Sau những khoản lỗ sốc, lấy lại uy tín sẽ là mục tiêu gian nan đối với tỉ phú lập dị Masayoshi Son trong năm 2020

Người sáng lập và Giám đốc điều hành SoftBank (SFTBF), tỉ phú Masayoshi Son, muốn định hình tương lai của công nghệ trong nhiều thế kỷ tới, nhưng giấc mơ táo bạo đó có thể mờ dần khi Quĩ Vision Fund của ông vấp ngã và các nhà đầu tư gây sức ép để ông tập trung hơn vào hiện tại.

Giấc mơ dựa trên trí tuệ nhân tạo

Mặc dù từ lâu Son đã lập luận rằng SoftBank đang ở vị trí tốt nhất để tận dụng cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo sắp tới, nhiều người lại thấy rằng nhiều vụ đầu tư công nghệ lớn của Son sẽ không đạt kết quả như ông lập kế hoạch, theo CNN.

Khoản lỗ trong số các công ty khởi nghiệp hàng đầu trong danh mục 100 tỷ USD của Vision Fund đang gia tăng. Một nhà đầu tư đang gây sức ép cho những thay đổi tại tập đoàn. Nhân viên đang tìm đường thoát hiểm giữa lúc nhiều tin xấu ập tới. Và kế hoạch cho một quỹ lớn thứ hai có thể đang gặp rắc rối với các nhà đầu tư.

Vài tháng qua là khoảng thời gian khó khăn với SoftBank.

Hồi tháng 11 năm ngoái, SoftBank tiết lộ Quĩ Vision và các công ty mà họ đầu tư đã lỗ tổng cộng 9 tỉ USD từ các khoản đầu tư vào WeWork, Uber, Slack và một số starup khác.

Một tháng sau, SoftBank rút vốn khỏi Wag - một công ty kết nối người nuôi chó với những người chuyên dắt chó đi dạo. Ngay từ khi SoftBank rót 300 triệu USD cho Wag, nhiều nhà phân tích đã đặt dấu hỏi về tính khả thi của thương vụ.

Hồi tháng trước, chuỗi khách sạn giá rẻ OYO - một trong những "kì lân" lớn nhất trong danh mục đầu tư của Quĩ Vision - xác nhận họ sẽ sa thải bớt nhân sự và cảnh báo làn sóng sa thải sẽ tiếp tục trong bối cảnh công ty cố gắng có lãi. Quĩ Vision đã đầu tư hơn 600 triệu USD vào OYO, theo Chris Lane, một nhà phân tích của hãng Bernstein.

"Niềm tin của Son đối với trí tuệ nhân tạo thôi thúc ông phân bổ càng nhiều vốn càng tốt để giành chỗ đứng trong tương lai. Nhưng các thị trường ấy mang tính ngắn hạn hơn và cần thấy bằng chứng về khả năng có lãi trong ngắn hạn", Lane nhấn mạnh.

Bernstein khẳng định rằng, bất chấp những khoản lỗ từ WeWork, Uber và các startup khác, SoftBank vẫn đạt tỉ suất lợi nhuận trên vốn là 24% tính tới tháng 9 năm ngoái. Đây là tỉ suất khá cao. Mặc dù vậy, nhiều dấu hiệu căng thẳng mới đã xuất hiện.

Sự phá sản đầu tiên trong danh mục đầu tư của Quĩ Vision

Hôm 10/2, Brandless trở thành startup đầu tiên trong danh mục đầu tư của Quĩ Vision ngừng hoạt động. Công ty bán hàng trực tiếp đã ngừng mọi hoạt động, giảm 90% nhân viên và sẽ ngừng nhận đơn đặt hàng trực tuyến, theo người phát ngôn của Brandless.

"Brandless đã tạo ra một tiêu chuẩn mới trong ngành sản phẩm chăm sóc sức khỏe. Mặc dù chúng tôi không thể cạnh tranh hiệu quả trong thị trường bán hàng trực tiếp ngày nay, tôi tin rằng những thương hiệu tuyệt vời trong tương lai sẽ ra đời từ trải nghiệm này", ông Evan Price, giám đốc điều hành Brandless, phát biểu.

Quĩ Vision không bình luận về việc ngừng kinh doanh của Brandless. Họ dẫn đầu vòng gọi vốn mới nhất của Quĩ Vision trong năm 2018. Tổng số vốn mà Brandless huy động thành công trong đợt ấy là 240 triệu USD.

Atul Goyal, một nhà phân tích của Jefferies, lo ngại rằng SoftBank khó có thể lấy lại uy tín trong năm 2020.

"Khoản cứu trợ gần 10 tỉ USD mà SoftBank dành cho WeWork đã tạo tiền lệ xấu, vì hành động cho thấy Son sẵn sàng ném tiền vào những công ty có kết quả kinh doanh tệ", Goyal bình luận.

SoftBank sẽ tiếp tục hứng chịu sự chỉ trích nếu họ không thể giải thích cách thức hạn chế rủi ro từ những khoản đầu tư trong tương lai và không thể chứng minh kỉ luật tài chính trong đầu tư, theo Goyal.

Gió đang đổi chiều với SoftBank

Quĩ Elliott Management cũng muốn SoftBank thể hiện một số nguyên tắc trong đầu tư. Ban lãnh đạo quĩ tiết lộ họ đã mua một lượng cổ phần lớn trong SoftBank và đã thảo luận riêng với đội ngũ điều hành SoftBank về việc thay đổi để cải thiện hiệu quả đầu tư của tập đoàn viễn thông này.

Quan điểm của Elliott Management đã xoay chuyển vị thế của SoftBank. Từ trước tới nay, SoftBank thực thi quyền hạn lớn qua Quĩ Vision, nhưng giờ đây họ đang chịu áp lực từ một quĩ đầu tư khác.

Cấu trúc lãnh đạo của SoftBank cũng thay đổi sau khi tập đoàn công bố báo cáo tài chính mới nhất. Hồi tháng 12, ông Tadashi Yanai, nhà sáng lập thương hiệu thời trang Uniqlo, rời khỏi hội đồng quản trị SoftBank sau 18 năm gắn bó.

"Sự ra đi của ông Yanai là một diễn biến rất tiêu cực với SoftBank", Lane nhận xét.

Hội đồng quản trị của SoftBank bao gồm 11 người, với 2 thành viên độc lập.

"2 thành viên độc lập trong hội đồng quản trị không thể phản bác ý kiến của 9 thành viên kia, bởi họ trung thành với Son", Lane khẳng định. Ông nói thê rằng Yanai là thành viên duy nhất trong hội đồng quản trị có lợi thế và ảnh hưởng đủ lớn để phản bác tỉ phú Son.