Reuters: Cơn bão vàng bẩn gắn mác giả quét qua thị trường thế giới

Ảnh: Reuters

Chia sẻ với Reuters, các hãng luyện kim và giám đốc ngân hàng cho biết vàng thỏi đóng giả logo của các thương hiệu tinh chất vàng lớn đang được tuồn vào thị trường nhằm "rửa" vàng nhập lập hoặc bất hợp pháp.

Ít nhất 50 triệu USD vàng thỏi đóng logo Thụy Sĩ đã bị phát hiện trong ba năm qua

Vàng giả mạo rất khó phát hiện, do đó khiến chúng trở thành công cụ chạy quĩ lí tưởng cho các tay buôn ma túy hoặc thủ lĩnh phiến quân.

Trong ba năm qua, 4 nhà tinh chất hàng đầu Thụy Sĩ đã phát hiện ít nhất 50 triệu USD vàng thỏi được dán logo vàng Thụy Sĩ, nhưng thực chất không được chế biến bởi các hãng tinh chế vàng của nước này.

Theo các giám đốc cấp cao tại một số hãng luyện kim, ngân hàng và nguồn tin khác, số vàng này được tìm thấy trong kho của JPMorgan Chase, một trong những ngân hàng lớn nhất trên thị trường vàng.

4 trong số các giám đốc nói trên cho hay ít nhất 1.000 thỏi vàng giả có kích thước tiêu chuẩn là một kilobar (tương đương một kilogram vàng) đã bị phát hiện. 

Đó chỉ là một phần nhỏ trong tổng sản lượng của ngành công nghiệp vàng, vốn sản xuất gần 2 - 2,5 triệu thỏi vàng như vậy mỗi năm.

Tuy nhiên, số vàng giả này được làm rất tinh vi, do đó hàng nghìn thỏi vàng khác có thể lọt qua khâu kiểm duyệt, theo giám đốc cơ sở luyện kim lớn nhất Thụy Sĩ.

"Các thỏi vàng mới phát hiện được gia công rất chuyên nghiệp", ông Michael Mesaric, CEO của hãng tinh chế vàng Valcambi, cho hay. Ông nhận định có thể hàng nghìn thỏi vàng giả đã bị phát hiện, nhưng có khả năng vẫn còn khối lượng lớn đang lưu thông trên thị trường.

Vàng thỏi giả thương hiệu là cách qua mặt mới của các tổ chức buôn lậu và tội phạm

Vàng thỏi giả, hay các khối kim loại rẻ hơn được mạ vàng, tương đối phổ biến trên thị trường vàng và thường dễ phát hiện.

Tuy nhiên, các loại vàng thỏi gắn mác giả trong những vụ việc trên lại tinh vi hơn. Chúng là vàng thật và có độ tinh khiết cao, chỉ có dấu logo là giả.

Vàng thỏi giả thương hiệu là một cách tương đối mới để qua mặt các biện pháp ngăn chặn xung đột kim loại và nạn rửa tiền trên toàn cầu. 

Phương thức làm giả như thế này đặt ra một thách thức mới cho các nhà tinh luyện vàng, nhà điều hành và cơ quan chính phủ trên toàn thế giới khi mà họ đang nỗ lực đẩy lùi hoạt động buôn bán trái phép vàng thỏi.

Giá vàng thế giới tăng cao đã thúc đẩy hoạt động khai thác trái phép và không chính thức từ giữa những năm 2000. Nếu không có dấu logo của các nhà tinh chế vàng uy tín, số vàng này sẽ bị buộc phải lưu thông trong thế giới ngầm, hoặc bị định giá thấp hơn.

Bằng cách đóng dấu giả thương hiệu Thụy Sĩ và các ngân hàng lớn khác, vàng đã được khai thác hoặc chế biến ở châu Phi, Venezuela hoặc Triều Tiên mà phương Tây không chấp nhận có thể tuồn vào thị trường, từ đó cung cấp tài chính cho các tổ chức tội phạm hoặc thể chế đang chịu lệnh trừng phạt.

Cho đến nay, các chuyên gia vẫn chưa rõ tổ chức nào taọ ra số vàng thỏi giả mạo nói trên, nhưng các giám đốc và chủ ngân hàng đều cho rằng phần lớn chúng có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Trung Quốc vốn là nhà sản xuất và nhập khẩu vàng lớn nhất thế giới. Số vàng trên đã thâm nhập thị trường thông qua các thương nhân và nhà giao dịch tại Hong Kong, Nhật Bản và Thái Lan.

Một khi thương nhân vàng chính thống chấp nhận, chúng có thể nhanh chóng tràn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thông tin vàng thỏi giả nhãn mác bắt đầu âm thầm lưu thông trong ngành công nghiệp vàng lan truyền từ giữa năm 2017, khi JP Morgan phát hiện kho của họ chứa ít nhất hai kilobar vàng có cùng số hiệu nhận diện.

JP Morgan là một trong 5 ngân hàng đạt giao dịch 10.000 tỉ USD/năm trên thị trường vàng London.

Thị trường vàng châu Á có xuất hiện bất ổn nào không?

Sàn Giao dịch Vàng Thượng Hải, tổ chức điều tiết thị trường vàng Trung Quốc, cho biết trong một tuyên bố rằng họ không biết về các thỏi vàng giả được sản xuất hoặc vận chuyển qua Trung Quốc.

"Sàn Giao dịch Vàng Thượng Hải đã thiết lập một hệ thống vận chuyển và lưu trữ hoàn thiện. Qui trình đưa vàng vào nhà kho được quản lí nghiêm ngặt và tuân thủ qui định pháp luật", tổ chức này nói.

Khi ngân hàng hoặc tổ chức khác lưu trữ và giao dịch số vàng thỏi giả mạo này, họ sẽ trả chúng về cho các nhà tinh chế vàng có liên quan, trong đó có một số hoạt động tại châu Á. Vàng thỏi gửi về Thụy Sĩ sẽ được các nhà tinh chế báo cáo lại cho chính quyền để tiến hành thu giữ.

Hải quan Thụy Sĩ cho biết đã có 655 thỏi vàng giả mạo được báo cáo lên công tố viên địa phương ở Ticino (một khu vực giáp ranh với Italy có ba nhà máy tinh chế vàng lớn của Thụy Sĩ) trong giai đoạn 2017 - 2018.

Các kilobar vàng thường khá nhỏ, tương đương kích thước và độ dày của một chiếc điện thoại di động và không giống như thỏi vàng nặng khoảng 12,5 kilogam thường được lưu trữ trong kho của các ngân hàng trung ương thế giới.

Kilobar là dạng vàng phổ biến nhất hiện đang lưu thông trên toàn thế giới, giữa các ngân hàng, nhà máy tinh chế, các đại lí và cá nhân.

Đặc điểm nhận dạng được đóng dấu trên bề mặt thỏi vàng gồm logo của nhà máy tinh chế đã chế tạo ra nó, độ tinh khiết, trọng lượng và số nhận dạng duy nhất. Mỗi kilobar trị giá khoảng 50.000 USD theo tỷ giá hiện tại.

Ở một số khu vực tại Đông Nam Á, người dân sử dụng vàng thay cho tiền mặt trong các giao dịch mua bán lớn như bất động sản không phải là chuyện hiếm gặp.

Tại Trung Quốc, gần như toàn bộ hoạt động xuất khẩu vàng đều bị cấm vì nằm trong chương trình kiểm soát chặt chẽ, lâu dài của chính phủ đối với các dòng vốn. 

Các nhà phân tích thị trường nhận định, chính điều đó đã thúc đẩy nhu cầu của người giàu Trung Quốc muốn đưa tiền ra nước ngoài để tìm cách buôn vàng.

Theo ông Cameron Alexander thuộc công ty tư vấn GFMS Refinitiv, uớc tính 400 - 600 tấn vàng mỗi năm được đưa qua biên giới từ Trung Quốc đại lục đến Hong Kong, phần lớn là dưới dạng kilobar.

Hải quan Hong Kong cho biết đã không nhận được khiếu nại nào trong thập kỉ qua về vấn đề thỏi vàng có mác giả mạo.

Theo giám đốc điều hành của một công ty tinh chế vàng, Nhật Bản từ lâu cũng đã gặp phải vấn nạn buôn lậu vàng với các thương hiệu giả mạo có thể bị sử dụng.

Nỗ lực ngăn chặn vấn nạn vàng giả mạo nhãn hiệu

Vàng thỏi giả thương hiệu đặt ra mối đe dọa: Bất kì ai nắm giữ số kim loại này, gồm cả thợ kim hoàn, ngân hàng và các công ty điện tử, đều có nguy cơ vô tình vi phạm các qui tắc toàn cầu được hình thành để kiểm soát, ngăn chặn lưu hành vàng không rõ nguồn gốc hoặc liên quan đến hoạt động tội phạm.

Chính phủ Mỹ và châu Âu đang xây dựng các qui định để buộc ngân hàng và nhà sản xuất trang sức cũng như thiết bị điện tử phải có trách nhiệm hơn đối với nhà cung ứng khoáng sản.

Chẳng hạn, một điều khoản trong Đạo luật Dodd-Frank đã được Mỹ thông qua bắt buộc các công ty Mỹ phải khai báo để chứng minh vàng mà họ sử dụng không đến từ Trung Phi, nơi có thể khai thác vàng nhằm tài trợ cho xung đột vũ trang.

Ông Richard Hayes, Giám đốc điều hành của Perth Mint ở Australia, một trong những hãng tinh chế vàng lớn nhất thế giới, cho biết công ty không phát hiện bất kì thỏi vàng nào giả nhãn hiệu Perth Mint.

Tuy nhiên, kể từ khi biết đến phát hiện của các nhà tinh chế vàng khác, ông Hayes không nghi ngờ gì về việc vàng đóng dấu giả đang lưu hành trên thị trường.

J.P. Morgan cung cấp vàng từ các nhà tinh chế lớn cho nhiều ngân hàng, thợ kim hoàn và nhà đầu tư lớn nhất thế giới, và việc phát hiện ra các thỏi vàng đóng dấu giả trong kho của họ đã dấy lên một cuộc tổng kiểm tra về số vàng mà ngân hàng này nắm giữ.

Chiến dịch kiểm tra này đã phát hiện khoảng 50 thỏi vàng gắn mác giả mạo. Nguồn tin khác cho rằng con số có thể lên tới hàng trăm, tuy nhiên J.P. Morgan không phản hồi thêm.