Trung Quốc hạn chế xuất khẩu hai khoáng sản quý, lĩnh vực bán dẫn và quốc phòng của Mỹ lâm nguy

Động thái trả đũa?

Theo Wall Street Journal (WSJ), hành động của Trung Quốc có thể là một động thái nhằm phô diễn sức mạnh ngay trước khi hai siêu cường tiến hành các cuộc đàm phán kinh tế mới.

Cụ thể, vào ngày 3/7, Bộ Thương mại Trung Quốc thông báo hai khoáng sản là gallium và germanium, cùng với hơn ba chục kim loại liên quan và các vật liệu khác, sẽ bị kiểm soát xuất khẩu không xác định kể từ ngày 1/8.

Theo tuyên bố của Bộ Thương mại Trung Quốc, Bắc Kinh đưa ra quyết định trên là nhằm bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia.

Cơ quan này còn cho biết một số đơn xin xuất khẩu trong tương lai sẽ cần cơ quan cấp cao nhất của chính phủ là Hội đồng Nhà nước xem xét.

Các hạn chế xuất khẩu nhằm kiềm chế lĩnh vực công nghệ cao của đối thủ đang dần trở thành một trọng tâm trong cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc.

Thời gian qua, các khiếu nại thương mại xoay quanh những biện pháp hạn chế như vậy đã kéo hai bên trở lại bàn đàm phán.

Công chúng có thể quan tâm hơn đến vấn đề khi Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đến thăm Bắc Kinh vào cuối tuần này, cũng như khi Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo thực hiện chuyến công du dự kiến trong những tháng tới.

Hồi tháng 10 năm ngoái, Mỹ đã tạm dừng xuất khẩu thiết bị được sử dụng để sản xuất chất bán dẫn tiên tiến sang Trung Quốc, đồng thời thúc giục các đồng minh như Hàn Quốc và Hà Lan làm điều tương tự.

Bắc Kinh đã khuyến nghị các doanh nghiệp nên xem xét tác động đến an ninh quốc gia khi xuất khẩu hàng hoá sang Mỹ.

Chính quyền Chủ tịch Tập Cận Bình sau đó đã cấm sử dụng các sản phẩm do Micron, nhà sản xuất chip lớn nhất của Mỹ, sản xuất trong các công ty hạ tầng thông tin quan trọng của Trung Quốc.

Chia sẻ với WSJ, ông Alastair Neill, thành viên cấp cao của viện nghiên cứu về các kim loại quý Critical Mineral Institute, cho hay: “Quyết định mới của Bắc Kinh sẽ có tác động lan toả ngay lập tức lên ngành công nghiệp bán dẫn, đặc biệt là tới các con chip hiệu suất cao”.

Giới phân tích nhận thấy Washington và Bắc Kinh đang “ăn miếng trả miếng” với nhau. Ông Neill nói thêm: “Nếu Mỹ không xuất khẩu chip cao cấp đến Trung Quốc, Trung Quốc sẽ đáp trả bằng cách không gửi các thành phần hiệu suất cao mà Mỹ cần cho những con chip đó”.

Gallium và germanium là gì?

Các hạn chế mới đối với gallium và germanium sẽ ảnh hưởng đến các kim loại đặc biệt được sản xuất và tinh chế chủ yếu ở Trung Quốc. Yếu tố này sẽ giúp Trung Quốc có được đòn bẩy trong một số lĩnh vực công nghệ cao.

Cả gallium và germanium đều không được bán với số lượng lớn. Tuy nhiên, cả hai đều có những ứng dụng quan trọng đối với nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt là sản xuất chất bán dẫn tại Mỹ.

Theo WSJ, cả gallium và germanium đều xuất hiện trong danh sách 50 khoáng chất mà Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ cho là “quan trọng”, đồng nghĩa rằng chúng giữ vai trò rất mật thiết với nền kinh tế hoặc an ninh quốc gia Mỹ và có chuỗi cung ứng dễ bị gián đoạn.

Gallium là một kim loại mềm, có màu bạc ở nhiệt độ phòng. Đây là thành phần chính trong một loại chất bán dẫn được sử dụng trong bộ sạc điện thoại và xe điện, cũng như trong các ứng dụng thương mại và quân sự khác.

Trong giai đoạn năm 2018 - 2021, khoảng 53% lượng gallium tiêu thụ tại Mỹ được nhập khẩu từ Trung Quốc, theo Khảo sát Địa chất Mỹ.

Khối lượng nhập khẩu đã giảm đáng kể vào năm 2019, sau khi Mỹ áp các mức thuế cao hơn đối với gallium của Trung Quốc. Hiện tại, Mỹ chưa thể sản xuất gallium chưa tinh chế.

Gallium arsenide, một hợp chất với arsenic (ký hiệu: As), được sử dụng rộng rãi trong các con chip hiệu suất cao vì có khả năng chịu nhiệt và độ ẩm cao, cũng như dẫn điện tốt hơn silicon.

Ở thời điểm hiện tại, “không có chất thay thế nào có hiệu quả tương đương gallium arsenide trong những ứng dụng kể trên”, Khảo sát Địa chất Mỹ năm 2023 có đoạn.

Quân đội Mỹ đang sử dụng gallium nitride trong các radar tiên tiến nhất vì các đặc tính truyền dẫn năng lượng hiệu quả của hợp chất này. Gallium nitride cũng đang được dùng để nâng cấp radar trên hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot do RTX (trước đây là Raytheon Technologies) chế tạo.

Theo Precedence Research, doanh số bán chip sử dụng gallium nitride đạt 2,47 tỷ USD vào năm ngoái và dự kiến sẽ tăng lên 19,3 tỷ USD vào năm 2030. Doanh số bán chip được sản xuất bằng gallium arsenide dự kiến sẽ tăng từ mức 1,4 tỷ USD hồi năm ngoái lên 3,4 tỷ USD vào năm 2030.

Germanium, một kim loại bóng, có màu trắng xám, được sử dụng để chế tạo các hệ thống sợi quang và pin mặt trời, bao gồm cả những loại được dùng trong các ứng dụng không gian.