Vì sao Phúc Sơn, Thuận An vi phạm quy định đấu thầu nhiều năm nhưng kiểm toán không phát hiện?

Trước vấn đề về việc một số doanh nghiệp vi phạm hoạt động về đấu thầu, cấu kết của doanh nghiệp ngoài Nhà nước với cán bộ trong các dự án đầu tư công để trục lợi tài sản Nhà nước, nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đặt câu hỏi về vai trò của kiểm toán nhà nước tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn sáng 5/6.

Đại biểu Trịnh Minh Bình, Đoàn ĐBQH Vĩnh Long nêu vấn đề về việc vừa qua có một số dự án đã được kiểm toán nhưng sau đó cơ quan chức năng vẫn phát hiện sai phạm trong đấu thầu. Đại biểu Trịnh Minh Bình đề nghị Tổng Kiểm toán lý giải vấn đề này và giải pháp khắc phục vấn đề này trong thời gian tới?

Trả lời câu hỏi này Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết, Kiểm toán nhà nước là cơ quan do Quốc hội thành lập, với chức năng đánh giá, xác nhận, kết luận, kiến nghị về quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Như vậy, đơn vị được kiểm toán Nhà nước là đơn vị sử dụng tài chính công, tài sản công theo quy định của pháp luật.

Vừa qua một số vụ án lớn liên quan đấu thầu, cụ thể như vụ án Phúc Sơn và Thuận An có sai sót trong đấu thầu. Thế nhưng theo ông Tuấn, cả Phúc Sơn và Thuận An đều là doanh nghiệp không có vốn Nhà nước nên "không thuộc đối tượng được kiểm toán nhà nước", vai trò của họ chỉ là nhà thầu.

Kiểm toán Nhà nước chỉ thực hiện kiểm toán chủ đầu tư và ban quản lý dự án. Trong quá trình kiểm toán, cơ quan này thực hiện ba nội dung: Đánh giá tính trung thực của báo cáo tài chính; xác nhận việc tuân thủ trong đấu thầu, thực hiện đầu tư cơ bản và xác nhận hiệu quả trong hoạt động đầu tư tài sản công.

"Với quá trình đấu thầu, chúng tôi xem xét việc gọi thầu có đúng không, hồ sơ thầu, chấm thầu, ký kết hợp đồng với nhà thầu có đúng hay không?", ông Tuấn nói.

Đối với trường hợp báo cáo kiểm toán đã phát hành mà không phát hiện sai phạm nhưng đến khi cơ quan chức năng vào làm cùng nội dung, cùng kiểm toán mà phát hiện ra sai phạm thì cần phải làm rõ trách nhiệm. Nếu có lỗi thì phải xử lý, tùy theo mức vi phạm để xử lý theo trách nhiệm hình sự hay trách nhiệm hành chính", ông Tuấn cho biết.

Tổng Kiếm toán Nhà nước khẳng định đây là quy định rất là rõ về trách nhiệm và khi phát hiện ra sai phạm thì theo quy định của Luật thì phải làm rõ trách nhiệm của cá nhân và tập thể...

Chưa hài lòng với câu trả lời, đại biểu Nguyễn Mạnh Cường, đoàn ĐBQH Quảng Bình chất vấn Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn về việc từ các vụ án ở Tập đoàn Phúc Sơn, Thuận An cho thấy có sự câu kết của doanh nghiệp ngoài Nhà nước với cán bộ trong các dự án đầu tư công để trục lợi tài sản Nhà nước.

Các doanh nghiệp tư nhân không thuộc diện kiểm toán Nhà nước nhưng những vụ việc này đều liên quan đến sử dụng tài chính công, tài sản công. Vì vậy, Đại biểu Cường đề nghị Tổng kiểm toán Tuấn cho biết qua các vụ việc này có kiến nghị gì để Kiểm toán Nhà nước tham gia phát hiện, phòng ngừa, ngăn chặn các sai phạm xảy ra trong thời gian tới?

Trả lời đại biểu Cường, ông Tuấn lý giải cụ thể về hai vụ án liên quan đến tập đoàn Phúc Sơn và Thuận An. Với vụ án bị khởi tố về việc chấp hành pháp luật về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng, ông Tuấn cho rằng vụ việc này hoàn toàn không liên quan đến hoạt động của kiểm toán nhà nước.

Với vi phạm của hai tập đoàn này về hoạt động về đấu thầu. Tuy là doanh nghiệp tư nhân nhưng các dự án lại sử dụng vốn đầu tư công vì vậy có liên quan đến một số chủ đầu tư, nhà thầu có vốn Nhà nước. Trong các trường hợp này, Kiểm toán Nhà nước vẫn tiến hành rà soát, kiểm toán việc tuân thủ quy định pháp luật.

Trên cơ sở hồ sơ tài liệu do chủ đầu tư và nhà thầu cung cấp, kiểm toán Nhà nước vẫn rà soát lại toàn bộ theo hồ sơ họ cung cấp để ra kiến nghị theo thẩm quyền.

Trước câu hỏi về việc Kiểm toán Nhà nước tham gia phòng ngừa, ngăn chặn các sai phạm, ông Tuấn cho hay thuật ngữ "kiểm toán điều tra" đã từng được đề cập nhưng vẫn chỉ dừng ở tranh luận. 

"Tranh luận đã rất lâu nhưng vẫn chưa ngã ngũ. Với Việt Nam, chúng tôi cố gắng thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của mình", ông Tuấn cho biết và thông tin thêm cũng rất ít nước trên thế giới kiểm toán thực hiện chức năng điều tra.

Trong 5 năm qua, cơ quan Kiểm toán đã thực hiện kiểm toán và phát hành 1.345 báo cáo tài chính, trong đó có kiến nghị chuyển hồ sơ sang cho cơ quan điều tra 19 vụ án. Đồng thời, cơ quan Kiểm toán cũng đã cung cấp 1.609 hồ sơ, báo cáo, tài liệu cho các cơ quan thanh tra, kiểm tra nhằm giúp cho các cơ quan chức năng đẩy nhanh hiệu quả hơn việc điều tra, truy tố, xét xử đến các đối tượng tham nhũng, tiêu cực.