Phản đối cáp treo vào hang Én bởi đây là cửa ngõ Sơn Đoòng

Hang Én nằm trên cửa ngõ vào động Sơn Đoòng, cách cửa Sơn Đoòng khoảng 3,5km - Ảnh: T.THẮNG

Ông Phương nhắc lại quan điểm đã thể hiện trong văn bản đề nghị dừng dự án cáp treo vào vùng lõi Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, gửi đến Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tháng 9-2017, rằng làm cáp treo vào hang Én thực chất không khác gì làm cáp treo vào Sơn Đoòng.

Cáp treo vào Sơn Đoòng: "Cần hủy bỏ vĩnh viễn"

Ủy ban Di sản thế giới thuộc Tổ chức Văn hóa, khoa học và giáo dục Liên Hiệp Quốc (UNESCO) tháng 7-2017 đã tổ chức phiên họp tại Krakow, Ba Lan, bàn về việc bảo vệ các di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, và hang Sơn Đoòng được đề cập tới trong khoảng hai trang thuộc biên bản hội nghị này.

Trong phần các phân tích và kết luận của Trung tâm Di sản thế giới và Liên minh Quốc tế bảo tồn thiên nhiên và tài nguyên thiên nhiên (IUCN), dù ghi nhận những nỗ lực của Việt Nam, ủy ban chuyên trách của UNESCO vẫn nhận thấy những vấn đề theo họ có độ "chênh" giữa báo cáo và thực tiễn.

Cụ thể, các phân tích và kết luận cho rằng Chính phủ Việt Nam khẳng định dự án đề xuất xây tuyến cáp treo vào hang Sơn Đoòng nằm trong khu vực được đặc biệt bảo vệ của di sản sẽ chỉ được thực hiện khi có sự thông qua và đồng thuận của Ủy ban Di sản thế giới.

Thế nhưng biên bản hội nghị nêu: "Tuy nhiên trên thực tế Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Bình đã cho phép tiến hành các cuộc thăm dò và nghiên cứu tại khu vực này, điều đó cho thấy dự án vẫn đang được cân nhắc".

Theo bản đánh giá, chính quyền sở tại cần phải lưu tâm tới việc một hệ thống cáp treo (nếu có) sẽ đẩy nhanh tốc độ khám phá di sản, dẫn đến việc tăng lượng du khách và tiềm ẩn nhiều tác động tiêu cực với môi trường rất dễ tổn thương của hang Sơn Đoòng, từ đó làm tăng thêm áp lực từ các hoạt động phi pháp như săn bắt thú rừng và khai thác gỗ trái phép.

Bản đánh giá còn cho rằng: "Hoạt động du lịch và dã ngoại ở hang Sơn Đoòng đang tạo nhiều công ăn việc làm cho các cộng đồng dân cư địa phương, cơ hội này sẽ giảm nếu nhu cầu về người hướng dẫn và người mang vác đồ bị xóa bỏ".

Vì lẽ đó, Trung tâm Di sản thế giới và IUCN khuyến nghị Ủy ban Di sản thế giới cần nhắc lại những nguy cơ liên đới tới dự án cáp treo này và những tác động tiềm ẩn của nó với di sản có giá trị nổi bật toàn cầu (là hang Sơn Đoòng), đồng thời yêu cầu Chính phủ Việt Nam cần hủy bỏ vĩnh viễn các kế hoạch phát triển dự án cáp treo vào hang Sơn Đoòng.

Không dùng cáp treo khám phá hang động

Nhắc lại quan điểm đã nêu trong kiến nghị trước đó, giáo sư, tiến sĩ Tạ Hòa Phương nhấn mạnh: "Hang Én nằm trên cửa ngõ vào động Sơn Đoòng, chỉ cách cửa Sơn Đoòng khoảng 3,5km.

Hang Én là nơi cư trú của hàng vạn con chim én, một điểm hội tụ đặc sắc nhất của loài chim này ở nước ta.

Khai thác du lịch bằng cáp treo hiện khá phổ biến trên thế giới và mang lại hiệu quả kinh tế cao, nhưng thực tế người ta không dùng cáp treo để khám phá hang động, đặc biệt với những hang động lớn và đẹp lộng lẫy như Sơn Đoòng, hang Én, bởi việc đó tiềm ẩn nguy cơ phá hoại hệ sinh thái rất dễ bị tổn thương và các thành tạo hang động tinh tế".

Ông cũng cho rằng hình thức khai thác du lịch mạo hiểm, khám phá hang Én và động Sơn Đoòng như hiện nay là phù hợp, mang lại hiệu quả kinh tế và ít tác hại nhất đến toàn hệ thống hang động này. Đây là tour du lịch đẳng cấp cao của thế giới và duy nhất ở Việt Nam hiện nay.

"Khuyến nghị của UNESCO rất chính xác, cho thấy tổ chức này theo dõi rất chặt chẽ và nắm bắt kịp thời thông tin dư luận Việt Nam.

Đó cũng là cách để mọi người thấy rõ hơn rằng bất kỳ ý định làm cáp treo vào hang Én, Sơn Đoòng của bất kỳ đơn vị nào cũng sẽ bị phản đối" giáo sư, tiến sĩ Tạ Hòa Phương quyết liệt.

Kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng - chánh văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam - cũng cho biết ông ủng hộ quan điểm chung của UNESCO.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Viết Cường - trưởng phòng quản lý di tích Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch), khi UNESCO đưa khuyến nghị cần hủy bỏ vĩnh viễn các kế hoạch phát triển dự án cáp treo vào động Sơn Đoòng vào văn bản dự thảo.

Phía Việt Nam và một số nước thành viên đã khẳng định Việt Nam không có ý định làm cáp treo tiếp cận vào động Sơn Đoòng nữa. Vì vậy phiên họp đã thống nhất không đưa khuyến nghị đó vào kết luận cuối cùng.