Thị trường giao đồ ăn tại Trung Quốc bùng nổ, shipper không có ngày nghỉ

Quy mô thị trường giao đồ ăn Trung Quốc đang mở rộng nhanh chóng ngay cả sau đại dịch, tăng hơn gấp đôi trong ba năm qua, đạt 1.500 nghìn tỷ nhân dân tệ (208 tỷ USD) vào năm 2023, theo Nikkei Asia.

Ngành công nghiệp này phát triển dựa vào những người giao hàng được trả lương thấp. Hai trong số các công ty lớn nhất sở hữu đội shipper lên tới 10 triệu người. Điều này kéo theo những quan ngại về vấn đề quyền lợi và biện pháp hỗ trợ.

Ngày thường, vào giờ cao điểm buổi trưa, các khu văn phòng ở Quảng Châu nhộn nhịp với những người giao hàng trên xe máy điện, mặc đồng phục màu vàng của Meituan hoặc đồng phục màu xanh nhạt của Ele.me (thuộc Alibaba).

Các dịch vụ giao đồ ăn ở Trung Quốc bùng nổ để đáp ứng nhu cầu tăng mạnh trong thời kỳ đại dịch COVID-19. Song, kể cả khi các hạn chế được gỡ bỏ, sự tiện lợi khi chỉ cần trả 5 nhân dân tệ (hơn 17.000 đồng) phí giao hàng để nhận đồ ăn trong khoảng 30 phút đã khiến xu hướng này trở nên phổ biến.

Thị trường giao đồ ăn Trung Quốc đạt 1.500 tỷ nhân dân tệ vào năm 2023, gấp 2,3 lần so với năm 2020, theo ước tính của iiMedia Research. Chứng khoán Guolian dự đoán rằng thị trường có thể vượt quá 2.200 tỷ nhân dân tệ vào năm 2030.

Đội ngũ những người làm nghề giao hàng không ngừng tăng lên. Meituan cho biết họ có 6,2 triệu nhân viên giao hàng vào năm 2022, tăng hơn gấp đôi so với 2,7 triệu vào năm 2018. Ele.me báo cáo hơn 4 triệu nhân viên giao hàng hoạt động trên nền tảng của mình từ tháng 5/2022 đến tháng 9/2023.

Mặc dù giao đồ ăn đã trở thành một phần của cuộc sống hàng ngày ở Trung Quốc, nhưng những shipper này cũng phải đối mặt với điều kiện làm việc khắc nghiệt.

Lu, 19 tuổi, người giao hàng cho Meituan ở Quảng Châu, kiếm được 7 nhân dân tệ cho mỗi cuốc xe. Mặc dù Lu nhận khoảng 30 cuốc mỗi ngày, nhưng thu nhập mang về nhà hàng tháng chỉ hơn 4.000 nhân dân tệ (hơn 13 triệu đồng), sau khi trừ tiền thuê nhà và các chi phí khác. Mức thu nhập này ngang bằng hoặc thấp hơn một chút so với mức lương khi làm việc tại một nhà máy trong khu vực.

Lu làm công việc này trong khoảng 6 tháng kể từ sau khi tốt nghiệp cấp ba. Anh có dự định nghỉ việc và trở về quê.

"Tôi chỉ được phép nghỉ hai ngày mỗi tháng và không thể về thăm nhà", Lu nói. "Công việc này rất khó khăn".

Trong một cuộc khảo sát năm 2021 do một tổ chức phi lợi nhuận ở Bắc Kinh thực hiện trên 300 nhân viên giao hàng ở các thành phố trên khắp Trung Quốc, khoảng 40% cho biết họ làm việc không có ngày nghỉ. Giờ làm việc dài và lương thấp vẫn là những vấn đề mà ngành này đang phải đối mặt.

Bên cạnh đó, nhiều nhân viên giao hàng không có hợp đồng, bảo hiểm y tế hoặc bảo hiểm thất nghiệp.

Mặc dù Meituan và Ele.me liên tục quảng cáo điều kiện phúc lợi, nhưng dường như chúng không đủ. Một số đại biểu quốc hội Trung Quốc đã đề xuất cải thiện điều kiện làm việc vào tháng 3 năm ngoái.

Ví dụ, các nền tảng như Meituan được kêu gọi thay đổi thuật toán buộc shipper giao hàng ngay lập tức. Kể từ đó, chính phủ đã tăng cường giám sát bằng cách yêu cầu các công ty bảo vệ quyền lợi của người giao hàng.