cung ứng xe điện toàn cầu. Tính đến tháng 7/2024, xe năng lượng mới chiếm hơn 50% tổng doanh số ôtô tại Trung Quốc, vượt hơn 10 năm so với mục tiêu các nhà hoạch định chính sách đặt ra ban đầu.

Các nhà sản xuất ôtô Trung Quốc là một thế lực lớn, tác động đến xuất khẩu và thị phần toàn cầu, theo ghi nhận của IEA và Krungsri. Bất chấp các rào cản thương mại, các thương hiệu Trung Quốc như BYD và Xiaomi tiếp tục thống trị phân khúc giá rẻ, dẫn đến việc nhiều nhà sản xuất ôtô lâu đời của châu Âu và Mỹ phải thành lập các liên minh phòng thủ.

Năm 2025, xe được xác định bằng phần mềm (SDV) đã chuyển từ xu hướng trong ngành thành hiện thực thương mại, đóng vai trò như một lớp đệm quan trọng chống lại căng thẳng thương mại toàn cầu. Bằng cách tách rời các tính năng của xe khỏi phần cứng - vốn thường chịu thuế quan biến động - các nhà sản xuất đang sử dụng phần mềm để duy trì khả năng phục hồi và mở khóa các nguồn doanh thu mới.

Thị trường SDV toàn cầu được định giá khoảng 235,8-290,3 tỷ USD vào năm 2025. Mặc dù tốc độ tăng trưởng vẫn mạnh mẽ, một số dự báo đã được điều chỉnh giảm nhẹ khoảng 0,2% do thuế quan của Mỹ làm tăng chi phí của các bộ điều khiển điện tử (ECU) và các linh kiện viễn thông thiết yếu.

Trung Quốc hiện dẫn đầu lĩnh vực này, với khoảng 65% xe điện bán ra tại đây vào năm 2024 có khả năng điều khiển bằng phần mềm, cho phép trải nghiệm người dùng được tùy chỉnh cao. Năm 2025, Nio ET9 được xếp hạng là mẫu xe sẵn sàng nhất cho công nghệ SDV cấp độ 5 vào năm 2025, theo nghiên cứu của S&P Global Mobility. Tiếp theo là xếp hạng cấp 4 cho Tesla Cybertruck và các mẫu xe từ Xpeng và Li Auto.

Năm qua, ngành công nghiệp xe tự lái (AV) chuyển từ giai đoạn thử nghiệm thí điểm sang thương mại hóa quy mô lớn, đặc trưng bởi sự mở rộng đội xe taxi tự lái và việc giới thiệu các tính năng cấp độ 3 (L3) vào các phương tiện dành cho người tiêu dùng.

Mặc dù xe tự lái hoàn toàn (cấp độ 5) vẫn là mục tiêu dài hạn, công nghệ tự động hóa cấp độ 2 và 3 dự kiến sẽ chiếm khoảng 66,7% doanh số xe mới trong năm nay.

Dẫn đầu thị trường Mỹ, Waymo đang phục vụ hơn 1 triệu chuyến đi tự lái mỗi tháng và đang mở rộng sang các thành phố như Dallas, Houston và Miami.

Tesla có kế hoạch ra mắt dịch vụ taxi tự lái Cybercab chuyên dụng và mở rộng khả năng tự lái hoàn toàn (FSD), mặc dù đang phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý liên quan đến phương pháp chỉ sử dụng camera thay vì dựa vào lidar như các đối thủ.

Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu thế giới về việc ứng dụng xe tự lái, với các công ty như Baidu vận hành các đội taxi tự lái quy mô lớn tại các thành phố như Vũ Hán. BYD đang nhanh chóng mở rộng các tính năng cấp độ 2+ cho hàng triệu xe.