Startup tại Đông Nam Á khó gọi vốn hơn trong năm 2023

Jefrey Joe, nhà đồng sáng lập và đối tác quản lý tại Alpha JWC Ventures có trụ sở tại Indonesia, cho biết: “Điều quan trọng nhất cần chú ý trong năm tới là cách các công ty sẽ phát triển, bảo vệ giá trị của họ và tồn tại trong môi trường đầy thách thức”, theo CNBC.

Yinglan Tan, Giám đốc điều hành và đối tác quản lý sáng lập tại Insignia Ventures Partners có trụ sở tại Singapore cho biết: “Kỷ nguyên gọi vốn một cách dễ dàng của startup chỉ còn là quá khứ”.

Theo công ty dữ liệu Crunchbase, các công ty được hỗ trợ bởi vốn đầu tư mạo hiểm chỉ huy động được 369 tỷ USD trong ba quý đầu năm 2022, kém xa so với mức kỷ lục cùng kỳ năm ngoái là 679,4 tỷ USD.

Khu vực Đông Nam Á cũng không nằm ngoài vùng chịu ảnh hưởng. Theo ông Gavin Teo, đối tác chung của Altara Ventures, hợp đồng triển khai vốn đầu tư mạo hiểm ở Đông Nam Á chỉ tăng 25% - 30% trong năm nay, tập trung nhiều tại Indonesia. Ngoài ra, lượng vốn đồ dồn vào các vòng gọi vốn Series B+ và ít đi ở giai đoạn hạt giống cũng như Series A.

Tuy nhiên, theo tìm hiểu của CNBC, tình trạng này xảy ra không phải vì các quỹ đầu tư mạo hiểm thiếu thanh khoản. “Hầu hết các quỹ đều có vốn để triển khai, nhưng họ đang tìm kiếm cơ hội đầu tư tốt hơn”, Jussi Salovaara, nhà đồng sáng lập và đối tác quản lý khu vực châu Á tại Antler cho biết.

Theo dữ liệu từ nền tảng dữ liệu thị trường tư nhân PitchBook, các quỹ đầu tư mạo hiểm đã huy động được 151 tỷ USD trong ba quý đầu năm nay, vượt quá bất kỳ khoản huy động vốn cả năm nào trước đó.

Sequoia Đông Nam Á đã huy động được 850 triệu USD vào tháng 6, East Ventures đã huy động được 550 triệu USD trong tháng 7 còn Insignia Ventures Partners đã huy động được 516 triệu USD trong tháng 8.

“Chúng tôi có thể chủ động và tích cực trong việc triển khai vốn đầu tư mạo hiểm, nhưng định giá của các startup và doanh nghiệp ở mức nào mới là điều quan trọng”, Joe của Alpha JWC Ventures cho biết

Vòng xoáy tiền tệ

Giá cổ phiếu các công ty công nghệ đã sụt giảm vào đầu năm nay trong bối cảnh lãi suất tăng và kết quả thu nhập không đạt kỳ vọng. Startup ở Đông Nam Á phần lớn vẫn chưa có lãi, bao gồm cả những cái tên lớn như Grab hay Sea.

“Trong 10 năm qua, các startup đã nhận được nguồn vốn đầu tư từ những người mang tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội”, theo Peng. T Ong, nhà đồng sáng lập và đối tác quản lý tại Monk's Hill Ventures. Ông đang đề cập đến cách các nhà đầu tư tên tuổi đổ tiền vào sàn giao dịch tiền điện tử FTX đã sụp đổ vì "sợ bỏ lỡ cơ hội”.

Các công ty công nghệ Đông Nam Á đã chứng kiến giá trị vốn hóa sụt giảm kể từ khi lên sàn. Ông lớn Sea được niêm yết trên NYSE hiện có giá trị vốn hóa thị trường rơi vào khoảng 30 tỷ USD, giảm so với mức hơn 200 tỷ USD vào cuối năm ngoái.

Mức định giá 400 nghìn tỷ rupiah (28 tỷ USD) của GoTo (công ty mẹ Gojek) cũng đã giảm hơn 75% kể từ khi IPO tại Jakarta vào tháng 4, trong khi Grab đã mất 69% so với mức định giá ban đầu khoảng 40 tỷ USD kể từ khi IPO vào tháng 12/2021.

“Chúng tôi trở lại với thực tế. Các startup đang hướng tới mục tiêu lợi nhuận. Muốn phát triển, các startup cần phải tồn tại. Đây là những điều lẽ ra chúng tôi phải nói từ đầu, nhưng chúng tôi đã quá bị cuốn vào vòng xoáy tiền tệ”. Ong nói.

Các công ty đầu tư mạo hiểm đã và đang thúc đẩy các công ty trong danh mục đầu tư của họ mở rộng tầm nhìn và hướng đi, vì sự không chắc chắn đang chờ đợi họ ở phía trước. “Các nhà đầu tư đang dành nhiều thời gian và vốn để hỗ trợ các công ty trong danh mục đầu tư nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của họ”, Tan của Insignia cho biết.

“Không phải là chúng tôi không quan tâm đến khả năng sinh lời, nhưng hầu như không có công ty khởi nghiệp nào có lãi trong 5 năm đầu tiên. Có lẽ sự thay đổi trong suy nghĩ là chúng ta hãy thận trọng hơn trong việc phát triển. Họ không nhất thiết phải có lãi ngay bây giờ, miễn là họ sử dụng vốn một cách hiệu quả”, Joe của Alpha JWC Ventures cho biết.

Kẻ mạnh nhất sẽ tồn tại

Tan của Insignia cho biết bối cảnh gây quỹ khó khăn hơn này là phép thử cho thấy tính bền vững thực sự của các mô hình kinh doanh và nhu cầu của ngành.

“Những công ty thực sự tồn tại qua mùa đông này sẽ là những công ty sống sót sau tình trạng thị trường đi xuống. Vì vậy, theo một cách nào đó, thị trường đang làm rất nhiều việc cho chúng tôi”, Jessica Koh, giám đốc đầu tư của Vertex Ventures cho biết.

Một số lĩnh vực như thương mại nhanh đã chứng kiến nhiều thương vụ đầu tư cũng như các startup sụp đổ. Chẳng hạn, startup thương mại nhanh Bananas của Indonesia đã thông báo vào tháng 10 rằng họ sẽ đóng cửa hoạt động kinh doanh cửa hàng tạp hóa điện tử sau khi những biến động của nền kinh tế vĩ mô.

Công ty tạp hóa điện tử HappyFresh có trụ sở tại Indonesia cũng ngừng hoạt động tại Malaysia sau 7 năm, trong khi Grab ngừng dịch vụ thương mại nhanh GrabMart Kilat tại Indonesia. Trên bình diện quốc tế, một số startup như Gopuff, Gorillas, Jiffy, Getir, Zapp và Buyk đã tuyên bố đóng cửa, thay đổi chiến lược hoặc sa thải nhân viên.

“Mô hình thương mại nhanh trong 15 phút ở Đông Nam Á rất khó khăn vì tính kinh tế đơn vị rất tiêu cực. Kích thước giỏ hàng và quy mô đơn đặt hàng là khá nhỏ”, Teo của Altara Ventures cho biết.