Vỡ bong bóng pin xe điện tại Trung Quốc

Theo công ty nghiên cứu Benchmark Mineral Intelligence có trụ sở tại London, trong 7 tháng đầu năm, 19 dự án nhà máy pin đã bị hủy bỏ hoặc hoãn lại tại Trung Quốc. Điều này đã đẩy nhanh sự suy giảm đầu tư vào các nhà máy pin, khi các nhà sản xuất xe điện - chủ yếu là ở châu Âu, đang phải đối mặt với tình trạng doanh số bán hàng giảm tốc, tờ Financial Times đưa tin.

Ông Evan Hartley, nhà phân tích tại Benchmark, cho biết: "Một làn sóng hợp nhất lớn đã diễn ra tại các nhà. máy của Trung Quốc, nơi giá cả thấp kết hợp với các khó khăn về năng suất khiến các công ty phải từ bỏ kế hoạch." Ông ước tính rằng những vụ hủy bỏ này sẽ làm giảm công suất nhà máy pin của Trung Quốc vào năm 2030 khoảng 3%.

Sự biến động trong ngành công nghiệp pin của Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh tăng trưởng doanh số bán xe điện suy giảm ở một số nơi trên thế giới. Sau khi tăng trưởng ở mức hai con số, tỷ lệ tăng trưởng ở châu Âu và Bắc Mỹ được dự đoán sẽ giảm xuống lần lượt còn 6% và 7%, theo Rho Motion, một công ty tư vấn chuỗi cung ứng xe điện.

Ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc cũng đang chuẩn bị cho một đợt điều chỉnh tương tự, sau khi phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn bùng nổ đầu tư trong thập kỷ qua. Các đơn vị trong ngành ước tính có khoảng 50 nhóm sản xuất pin xe điện ở Trung Quốc, đang hoạt động tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới, dẫn đến một cuộc chiến sinh tồn sẽ ngày càng trở nên khốc liệt khi họ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt về công nghệ và các quy định nghiêm ngặt hơn của chính phủ.

Thị trường Trung Quốc được chia thành hai nhóm rõ rệt: những công ty lớn như CATL và BYD - chiếm lĩnh thị trường toàn cầu về pin xe điện, và một loạt các công ty nhỏ hơn phải cạnh tranh với nguồn lực tài chính ít ỏi và khả năng cạnh tranh về chi phí hạn chế.

Ông Kevin Shang, nhà phân tích tại công ty dữ liệu Wood Mackenzie, cho biết: "Ngành công nghiệp Trung Quốc đã bước vào một vòng cạnh tranh mới do sự đổi mới công nghệ và nâng cấp công suất. Về cơ bản, những ai không theo kịp xu hướng sẽ dần dần bị loại khỏi thị trường."

Bắc Kinh cũng đã ban hành các quy định mới nhằm giải quyết tình trạng thừa công suất, buộc một số nhà sản xuất pin trong nước phải tạm dừng các dự án gần đây. Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc vào tháng 6 đã hoàn thiện các hướng dẫn sửa đổi cho ngành công nghiệp pin lithium-ion của nước này, đưa ra các tiêu chuẩn cao hơn về cường độ năng lượng, mật độ năng lượng, tuổi thọ chu kỳ và các thông số kỹ thuật khác của pin.

Bộ này cho biết, các quy định sẽ giúp các công ty cắt giảm các dự án sản xuất "chỉ để mở rộng công suất." Các nhà phân tích của Citi trong một báo cáo viết: "Điều này cho thấy chính phủ đã nhận thức được tình trạng sử dụng thấp trong chuỗi cung ứng. Chúng tôi tin rằng quy định này sẽ có lợi cho những tên tuổi lớn trong các phân ngành liên quan đến pin, vì nó cố gắng loại bỏ công suất thừa và củng cố rào cản gia nhập bằng các tiêu chuẩn kỹ thuật."

Kết quả là, các công ty mới nổi đã gặp khó khăn. Vào tháng 4, Nanfang Black Sesame Group, nhà sản xuất thực phẩm xay nhuyễn lớn nhất Trung Quốc, thông báo với các nhà đầu tư rằng họ đã tạm dừng dự án pin trị giá 3,5 tỷ USD dự kiến triển khai tại tỉnh Giang Tây, do "những thay đổi sâu sắc" trong bối cảnh thị trường năng lượng mới.

Năm ngoái, tập đoàn này đã công bố kế hoạch chuyển hướng sang lĩnh vực lưu trữ năng lượng. Trong một thông báo gửi lên Sở giao dịch chứng khoán, công ty cho biết: "Chúng tôi sẽ không hành động quá vội vàng... và chờ đợi thời điểm thích hợp nhất để thực hiện [dự án] nhằm tránh chi phí đầu tư cao hơn và những tổn thất liên quan."

Cũng vào tháng 4, hơn 20 công ty Trung Quốc đã công bố kế hoạch xây dựng các nhà máy sản xuất pin mới với tổng công suất dự kiến đạt 152 gigawatt-giờ mỗi năm, giảm 55% so với một năm trước đó, theo dữ liệu do Liên minh Lưu trữ Năng lượng Trung Quốc tổng hợp.

Các nhà sản xuất pin nhỏ hơn của Trung Quốc cũng buộc phải cân nhắc lại các kế hoạch mở rộng ra nước ngoài đầy tham vọng trước đây. SVolt Energy Technology, công ty tách ra từ nhà sản xuất ô tô Great Wall Motor và là nhà sản xuất pin lớn thứ 7 ở Trung Quốc, đã từ bỏ kế hoạch xây dựng một nhà máy pin ở miền đông nước Đức vào tháng 5, do những bất ổn về quy hoạch, thuế quan và trợ cấp, cũng như việc mất một khách hàng lớn.

Chủ tịch SVolt, ông Yang Hongxin, đã cảnh báo rằng có thể chỉ còn chưa đến 40 nhà sản xuất pin tồn tại qua làn sóng hợp nhất này vào cuối năm nay. Phát biểu tại một sự kiện vào tháng trước, ông Yang cho biết: "Trước đây, các nhà sản xuất pin thuộc nhóm hai và ba đã tham gia vào cuộc cạnh tranh về giá để giành thêm thị phần. Hiện tại, ngay cả những người chơi lớn nhất cũng đang hạ giá."

Các công ty từ các nhà sản xuất pin, khai thác lithium đến các nhà sản xuất cathode và anode đều đã chịu sự suy giảm lợi nhuận do giá pin giảm, kết quả của việc mở rộng quá mức để đáp ứng nhu cầu tăng vọt từ năm 2021 đến 2022.

Tổng doanh thu và lợi nhuận ròng của 107 công ty niêm yết trên thị trường đại lục trong chuỗi cung ứng pin lithium đạt 293 tỷ nhân dân tệ (40 tỷ USD) và 17 tỷ nhân dân tệ trong quý đầu tiên, giảm lần lượt 18% và 50% so với một năm trước đó.

Tuy nhiên, các nhà sản xuất pin hàng đầu được kỳ vọng sẽ mạnh mẽ hơn và tăng cường đầu tư khi các đối thủ nhỏ hơn sáp nhập hoặc rút lui khỏi thị trường. Tháng trước, Amplify Cell Technologies, một liên doanh giữa nhà sản xuất pin lớn thứ 4 của Trung Quốc; Eve Energy, nhà sản xuất động cơ Cummins của Indiana và hai nhà sản xuất xe tải Daimler và Paccar, đã bắt đầu xây dựng một nhà máy pin ở Mississippi (Mỹ).

Eve Energy cũng đã công bố khoản đầu tư trị giá 3,3 tỷ nhân dân tệ vào một nhà máy mới ở Malaysia để sản xuất pin lưu trữ năng lượng và pin tiêu dùng, trong khi nhà sản xuất pin lớn thứ 5 của Trung Quốc, Gotion High Tech, có kế hoạch đầu tư 1,3 tỷ USD để xây dựng nhà máy sản xuất pin EV đầu tiên của mình ở Morocco.

Sunwoda, nhà sản xuất pin lớn thứ 6 của Trung Quốc, có kế hoạch đầu tư lên tới 2 tỷ nhân dân tệ để xây dựng một nhà máy pin mới tại Việt Nam.

Tuy nhiên, ông Shang tại Wood Mackenzie cảnh báo rằng các nhà sản xuất pin của Trung Quốc, ngay cả những công ty lớn, có khả năng sẽ đối mặt với thách thức trong các kế hoạch mở rộng ra nước ngoài khi đối mặt với môi trường quy định khác biệt cũng như sự bất ổn địa chính trị.

Ông Shang cho biết: "Các công ty Trung Quốc muốn ra nước ngoài nhưng họ đang trở nên thực tế hơn. Đó không phải là một việc đơn giản như sao chép thành công của họ tại Trung Quốc, mà phức tạp hơn nhiều."