Nước Mỹ và tham vọng trở thành thủ phủ cà phê thế giới

Từ ước muốn của một nông dân

Ông David Armstrong, một nông dân Mỹ vừa trồng thành công 20.000 cây cà phê, giống cây được cho là khó trồng nhất kể từ năm 1865, khi gia tộc của anh bắt đầu làm nông nghiệp.

Từ trước đến nay, cà phê thường chỉ sống ở vùng khí hậu xích đạo oi bức, vùng nhiệt đới ở Trung Mỹ song ông Armstrong đã đưa cây cà phê arabica chất lượng cao về với Ventura, California, cách trung tâm Los Angeles 97 km. Đó cũng là điều khiến ông vui sướng nhất lúc này.

"Bây giờ, tôi có thể tự hào nói mình là người trồng cà phê thực thụ!", ông Armstrong nói.

Cà phê chủ yếu được sản xuất ở "vành đai cà phê" nằm giữa chí tuyến và chí tuyến, nơi các quốc gia như Brazil, Colombia, Ethiopia và Việt Nam có khí hậu và nhiệt độ ổn định cho loại cây trồng này.

Biến đổi khí hậu đang làm thay đổi nhiệt độ trên toàn cầu. Điều này gây tổn hại cho cây trồng ở nhiều vùng, nhưng lại mở ra cơ hội cho nhiều vùng khác trong đó có California và Florida, nơi nông dân và các nhà nghiên cứu đang xem xét việc trồng cà phê.

Gần đây, ông Armstrong tham gia hội nông dân trồng cà phê lớn nhất từ trước đến nay ở Mỹ.

Hiện, quốc gia này là nước tiêu thụ cà phê lớn nhất thế giới nhưng lượng sản xuất chỉ chiếm 0,01% sản lượng cà phê toàn cầu và chủ yếu được trồng ở Hawaii, một trong hai bang của Mỹ có khí hậu nhiệt đới, cùng với miền nam Florida.

Các nước sản xuất cà phê chính như Colombia, Brazil và Việt Nam đã phải chịu tác động của nắng nóng khắc nghiệt và mưa bão bất thường. Các nhà nghiên cứu đang tìm cách trồng xen canh các giống cây tại các quốc gia đó.

Mới đây, thủ phủ cà phê Brazil vừa trải qua đợt hạn hán tồi tệ nhất trong hơn 90 năm. Chưa kịp phục hồi, vựa cà phê lại phải hứng chịu thêm những đợt sương giá kéo dài, gây thiệt hại khoảng 10% diện tích cà phê và ảnh hưởng đến sản lượng cà phê trong năm nay và năm sau.

Đến giấc mở cà phê của California

Ông Jay Ruskey, người sáng lập và giám đốc điều hành của Frinj Coffee, một công ty liên kết với người nông dân chuỗi giá trị sản xuất cà phê, từ giống, thu hoạch, chế biến và tiếp thị. Công ty này đang trồng khoảng 100.000 cây cà phê.

Ông Ruskey cho biết ông đã âm thầm trồng thử nghiệm cà phê ở California từ nhiều năm trước và chỉ công khai với công chúng khi mình đã thành công và trở thành một người trồng cà phê vào năm 2014. Cũng vào năm đó, ấn phẩm nổi tiếng Coffee Review đánh giá lô cà phê arabica caturra của Ruskey đạt mức điểm ấn tượng 91/100.

Hiện, Frinj vẫn là một công ty cà phê nhỏ hướng loại cà phê đặc sản cho phân khúc khách hàng cao cấp. Cụ thể, gói cà phê 140 gram của Frinj đang được bán với giá 80 USD/gói.

Để so sánh, các gói cà phê Starbucks Reserve, loại cà phê chất lượng hàng đầu được bán bởi chuỗi SBUX.O tại Mỹ dạng 224 gram đang được bán với giá 35 USD/gói.

Trong năm nay, Frinj đã sản xuất khoảng gần 1 tấn cà phê khô từ 8 trang trại. Ruskey nói: "Chúng tôi còn trẻ và sẽ tiếp tục phát triển trang trại tiềm năng của mình. Hiện, Frinj cố gắng duy trì phân khúc khách hàng và mức giá cao, cà phê sản xuất đến đâu bán hết đến đó", ông Ruskey nói.

Ban đầu, công ty tự chủ nguồn nguyên liệu, sau đó hợp tác với trang trại Smith Hobson rộng 2.833 ha của ông Armstrong, một trong những trang trại mới nhất và lớn nhất trong các đối tác của Ruskey.

"Tôi không có kinh nghiệm về cà phê," ông Armstrong, người thường trồng các loại trái cây có múi và bơ cùng với các loại cây trồng khác cho biết.

Để tăng cơ hội thành công, anh đã lắp đặt một hệ thống tưới tiêu mới để tăng hiệu quả sử dụng nước và đã trồng cây cách xa những phần của trang trại đã bị ảnh hưởng bởi sương giá trước đó.

Theo Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc, cà phê sử dụng ít nước hơn 20% so với hầu hết các loại cây ăn quả và hạt. Hiện, California đang ngày càng khan hiếm nước sau những đợt hạn hán và cháy rừng gần đây. Nhiều nông dân đang chuyển đổi cây trồng để thích nghi với tình trạng thiếu nước.

Giacomo Celi, Giám đốc công ty cà phê Mercon Coffee Group cho biết rủi ro khi canh tác cà phê ở những khu vực mới là rất cao. Ông Celi khuyến cao người dân nên đầu tư vào các giống cà phê mới có thể trồng ở nhiều vùng với điều kiện khí hậu khác nhau.

Và tham vọng của nước Mỹ

Không chỉ riêng California, Florida cũng đặt hy vọng lớn vào vùng trồng cà phê của riêng mình. Khi khí hậu ở miền nam Mỹ ấm lên, các nhà nghiên cứu tại Đại học Florida (UF) đang làm việc với một trang trại để trồng thử nghiệm một số loại cây trồng có thể thích nghi mới điều kiện khí hậu mới.

Các nhà khoa học vừa chuyển cây giống cà phê arabica trồng trong nhà kính ra ngoài trời dù biết rằng cây có thể chết vì lạnh khi mùa đông đến.

Rowland, thành viên dự án cho biết các nhà nghiên cứu đang thử nghiệm trồng xen canh cà phê với cây có múi bởi cây có múi cao lớn hơn, có thể giữ gió và tạo bóng mát cho cà phê.

Do đó, dự án không chỉ là trồng cà phê bởi tầm nhìn xa của dự án là nghiên cứu bộ rễ của thực vật để giúp ích trong việc lựa chọn các giống cà phê tối ưu cho từng khu vực.

Theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Mỹ cho biết mỗi năm nhiệt độ trung bình của nước này tăng ít nhất 1,1 độ C.

Đặc biệt, Florida đã trải qua đợt nắng nóng kỷ lục vào năm ngoái, với nhiệt độ trung bình là 28,3 độ C vào tháng 7 và 16,4 độ C vào tháng 1.

Điều này có nghĩa, Florida đang nóng hơn cả khu vực Varginha của Brazil ở bang Minas Gerais, khu vực sản xuất cà phê lớn nhất trên thế giới với trung bình 22,1 độ C trong tháng nóng nhất và 16,6 độ C trong tháng lạnh nhất.

Rowland cho biết: "Với biến đổi khí hậu, chúng tôi biết nhiều khu vực trên thế giới sẽ gặp khó khăn trong việc trồng cà phê vì thời tiết quá nóng. Vì vậy Florida có thể là một lựa chọn mới".