Với ‘thuế quan thứ cấp’, ông Trump vừa sáng tạo ra một vũ khí kinh tế mới cho Mỹ

Theo tờ Bloomberg, Tổng thống Mỹ Donald Trump có vẻ vừa sáng tạo ra một vũ khí kinh tế mới vào ngày 24/3 khi đe dọa áp “thuế quan thứ cấp” lên những quốc gia mua dầu mỏ từ Venezuela. Mục tiêu là cắt đứt hoạt động mua bán năng lượng giữa Venezuela với những quốc gia khác.

Sau khi đưa ra lời đe dọa trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump chứng minh sự nghiêm túc của mình với sắc lệnh hành pháp tuyên bố các quốc gia có thể đối mặt với thuế quan 25% của Mỹ nếu mua dầu mỏ và khí đốt từ Venezuela. Chủ nhân Nhà Trắng cho biết ông muốn gây áp lực lên Venezuela vì nước này “gửi hàng chục nghìn trọng phạm và những tội phạm khác” đến Mỹ.  

Trong trường hợp này, ông Trump dường như đang tạo ra sự kết hợp mới giữa thuế quan và lệnh trừng phạt thứ cấp - những hình phạt tài chính có thể áp lên các quốc gia hoặc cá nhân vì giao dịch với những thực thể bị trừng phạt.

Ông Francisco Monaldi, Giám đốc chính sách năng lượng Mỹ Latinh tại Viện Chính sách Công Baker của Đại học Rice, bình luận: “Đây là khái niệm mới trong chiến tranh kinh tế. Thuế quan thứ cấp có thể được triển khai như thế nào trong thực tế? Điều này chưa rõ ràng”.

Sắc lệnh hành pháp của ông Trump trao cho Ngoại trưởng Marco Rubio quyền quyết định liệu Mỹ có nên áp dụng mức thuế 25% đối với các quốc gia trực tiếp hoặc gián tiếp nhập khẩu dầu mỏ của Venezuela hay không, bắt đầu từ ngày 2/4. 

Tuy sắc lệnh không nói rõ nước nào sẽ bị thuế quan thứ cấp nhắm đến, văn bản ghi nếu Trung Quốc bị áp thuế quan này thì cả đại lục, Hong Kong và Macau đều sẽ bị ảnh hưởng. Ngoài Venezuela, Trung Quốc là quốc gia duy nhất bị nêu tên trong sắc lệnh.

Một mũi tên trúng ba đích

Các chuyên gia nhận xét “thuế quan thứ cấp” là công cụ phù hợp với ông Trump, bởi ông có quan điểm tiêu cực đối với các lệnh trừng phạt tài chính.

Tháng 9 năm ngoái, vị tổng thống nhận xét các biện pháp trừng phạt có nguy cơ kết liễu đồng USD và “mọi thứ đồng USD đại diện”. Trong khi đó, thuế quan có thể vừa là công cụ đàm phán, vừa là cách để gia tăng doanh thu cho chính phủ. 

Bộ trưởng Bộ Tài chính Scott Bessent mô tả thuế quan của ông Trump có thể dùng cho ba mục đích: tạo lợi thế khi thương lượng với các quốc gia, tạo nguồn thu để bù đắp chi phí cho chương trình cắt giảm thuế năm 2017 và cuối cùng là cân bằng thương mại theo hướng có lợi cho Mỹ.

Ông Trump đã thể hiện sự chú ý tới cả ba vấn đề trên, đôi khi là cùng một lúc. Trong giai đoạn đầu của nhiệm kỳ hai, ông đe dọa Colombia bằng các lệnh trừng phạt, thuế quan, hạn chế visa và một loạt hình phạt khác vì từ chối tiếp nhận người nhập cư bị trục xuất. Chính phủ Colombia nhanh chóng nhượng bộ do lo ngại về một cuộc thương chiến đắt đỏ với Mỹ.

Ông Peter Harrell, cựu Giám đốc cấp cao về kinh tế quốc tế và khả năng cạnh tranh tại Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng, cũng đồng tình rằng ông Trump thích sự linh hoạt mà thuế quan đem lại.

Vị cựu quan chức nhận xét ông Trump có vẻ coi thuế quan là biện pháp nhất cử lưỡng tiện, còn các lệnh trừng phạt là ván cược được ăn cả, ngã về không.

Ông Harrel giải thích: “Với ông Trump, thuế quan có ưu điểm là dẫu mục tiêu bị nhắm đến không chịu khuất phục và Mỹ buộc phải dùng nó, ít nhất chính phủ cũng thu được một khoản tiền”.