Thủ tướng: Để xảy ra việc khai thác hải sản IUU trước hết là trách nhiệm của các địa phương

Chiều 7/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị về thúc đẩy các giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định - IUU; chuẩn bị đón và làm việc với Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu lần thứ 4.

Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tuyến giữa đầu cầu Trụ sở Chính phủ với đầu cầu 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương giáp biển. Dự hội nghị có Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, Trưởng Ban Chỉ đạo và các thành viên Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU; lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan liên quan và lãnh đạo 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có biển.

Tại Hội nghị, các đại biểu tập trung đánh giá lại toàn diện việc thực hiện các giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định tại Việt Nam; phân tích kết quả, hạn chế, bài học kinh nghiệm; đề ra các nhiệm vụ, giải pháp để chấm dứt tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định.

Trong đó, các đại biểu tập trung thảo luận về kết quả, kinh nghiệm trong xây dựng, hoàn thiện thể chế liên quan khai thác hải sản; việc ngăn chặn, xử lý tàu cá vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; công tác tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục người dân; rà soát hồ sơ xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản; tạo sinh kế đảm bảo đời sống cho người dân; thúc đẩy nuôi trồng thủy hải sản, hạn chế đánh bắt tự nhiên; bảo vệ hệ sinh thái môi trường biển…

Lãnh đạo các bộ, ngành và địa phương thừa nhận, mặc dù việc chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định đạt được nhiều kết quả quan trọng, song các vi phạm vẫn chưa chấm dứt. Nguyên nhân chủ yếu do ý thức của một số người dân còn chưa tốt. Chính quyền và ngành chức năng, nhất là ở cơ sở còn thiếu quyết liệt. Việc xử lý chưa đủ sức răn đe. Chuyển đổi sinh kế, phương thức sản xuất cho ngư dân còn chậm…

Ghi nhận, đánh giá cao các ý kiến của lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc chống khai thác IUU đã và đang được tập trung thực hiện tích cực, Chính phủ tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và được các bộ, ngành, địa phương hưởng ứng, vào cuộc mạnh mẽ.

Hành lang pháp lý, thể chế liên quan chống đánh bắt hải sản IUU được hoàn thiện, củng cố. Quản lý phương tiện đánh bắt chặt chẽ hơn; kiểm soát đánh bắt ngoài khơi được tăng cường. Các vi phạm trong đánh bắt hải sản được cương quyết xử lý…

Tuy nhiên, kết quả vẫn chưa như mong muốn, còn nhiều việc phải làm như: thực thi pháp luật, xử phạt các hành vi vi phạm khai thác IUU có lúc, có nơi chưa nghiêm; một số tàu cá, một số doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm quy định IUU...

“Đánh bắt thủy hải sản là sinh kế lâu đời của ngư dân. Do đó, việc chuyển đổi không phải là việc dễ trong ngày một, ngày hai. Chúng ta phải kiên trì thực hiện”, Thủ tướng nhìn nhận.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, chủ trương xuyên suốt của Đảng, Nhà nước là kiên trì, kiên định trong việc chống khai thác hải sản IUU, bảo vệ đại dương, nguồn lợi hải sản, phát triển bền vững; kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế biển với bảo vệ chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ; tôn trọng luật pháp quốc tế.

Cho rằng, chống khai thác hải sản IUU trước hết vì lợi ích của quốc gia dân tộc, vì lợi ích của nhân dân, Thủ tướng yêu cầu không ngừng nâng cao ý thức của người dân trong thực thi pháp luật và bảo vệ môi trường, phát triển bền vững. Cùng với đó, tạo sinh kế, chăm lo việc làm cho người dân, theo hướng tăng nuôi trồng, chế biến, giảm đánh bắt tự nhiên; giải quyết dứt điểm các khuyến cáo của các nước, tổ chức trong khai thác hải sản; không để phát sinh các phát sinh mới và không để xảy ra tình trạng khai thác hải sản IUU.

Trên tinh thần đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu người đứng đầu các ban, bộ, ngành, địa phương có liên quan thống nhất nhận thức, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, hành động quyết liệt để thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU, khẩn trương hoàn thành việc khắc phục các tồn tại, hạn chế; thực hiện có kết quả các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU.

Thủ tướng đề nghị Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các bộ, ngành, địa phương, các cơ quan thông tin, truyền thông chỉ đạo, tổ chức tuyên truyền, phổ biến quy định pháp luật thủy sản, đặc biệt là quy định chống khai thác IUU đến cấp xã, phường, ngư dân ven biển và các tổ chức, cá nhân có liên quan; tăng thời lượng, chất lượng thông tin, tuyên truyền trong và ngoài nước về những nỗ lực, kết quả triển khai chống khai thác IUU của Việt Nam.

Bên cạnh nêu bật mặt tích cực, biểu dương các trường hợp, kết quả điển hình, tiêu biểu; đồng thời phê phán các hành vi cố tình vi phạm; đấu tranh phản bác các quan điểm xuyên tạc, sai trái của các thế lực thù địch, cơ hội, phản động về quan điểm chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nỗ lực của Việt Nam trong phòng, chống khai thác IUU.

Bộ Ngoại giao truyền tải thông điệp thể hiện quyết tâm chính trị của Chính phủ Việt Nam và tăng cường hợp tác quốc thế trong chống khai thác IUU, ngăn chặn tàu cá, ngư dân Việt Nam vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; phối hợp với các nước, tổ chức giải quyết hiệu quả các vấn đề nảy sinh, bảo hộ công dân trong lĩnh vực này.

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển và các bộ, ngành có liên quan tập trung thực hiện các biện pháp mạnh, kiên quyết không để xảy ra tình trạng tàu cả Việt Nam khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Bộ Công an khẩn trương củng cố hồ sơ, đưa ra truy tố các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục tổ chức các Đoàn công tác đi kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn các địa phương thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU; đón và làm việc với Đoàn Thanh tra EC, đặc biệt là chủ động phối hợp, hỗ trợ các địa phương trong việc đón và làm việc với Đoàn Thanh tra EC đảm bảo đạt kết quả tốt nhất.

Thủ tướng Phạm Minh Chính giao Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển khẩn trương xây dụng chi tiết kế hoạch, chương trình, nội dung đón và làm việc với Đoàn Thanh tra EC lần thứ 4; chuẩn bị kỹ hồ sơ, tài liệu liên quan, công tác hậu cần, giao nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan, đơn vị chức năng phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm việc với Đoàn Thanh tra EC đảm bảo đạt kết quả tốt nhất; đảm bảo an ninh, an toàn tuyệt đối cho Đoàn Thanh tra EC trong thời gian làm việc.

“Các địa phương phải hợp tác, thẳng thắn, trung thực, khiêm tốn, cầu thị, lắng nghe; không đối phó để có kết quả tốt nhất trong đợt thanh tra của EC”, Thủ tướng nhắc nhở.

Thủ tướng cũng đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành có liên quan tập trung thực hiện các biện pháp mạnh, kiên quyết không để xảy ra tình trạng tàu cá địa phương khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp và lực lượng chức năng với kết quả thực hiện.

Các tỉnh phối hợp chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiến hành tổng kiểm tra, rà soát toàn bộ số lượng tàu cá, nắm được thực trạng tàu cá để sàng lọc, phân loại đảm bảo theo dõi, giảm sát được toàn bộ hoạt động của đội tàu, xử lý theo quy định pháp luật đối với các trường hợp vi phạm, đặc biệt các tàu cá “3 không”; theo dõi, giám sát chặt chẽ tàu cá hoạt động trên biển, đảm bảo thực hiện đúng quy định bật thiết bị VMS khi tham gia khai thác hải sản.

Các địa phương chỉ đạo các lực lượng thực thi pháp luật, cơ quan, đơn vị liên quan mở các đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản, trong đó tập trung xử lý nghiêm, triệt để các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, vi phạm quy định về VMS..., đảm bảo tăng số lượng các vụ việc xác minh, xử lý.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố ven biển tổ chức thực hiện nghiêm quy định quản lý tàu cá, hoàn thành 100% đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản; cập nhật đầy đủ dữ liệu tàu cá vào Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase), số liệu đảm bảo thống nhất tại báo cáo của địa phương và trên VNFishbase; kiểm soát tàu cá ra vào cảng, xuất nhập bến; giám sát chặt chẽ sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ qua cảng; đảm bảo 100% tàu cả cập cảng chỉ định, giám sát 100% sản lượng thủy sản khai thác.

Cùng với đó, tuân thủ nghiêm quy định về xác nhận, chứng nhận, truy xuất nguồn gốc; xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân cố tình hợp thức hóa hồ sơ các lô hàng xuất khẩu sang thị trường châu Âu.

“Địa phương, nhất là chính quyền cơ sở là nơi trực tiếp tiếp xúc, quản lý ngư dân. Do đó, phải quản lý, nắm chắc, thực hiện nghiêm các vấn đề liên quan chống khai thác hải sản IUU. Để xảy ra việc khai thác hải sản IUU trước hết là trách nhiệm của các địa phương. Cán bộ, nhất là người đứng đầu, nếu để xảy ra tình trạng khai thác hải sản IUU và không tạo được sinh kế cho người dân, được xem là không hoàn thành trách nhiệm”, Thủ tướng chỉ rõ.

Đối với Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep) và các Doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản, Thủ tướng yêu cầu tiếp tục chung tay, đồng hành cùng Chính phủ trong thực hiện các quy định về IUU, không thu mua, chế biến, xuất khẩu các sản phẩm thủy sản có nguồn gốc IUU; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong điều tra, xác minh, xử lý nghiêm, triệt để các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thủy sản làm ăn phi pháp, hợp thức hóa hồ sơ, tiếp tay, dung túng cho hành vi IUU.

Với quan điểm người dân vừa là trung tâm, chủ thể, vừa là mục tiêu, động lực, nguồn lực của sự phát triển, Thủ tướng Chính phủ đề nghị người dân nâng cao ý thức trách nhiệm của công dân, sống và làm việc theo hiến pháp, pháp luật và trách nhiệm bảo vệ môi trường, nghĩa vụ quốc tế. Thủ tướng kêu gọi, ngư dân thực hiện đi khai, về báo, không khai thác hải sản IUU, vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của chính ngư dân và nghĩa vụ quốc tế.