Nửa triệu quán cà phê tại Việt Nam

Theo số liệu từ Mibrand, cả nước hiện có hơn 500.000 quán cà phê, từ những quán nhỏ lẻ trong các ngõ phố cho đến các chuỗi cà phê hiện đại, đáp ứng nhu cầu phong phú của người tiêu dùng.

Điều này không chỉ phản ánh sự phổ biến của cà phê trong đời sống người Việt mà còn cho thấy sự đa dạng hóa trong cách thức kinh doanh cà phê, từ truyền thống đến hiện đại. Một trong những đặc điểm nổi bật của thị trường cà phê Việt Nam là sự phong phú trong loại hình quán cà phê.

Bên cạnh các quán cà phê truyền thống mang đậm phong cách đường phố, thị trường cũng ghi nhận sự xuất hiện ngày càng nhiều của các quán cà phê có thương hiệu độc lập với thiết kế ấn tượng và đồ uống chất lượng.

Các chuỗi cà phê lớn như Highlands Coffee, Starbucks hay những chuỗi chuyên về dòng trà sữa như Phê La, Katinat đã không ngừng mở rộng quy mô, tạo nên sự đồng nhất về không gian, dịch vụ và chất lượng trên toàn hệ thống.

Trong khi đó, mô hình quán cà phê nhỏ lẻ vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc phục vụ khách hàng tại các khu dân cư, đặc biệt là ở những khu vực không có sự hiện diện của các thương hiệu lớn. Sự phát triển này đã góp phần thúc đẩy mạnh mẽ thị trường cà phê Việt Nam, tạo ra một bức tranh đa sắc màu và sống động.

Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển là sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các thương hiệu cà phê. Các chuỗi cà phê lớn đang cạnh tranh quyết liệt về quy mô và vị trí cửa hàng, trong khi các thương hiệu nhỏ lại chọn con đường “concept hóa” để tạo nên sự khác biệt trong một thị trường đang ngày càng đông đúc.

Thị trường cà phê Việt Nam đang chứng kiến sự phân hóa rõ rệt giữa hai mô hình quán cà phê chính: coffee-based và tea-based. Hai mô hình này mặc dù có sự tương đồng về không gian và dịch vụ, nhưng khác biệt hoàn toàn về sản phẩm chủ đạo và định vị thương hiệu.

Coffee-based bao gồm các chuỗi như Highlands Coffee và The Coffee House, tập trung vào các loại cà phê truyền thống và hiện đại. Trong khi đó, tea-based như Phúc Long, Phê La, Katinat lại nổi bật với các sản phẩm trà và đồ uống ngọt.

Khảo sát khách hàng của Mibrand cho thấy 45% người tiêu dùng trẻ lựa chọn cà phê truyền thống và 39% lựa chọn cà phê pha máy. Các quán cà phê vốn là địa điểm lý tưởng cho mục đích học tập và làm việc, do đó, sản phẩm cà phê vẫn có một nhu cầu mạnh mẽ nhằm cung cấp sự tỉnh táo cho khách hàng.

Bên cạnh đó, trà sữa chiếm tỷ lệ lựa chọn cao nhất, lên đến 49%, và các sản phẩm làm từ trà cũng chiếm tỷ lệ cao không kém. Điều này phản ánh sự ưa chuộng của nhóm khách hàng trẻ đối với các thức uống ngọt, có hương vị đa dạng kèm theo sự thanh mát của trả. 

Hiện tại, thị trường chuỗi cà phê tại Việt Nam đang được dẫn đầu bởi 5 thương hiệu lớn, bao gồm Highland Coffee, Trung Nguyên e-coffee, The Coffee House, Phúc Long và Katinat. Tính đến ngày 14/8, Highland Coffee dẫn đầu với con số khoảng 800 cửa hàng trên toàn quốc, phản ánh nỗ lực không ngừng trong việc mở rộng quy mô và phủ sóng thị trường.

Trung Nguyên e-coffee với mô hình nhượng quyền đứng thứ hai với 676 cửa hàng. Chuỗi này cũng đang tích cực mở rộng mạng lưới. Phúc Long vừa có cửa hàng lẫn hệ thống kiosk đứng sau. Hiện tại, Phúc Long có 174 cửa hàng trên toàn quốc và số lượng kiosk đạt con số 62. Mặc dù đang co hẹp quy mô so với năm 2023 nhưng The Coffee House vẫn sở hữu quy mô lên tới 115 cửa hàng.

Sự cạnh tranh giữa các chuỗi cà phê không chỉ diễn ra ở quy mô mạng lưới mà còn liên quan đến vị trí địa lý, sự thuận tiện và trải nghiệm khách hàng. Hiểu rõ về khẩu vị và hành vi tiêu dùng của người Việt là yếu tố quan trọng đối với các thương hiệu cà phê khi thị trường đã trưởng thành cả về cung lẫn cầu. Văn hóa và truyền thống Việt Nam đã ảnh hưởng sâu sắc đến thói quen tiêu dùng cà phê, đặc biệt là với cà phê phin – biểu tượng của cà phê Việt Nam.

Mặc dù các xu hướng cà phê từ phương Tây ngày càng phổ biến, nhu cầu uống cà phê phin vẫn rất lớn và không thể thiếu trong menu của các quán cà phê. Những năm gần đây, để đáp ứng nhu cầu về hương vị mới, các loại cà phê biến tấu từ công thức truyền thống cũng ngày càng trở nên phổ biến, như cà phê trứng, cà phê muối, cà phê dừa, cà phê sữa chua,...

Một điểm thú vị khác trong thói quen tiêu dùng cà phê của người Việt là việc kết hợp uống cà phê với đồ ăn mặn như bánh mì, xôi, bánh bao, tạo thành một “combo” nạp năng lượng cho ngày mới. Đây là một thói quen tiêu dùng đặc trưng tại Việt Nam, và các thương hiệu lớn như Highlands hay Circle K đã nhanh chóng nắm bắt và áp dụng vào thực đơn của mình.

Thị trường cà phê Việt Nam mang đậm tính địa phương. Người tiêu dùng Việt có nhu cầu và thị hiếu rất riêng biệt so với các thị trường khác. Các yếu tố như hương vị, cách pha chế và trải nghiệm uống cà phê đều mang dấu ấn văn hóa và truyền thống. 

Một trong những điểm sáng của thị trường cà phê Việt Nam là sự gia tăng đáng kể trong tần suất tiêu dùng của nhóm người trẻ, đặc biệt là những người có thu nhập thấp và trung lưu. Theo một nghiên cứu của Mibrand, nhóm người tiêu dùng trẻ (18-30 tuổi) đang trở thành phân khúc trọng tâm mà các thương hiệu cà phê nhắm đến. Họ có nhu cầu đa dạng khi đến quán cà phê, từ gặp gỡ, làm việc cho đến học tập, và thường lựa chọn những quán cà phê nhỏ mặt phố với thiết kế trẻ trung, độc đáo.

Báo cáo thị trường ẩm thực Việt Nam do iPOS.vn thực hiện, cho thấy dù gặp khó khăn kinh tế, thói quen đi cà phê của người Việt không bị ảnh hưởng, thậm chí tần suất tăng nhẹ trong năm 2023 so với 2022. Chi tiêu cho việc đi cà phê tiếp tục tăng, chiếm tỷ trọng lớn trong tiêu dùng. 55,5% người được hỏi sẵn sàng chi từ 41.000 đồng/lần cà phê, tăng 58% so với năm trước.

Mức chi phổ biến từ 41.000 - 70.000 đồng/lần, với 14,3% chi tiêu cho phân khúc cao cấp (trên 70.000 đồng). Đối với đặt cà phê/trà sữa mang về, mức chi tiêu phổ biến là 31.000 - 50.000 đồng/ly, thấp hơn so với đi cà phê tại quán. Đáng chú ý, 26% người được hỏi cho biết chưa từng hoặc hiếm khi dùng dịch vụ đặt đồ uống mang đi, trong đó tỷ lệ nam giới là 31,7% và nữ giới là 20,6%.

Sự thay đổi trong xu hướng tiêu dùng của nhóm khách hàng này cũng ảnh hưởng trực tiếp đến cách thức các thương hiệu cà phê xây dựng chiến lược kinh doanh. Mặc dù cà phê truyền thống vẫn giữ vị trí quan trọng, các thức uống mới như trà sữa, trà mãng cầu, và các loại trà ngọt đang dần chiếm lĩnh thị trường, đặc biệt là trong phân khúc khách hàng trẻ.

Với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) lên tới 7,56%, thị trường cà phê Việt Nam hứa hẹn sẽ tiếp tục sôi động trong những năm tới, là mảnh đất màu mỡ nhưng cũng đầy thách thức cho các doanh nghiệp trong ngành.