Thủ tướng: Nắm bắt cơ hội 'đột phá' nhờ ngành bán dẫn, cần triển khai nhanh trong vòng 24 tháng

Đánh giá về lợi thế của Việt Nam trong ngành công nghiệp bán dẫn tại Hội nghị phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp bán dẫn diễn ra chiều 24/4, Bộ trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh Việt Nam có lợi thế về địa chính trị, là trung tâm toàn cầu của ngành công nghiệp bán dẫn.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có lợi thế là người Việt Nam có gene về khoa học công nghệ và là điểm đến phù hợp trong chiến lược X+1. "Hiện Mỹ cũng có nhu cầu thêm nguồn sản xuất nhân lực thiết kế chip từ các quốc gia khác, Việt Nam là một trong số ít nước này", Bộ trưởng nói.

Việt Nam cũng là quốc gia đứng thứ hai trên thế giới về trữ lượng đất hiếm phục vụ cho công nghiệp bán dẫn, sau Trung Quốc, bằng nửa Trung Quốc. Việt Nam cũng là một trong số ít nước có 20 năm làm công nghiệp bán dẫn, có những nền tảng bước đầu từ lắp ráp, có thiết kế, casting với khoảng trên 6.000 kỹ sư hoạt động trong lĩnh vực này.

Đề xuất một số hướng phát triển ngành bán dẫn, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay phát triển ngành công nghiệp bán dẫn cần phải có lộ trình, gần 30 năm (thực ra là 26 năm) chia làm 3 giai đoạn: Từ nay đến năm 2030; giai đoạn 2030 - 2040 và giai đoạn 2040 - 2050.

Trong lộ trình 30 năm này, công nghiệp bán dẫn Việt Nam không chỉ làm một số công đoạn mà chúng ta sẽ tự chủ đầy đủ các công đoạn bán dẫn và Việt Nam là thị trường chủ lực.

Thứ hai, phát triển công nghiệp bán dẫn đi cùng phát triển công nghiệp chủ lực và công nghiệp chuyển đổi số. Chip bán dẫn là đầu vào của ngành công nghiệp điện tử, ai làm chủ thị trường thiết bị điện tử thì mới thực sự làm chủ công nghiệp bán dẫn. Tất cả quốc gia trong khu vực như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc thành công về ngành công nghiệp bán dẫn đều có ngành công nghiệp điện tử phát triển. 

Thứ ba, trước mắt xây dựng Việt Nam thành tháp nhân lực toàn cầu về ngành công nghiệp bán dẫn từ nay đến năm 2030. Từ tháp nhân lực này tiến tới ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam. Tháp nhân lực sẽ như nam châm thu hút nghiên cứu, sản xuất về Việt Nam.

Bộ trưởng nhấn mạnh, khả năng đáp ứng các nhu cầu về nhân lực chủ yếu là đi vào đào tạo lại và đào tạo trực tiếp trong ngắn hạn. “Các nước khác muốn đào tạo một kỹ sư điện tử làm về công nghiệp bán dẫn phải đào tạo trong khoảng 2 năm nhưng ở Việt Nam chỉ cần 3-6 tháng hoặc 12 tháng”, Bộ trưởng nói.

Thứ tư, sự kết hợp giữa FDI và tự cường. Việt Nam đang tiến tới tự cường trong dài hạn, vẫn thu hút đầu tư nước ngoài vào các công đoạn của công nghiệp bán dẫn, kể cả sản xuất. Việt Nam đang làm tốt FDI nhưng chưa làm tốt tự cường nên chúng ta cần đi đều cả hai chân.

Thứ năm, xây dựng hệ sinh thái về công nghiệp bán dẫn. Nếu chúng ta không phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ về chip bán dẫn hay không tạo điều kiện cho họ "ngốn" nguồn nhân lực kia thì đề án về nguồn nhân lực cũng sẽ gặp khó khăn. Do đó cần phát triển công nghiệp bán dẫn trong hệ sinh thái quốc gia. Trong ngắn hạn có thể hệ sinh thái với một số quốc gia.

Bộ trưởng gợi ý Việt Nam nên lấy lợi thế địa chính trị, nhân lực, hạ tầng là chính để tạo ra sức cạnh tranh của mình trong chiến dịch chạy đua toàn cầu về thu hút FDI.

Ngoài ra, ngành công nghiệp bán dẫn xác định một yếu tố nữa là kết hợp với thị trường. Trong ngành công nghiệp bán dẫn là ngành công nghiệp liên quan đến trọng yếu quốc gia nên vai trò dẫn dắt của Nhà nước là quan trọng. 

Triển khai giải pháp trong vòng 24 tháng 

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Thủ tướng nêu rõ, ngành công nghiệp bán dẫn có vai trò rất quan trọng, là nền tảng của ba sự chuyển đổi mang tính cách mạng: Chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi thông minh.

Trong xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng và diễn biến phức tạp về địa chính trị trên thế giới, các doanh nghiệp ngành công nghiệp bán dẫn đã và đang chuyển hướng đến các nước khu vực châu Á để đặt trụ sở, nhà máy, trong đó có Việt Nam.

Đây là cơ hội và cũng là thách thức với Việt Nam, khi đòi hỏi phải có hạ tầng, thể chế và nhân lực phù hợp để đáp ứng yêu cầu phát triển, thu hút đầu tư ngành công nghiệp bán dẫn.

Theo Thủ tướng, để nắm bắt và hiện thực hóa được cơ hội này, Việt Nam cần triển khai nhanh trong thời gian không quá 24 tháng và tập trung vào ba nội dung cốt lõi: Hoàn thiện cơ chế, chính sách đặc thù đảm bảo cạnh tranh với các quốc gia trong khu vực; đồng bộ hạ tầng điện, nước, giao thông, cáp quang, công nghệ thông tin; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành.

Thủ tướng nhấn mạnh, với mục tiêu đào tạo từ 50.000 - 100.000 kỹ sư cho ngành bán dẫn, trong thời gian tới, các bộ ngành cần tập trung vào một số nhiệm vụ.

Thứ nhất, hoàn thiện thể chế cho đào tạo nhân lực bán dẫn với cơ chế, chính sách ưu đãi, đặc thù.

Thứ hai, đầu tư cho hạ tầng phục vụ đào tạo nhân lực bán dẫn, gồm cơ sở đào tạo, nhà trường, phòng thí nghiệm, nơi sản xuất…

Thứ ba, đào tạo đội ngũ giáo viên, giảng viên, xây dựng chương trình, giáo trình phù hợp.

Thứ 4, phương thức đào tạo cả tiệm cận và đột phá, cả trước mắt và lâu dài.

Thứ 5, huy động, đa dạng hóa nguồn lực của Nhà nước, nhà trường, doanh nghiệp…

Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành, các cấp, địa phương, doanh nghiệp, đại học, các chủ thể liên quan căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình chủ động, tích cực, linh hoạt xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả các giải pháp cụ thể phát triển ngành nhân lực bán dẫn.