Thế giới đang tính giá điện như thế nào, có nên áp dụng cách tính điện một giá?

Nhiều nước trên thế giới áp dụng cách tính điện bậc thang

Việc áp dụng mức giá điện bậc thang hiện nay đang được áp dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới như Hàn Quốc, Thái Lan, hay Mỹ, Nhật Bản.

Cụ thể, theo thông tin từ Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN), Hàn Quốc áp dụng cách tính giá điện bậc thang phân chia theo từng loại: điện áp thấp: 110V - 380V; điện áp cao A: 3.300 - 66.000V, điện áp cao B: 154.000V, điện áp cao C: 345.000V trở lên và các lựa chọn đi kèm. Nước này cũng áp dụng mức giá điện khác nhau theo từng thời điểm: giờ bình thường, giờ cận cao điểm và giờ cao điểm và theo mùa. 

Ví dụ, đối với mức điện áp thấp, phí điện năng vào mùa hè sẽ có mức cao hơn so với các mùa khác trong năm.

Biểu giá điện chung tại Hàn Quốc. Ngày có hiệu lực biểu giá: từ 21/11/2013; (Nguồn: cyber.kepco.co.kr, EVN tổng hợp).

Bảng giá điện sinh hoạt tại Hong Kong được chia làm 7 bậc trong đó các mức giá tính điện được chia ra làm nhiều mức: giá cơ sở, giá điều chỉnh theo giá nhiên liệu và giá điện thực. Bên cạnh đó, các khách hàng tiêu thụ ít hơn 100 số trong một tháng sẽ được nhận 5% giảm giá và mức thu tối thiểu là 17,7 đô la Hong Kong (HKD).

Một số quốc gia khác như Nhật Bản có giá điện lũy tiến theo ba bậc, Mỹ (California) có giá lũy tiến 5 bậc.

Với các nước trong khu vực ASEAN, Thái Lan áp dụng bảng giá điện sinh hoạt được chia làm 7 bậc. Trong đó, mức 150kWh/tháng được lấy làm mốc và chia ra nhiều mức tính giá khác nhau. Malaysia sử dụng biểu giá điện lũy tiến 10 bậc, Philippines lũy tiến 8 bậc...

Bảng giá điện sinh hoạt tại Hong Kong. Ghi chú: FCA (Fuel Clause Adjustment): Điều chỉnh theo giá nhiên liệu. Có hiệu lực từ ngày 01/1/2014; (Nguồn tư liệu: hkelectric.com, EVN tổng hợp).

Tại Việt Nam, giá bán lẻ điện sinh hoạt hiện đang áp dụng theo cách tính 6 bậc tương tự như nhiều quốc gia trong khu vực cũng như ở nhiều nước trên thế giới. Đối với công tơ dùng thẻ trả trước, giá bán lẻ điện sinh hoạt là 2.461 đồng/kWh.

Theo cách tính giá điện luỹ tiến 6 bậc hiện nay, người dân sử dụng điện càng nhiều thì càng phải đóng nhiều tiền điện hơn. Cụ thể, giá điện sinh hoạt đang được tính theo các bậc thang như sau:

Hoá đơn tiền điện tăng đột biến

Giai đoạn nắng nóng tháng 4, 5 và 6 vừa rồi là thời điểm người dân có rất nhiều khiếu nại về tình trạng chịu mức giá điện cao, hóa đơn tiền điện tăng đột biến, gấp hai đến ba lần so với tháng trước đó. Nguyên nhân khiên giá điện tăng cao được nhiều người cho rằng do cách tính giá bậc thang hiện tại.

Chỉ trong tháng 6 đã có hơn 6.200 đơn khiếu nại của khách hàng tới EVN về tình trạng sai hóa đơn, chỉ số công tơ điện, chiếm tỉ lệ 0,22%. Trong đó, những thắc mắc về chỉ số công tơ điện do công nhân ghi chép chiếm tỉ lệ cao nhất trên tổng số các khiếu nại do nhiều nguyên nhân khác nhau, kể cả sai sót do đọc sai chỉ số.

Theo kết quả kiểm tra của EVN, điện cấp cho quản lí tiêu dùng tháng 6/2020 là 7,335 tỉ kWh, tăng trưởng 12,84% so với cùng kì. Lượng điện năng sinh hoạt khu vực miền Bắc đã tăng mạnh gần 15,5% so với cùng kì và tăng 37,13% so với tháng 5/2020; miền Trung tăng 5,85% và miền Nam tăng 11,87% so với cùng kì năm ngoái.

Trước tình hình giá điện tăng vọt và lượng điện tiêu thụ tăng đột biến trong tình hình nắng nóng, đã có không ít ý kiến phản hồi rằng nên áp dụng cách tính một giá điện để thuận tiện cho việc tính toán và giảm thiểu tính phức tạp.

Tính một giá hay bậc thang?

Phát biểu tại buổi tọa đàm "Câu chuyện chỉ số công tơ và hóa đơn tiền điện tăng cao" vào chiều ngày 14/7, ông Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng Ban Kinh doanh Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho rằng việc áp dụng giá điện bậc thang tại Việt Nam là cần thiết.

"Nếu chúng ta giải quyết vấn đề này theo hướng tiết kiệm điện và hỗ trợ các hộ nghèo, tôi cho rằng nên duy trì giá điện bậc thang, cùng đi theo con đường như những nước văn minh trên thế giới", ông Dũng nói.

Tuy nhiên, khi đời sống của người dân đã tăng lên và ý thức, sự hiểu biết về vấn đề tiết kiệm điện của người dân được nâng cao thì việc thay đổi cách tính giá điện bậc thang cũng nên được cân nhắc, ông Dũng nêu quan điểm.

Ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh, cho rằng việc áp dụng cơ chế một giá điện là khó khả thi với cơ cấu nguồn điện đang thiếu hiện nay ở Việt Nam.

Theo phân tích chuyên gia của ông Sơn, trên thế giới cũng có các quốc gia áp dụng phương án tính một giá điện. Singapore đang áp dụng một giá nhưng với giá bán lẻ rất cao, trên 24 cent/kWh, hay một số bang của Australia đang áp mức giá 30 cent/kWh (tương đương với khoảng 4.000 đồng/kWh).

"Với mức giá cao như vậy, người dân Việt Nam có chịu được không và ngành điện có thể phát triển bền vững?", ông Sơn nêu ra vấn đề.

Tại Australia, người dân được tự do lựa chọn đơn vị cung cấp điện cũng như phương án tính giá. Các doanh nghiệp sản xuất điện tư nhân ở Australia không sử dụng phương pháp bậc thang để tính giá điện cố định mức giá đó.

Cơ sở định giá điện thường được tính bằng cách thu thập dữ liệu sử dụng điện trên một mẫu khách hàng. Khách hàng sẽ có hai cách chọn: Trả theo phí cố định hoặc trả theo từng kWh sử dụng.

Theo ông Sơn, dựa trên kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới, mức tiêu dùng điện bình quân của các hộ hiện ở ngưỡng 200 kWh/tháng. Các nhà chức trách nên tính toán các mức giá và chia bậc thang giá điện trên cơ sở mức trung bình 200 kWh như trên để dễ dàng thực hiện và không phải điều chỉnh trong thời gian dài.

Hiện Bộ Công Thương cũng có nhiều phương án điều chỉnh biểu giá điện bậc thang, trong đó đề xuất phương án tính giá điện 5 bậc. Bộ cũng đang nghiên cứu thêm phương án một giá điện bên cạnh phương thức tính giá điện bậc thang để người dân có thêm sự lựa chọn.

Theo EVN, lượng điện sinh hoạt tháng 6 trên toàn quốc tăng 18% so với tháng 5 và tăng 12% so với cùng kì năm 2019. Cơ quan này cũng cho biết thêm rằng mức tiêu thụ điện sinh hoạt sẽ tăng cao nhất khi bước vào tháng 7 theo qui luật hàng năm.

Một số đại biểu có mặt trong buổi tọa đàm đưa ra ý kiến rằng cần phải đem tới sự tin tưởng cho người dân trong qui trình kiểm tra, kết quả và chất lượng kiểm định. Vì vậy, điều quan trọng là thực hiện nhiều biện pháp để lấy lòng tin của khách hàng khi họ sử dụng mặt hàng điện.