Thương chiến 'cà chua' giữa Mỹ và Mexico đến hồi gay cấn

Tuần trước, hai bên đã không đạt được thỏa thuận chấm dứt điều tra chống bán phá giá đối với nhập khẩu cà chua Mexico và dỡ bỏ mức thuế tạm thời 17,6%, có hiệu lực hồi tháng 5. 

Kết quả của cuộc điều tra hiện tại có thể làm cho thuế quan vĩnh viễn, có khả năng đánh vào ngành nông nghiệp Mexico cũng như các siêu thị và nhà hàng Mỹ.

Tuy nhiên, một số nông dân tại Mỹ, được hỗ trợ bởi các nhà lập pháp thuộc đảng Cộng hòa Florida, cho biết họ ủng hộ cho phép điều tra và triển khai áp thuế. 

Những người nông dân lập luận rằng Mexico, nhà xuất khẩu cà chua lớn nhất thế giới, đã không công bằng với nông dân Mỹ về giá cả, làm tổn thương nông nghiệp ở nhiều nơi trên khắp nước Mỹ, trong đó có Florida. 

Mexico phủ nhận rằng nông dân của họ đang bán phá giá, theo Bloomberg. 

"Tôi không nghĩ một thỏa thuận đình chỉ sẽ giải quyết vấn đề này", thành viên đảng Cộng hoà, ông Ted Yoho nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại hôm 16/8. 

Theo ông, Mỹ nên bảo vệ việc làm trong ngành nông nghiệp địa phương, ngay cả khi điều đó có nghĩa là người tiêu dùng trả nhiều hơn một chút cho sản phẩm của họ.

Ảnh: Bloomberg.

Căng thẳng khó hạ nhiệt

Nông dân Mexico xuất khẩu hơn 2 tỉ USD giá tri cà chua đến Mỹ hàng năm, cạnh tranh với bơ để trở thành nông sản xuất khẩu lớn nhất của quốc gia Bắc Mỹ, và ngành này hỗ trợ trực tiếp hơn 1 triệu việc làm.

Từ năm 1996, ngành công nghiệp cà chua đã hoạt động dưới tình trạng căng thẳng không ngừng. 

Tại thời điểm đó, hai bên đã đạt được một thỏa thuận để chấm dứt một cuộc thăm dò chống bán phá giá, với điều kiện các nhà sản xuất Mexico tuân thủ một số điều kiện nhất định, gồm giá tối thiểu. 

Thỏa thuận đó đã được gia hạn nhiều lần trong hai thập kỉ qua, nhưng chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phá vỡ tiền lệ và rời thỏa thuận vào đầu năm nay.

Đầu tháng này, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Mexico Jesus Seade cho biết các bên đã tiến gần tới một thỏa thuận mới, nhưng bị mắc kẹt với yêu cầu của Mỹ rằng 100% cà chua Mexico phải được kiểm tra tại biên giới. 

Ông Seade nói rằng điều kiện này là không thể.

Thuế quan tạm thời sẽ trở thành vĩnh viễn nếu Bộ Thương mại Mỹ xác định vào ngày 19/9 rằng Mexico bán phá giá và sau đó, Ủy ban Thương mại Quốc tế xác định rằng hành vi này gây tổn thất cho các nhà sản xuất Mỹ.

Nếu các nhà sản xuất Mỹ thua kiện, ngành công nghiệp Mexico sẽ có thể lấy lại tiền thuế được thu trước đó. 

Các bên cần đạt được một thỏa thuận mới vào thứ Hai (19/8) để cho phép 30 ngày bình luận công khai trước khi Bộ Thương mại Mỹ kết thúc cuộc điều tra.

Giá tăng đột biến

Một nghiên cứu được công bố vào đầu năm nay từ các nhà kinh tế của Đại học bang Arizona, và được một hiệp hội thương mại đại diện uỷ quyền cho các nhà nhập khẩu cà chua Mexico, cho thấy giá của hầu hết các giống cà chua sẽ tăng vọt như thế nào nếu nhập khẩu Mexico giảm một nửa. 

Tuy nhiên, cường độ của sự gia tăng sẽ phụ thuộc vào nhiều biến số, gồm cả điều kiện mùa sinh trưởng. 

Nguồn cung nói chung chặt chẽ hơn nhiều trong những tháng mùa đông ở Bắc Mỹ, khi nhiều nhà sản xuất rời khỏi thị trường.

Các phân tích nhận định sự sụp đổ của thương mại Mexico cùng với, ví dụ, đợt rét tháng giêng hoặc dịch bệnh ở Florida, có thể khiến giá của nhiều loại tăng gấp đôi.