Thấp thỏm khi lãi vay mua nhà tăng trở lại

Lãi suất vay mua nhà tại nhiều ngân hàng đang nhích lên, đặc biệt ở nhóm khoản vay sau thời gian ưu đãi, khiến người mua nhà lo lắng. Không ít khách vay phản ánh chi phí trả nợ tăng thêm vài triệu đồng mỗi tháng, buộc phải cân nhắc hoãn kế hoạch sở hữu nhà hoặc bán tài sản để giảm áp lực tài chính.

Vợ chồng anh Huy chị Phương (phường Tân Phong, TP HCM) quyết định vay ngân hàng 1,6 tỷ đồng năm 2023 để mua căn hộ hai phòng ngủ gần trường con học.

Khi ký hợp đồng, lãi suất ưu đãi cố định hai năm đầu là 7,4% mỗi năm, nên khoản trả hàng tháng hơn 13-14 triệu đồng, phù hợp với thu nhập ổn định gần 45 triệu đồng của cả hai.

Từ quý IV năm nay, ngân hàng thông báo lãi suất thả nổi dự kiến 12,8% khi hết ưu đãi. Nếu giữ khoản vay như hiện tại, số tiền phải trả hàng tháng có thể tăng lên 19-20 triệu đồng. Chênh gần 6 triệu đồng mỗi tháng khiến ngân sách gia đình đảo lộn đáng kể.

"Lãi suất lên mọi khoản chi lớn như học phí con, viện phí hay tích lũy đều phải tính lại. Trả nhà thì không muốn mà áp lực tài chính cũng quá lớn, mong lãi sớm hạ nhiệt", chị Phương nói.

Chị Hoa (phường Xuân Hòa, TP HCM) cũng vay gần 2 tỷ đồng để đầu tư căn hộ tại phường Thạnh Mỹ Tây, với kỳ vọng tiền thuê mỗi tháng sẽ đủ bù lãi vay.

Sau năm ưu đãi lãi suất đầu tiên giúp bài toán dòng tiền khá cân bằng, nhưng đến tháng 12 này khoản vay sẽ chuyển sang lãi thả nổi khoảng 13% một năm, cao hơn mức ước tính trước đó là 11%.

Theo tính toán của chị, khoản trả ngân hàng tăng từ 19-20 triệu lên gần 27-28 triệu đồng mỗi tháng, trong khi căn hộ hiện chỉ cho thuê được hơn 17 triệu đồng.

"Dòng tiền âm gần 10 triệu đồng mỗi tháng, thu nhập gia đình thì không tăng mà chi phí sinh hoạt lại đội lên, nên tôi đang đứng giữa lựa chọn tiếp tục gồng hay bán", chị nói. Áp lực càng lớn khi chị cùng lúc đang trả nợ căn hộ thứ hai ở phường Đông Hòa trị giá gần 4 tỷ đồng, chủ yếu bằng vốn vay ngân hàng.

Không chỉ những người đã vay chịu áp lực, nhóm khách chuẩn bị mua nhà cũng phải tạm hoãn kế hoạch. Anh Quốc Huy (31 tuổi, TP HCM) dự định mua căn hộ cũ 2,4 tỷ đồng phường Cát Lái, có sẵn 800 triệu đồng và muốn vay phần còn lại trong 20 năm. Khi tìm hiểu từ đầu năm, lãi suất ưu đãi hai năm đầu khoảng 7% một năm, mỗi tháng anh chỉ phải trả khoảng 17-18 triệu đồng nên khá yên tâm.

Đến tháng 11, ngân hàng điều chỉnh lên 8,5-9% trong giai đoạn ưu đãi sau thả nổi (dự kiến 12%). Tính toán lại, số tiền phải trả hàng tháng có thể tăng lên 22-24 triệu đồng, vượt quá sức chịu đựng.

"Nếu lãi suất còn nhích thêm, tôi có thể mất khả năng trả nợ", anh nói và quyết định dừng kế hoạch vay mua nhà để chờ tín hiệu ổn định hơn từ thị trường.

Ghi nhận của VnExpress cho thấy ngoài nhóm ngân hàng lớn vẫn duy trì lãi huy động thấp, nhiều ngân hàng thương mại cổ phần đã bắt đầu tăng. Ở kỳ hạn 3-6 tháng, một số nhà băng tăng khoảng 0,2-0,3 điểm phần trăm.

Lãi vay mua nhà hiện phổ biến từ 6,8-9% mỗi năm trong thời gian ưu đãi 1-3 năm. BVBank áp dụng 8,5% cố định 12 tháng; VIB ưu đãi 6,9-8,9% trong 1-3 năm; ACB áp dụng 8,5-9,5% tùy kỳ hạn... sau ưu đãi thả nổi theo thị trường. Hiện nay mức lãi thả nổi vay mua nhà tại các ngân hàng thương mại phổ biến 11–14% một năm.

Một số khách vay phản ánh mức này đã tăng từ 12,2% trong tháng 9 lên khoảng 14% từ tháng 11. Với trường hợp trả lãi 6,5% trong hai năm đầu, khi chuyển sang thả nổi, chi phí hàng tháng tăng thêm vài triệu đồng, ảnh hưởng trực tiếp đến chi tiêu.

Một số ngân hàng từng triển khai gói lãi suất 5-5,5% cố định ba năm cho người dưới 35 tuổi cũng đã chấm dứt chương trình trong thời gian gần đây.

Ông Lê Quốc Kiên, chuyên gia tài chính và bất động sản, cho biết từ đầu năm đến nay lãi vay mua nhà đã tăng 1,5-2%. Với khoản vay 2 tỷ đồng cố định hai năm đầu, người vay trước đây trả khoảng 18-20 triệu đồng mỗi tháng, nay tăng lên 21-24 triệu đồng, tức thêm khoảng 3 triệu đồng. Ông Kiên dự báo từ nay đến cuối năm lãi suất khó giảm, thậm chí có thể nhích thêm 0,2-0,3% rồi mới ổn định.

Ông Kiên nhận định nhiều người vay mua nhà chưa lường hết chi phí thực tế do chỉ nhìn vào lãi suất ưu đãi ban đầu mà bỏ qua giai đoạn thả nổi sau đó.

Đây mới là mức lãi phải trả trong nhiều năm và thường được tính theo lãi huy động cộng biên độ, nên dù giai đoạn đầu chỉ khoảng 10% mỗi năm, mức thực tế có thể tăng lên 12-13%.

Nếu không tính trước khả năng chi trả dài hạn, người vay có thể rơi vào cảnh áp lực tài chính, thậm chí vỡ dòng tiền khi lãi suất biến động.

Ông Đinh Minh Tuấn, Giám đốc Batdongsan khu vực miền Nam, cảnh báo nhóm vay sắp hết ưu đãi sẽ đối mặt rủi ro lớn nếu lãi suất tăng vượt khả năng chi trả, có thể buộc bán tài sản hoặc xoay dòng vốn để tránh nợ xấu.

Với nhà đầu tư, rủi ro càng rõ khi dự án chậm bàn giao, nguồn thu cho thuê không đủ trả lãi, dẫn đến bán ra thấp hơn giá mua để thu hồi vốn. Chi phí vốn tăng cũng có thể khiến chủ đầu tư điều chỉnh giá bán, tạo thêm áp lực lên thị trường và khiến thanh khoản ảnh hưởng.

Còn theo Viện Nghiên cứu và Đánh giá thị trường bất động sản VARS IRE, lãi vay tăng kéo theo tác động kép: người mua khó tiếp cận vốn, còn chủ đầu tư chịu chi phí tài chính cao hơn, buộc giãn tiến độ, bán bớt quỹ đất hoặc đàm phán với ngân hàng. Dòng tiền dự án chịu áp lực khi trái phiếu chưa phục hồi, lượng đáo hạn lớn, nguồn cung có thể thu hẹp trong trung hạn.

Áp lực chi trả lớn hơn khiến nhiều người cân nhắc kỹ hơn trước khi xuống tiền. Tuy vậy, theo chuyên gia tâm lý lo ngại giá nhà tiếp tục leo thang cũng khiến không ít người chốt giao dịch sớm dù chi phí vay tăng.

Các chuyên gia khuyến nghị người mua để ở chỉ nên vay tối đa 40% giá trị tài sản nhằm đảm bảo an toàn tài chính. Nhà đầu tư cần tính kỹ dòng tiền, tiến độ bàn giao, khả năng khai thác cho thuê và hạn chế chạy theo tâm lý thị trường để tránh cảnh "dễ vào, khó thoát hàng".