Những diễn biến nào trên thế giới sẽ ảnh hưởng đến kinh tế Việt Nam nửa cuối 2022?

Báo cáo mới nhất của Chứng khoán Agribank (Agriseco) đề cập đến 5 rủi ro chính ảnh hưởng đến kinh tế thế giới và kinh tế Việt Nam những tháng cuối năm 2022.

Rủi ro thứ nhất là việc Fed tăng lãi suất. Các chuyên gia tại đây nhận định việc Fed tăng lãi suất nhanh có thể làm chậm khả năng tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu.

Giai đoạn 2008 – 2009, do tác động bởi khủng hoảng tài chính thế giới, lãi suất trên 20% khiến nhiều doanh nghiệp phá sản, nền kinh tế rơi vào khó khăn.

Ngoài ra, việc Fed tăng lãi suất sẽ khiến tỷ giá đồng USD tăng và đồng nội tệ mất giá. Điều này tạo thuận lợi cho xuất khẩu vào Mỹ của các quốc gia nhưng khó khăn trong nhập khẩu và áp lực “nhập khẩu” lạm phát của các nước nhập siêu gia tăng.

Tác động thứ ba là gây nên biến động thị trường tài chính. Khối phân tích cho biết lãi suất tăng mạnh có thể làm thị trường tài chính biến động mạnh. Dòng vốn đầu tư vào thị trường chứng khoán có nguy cơ rút ra khỏi các thị trường mới nổi và tìm đến các kênh an toàn, các khu vực có lãi suất tăng.

Bên cạnh đó, còn làm chi phí vay nợ nước ngoài tăng lên và gia tăng chi phí vay nợ của doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân tăng.  

Về xung đột Nga - Ukraine, khối phân tích nêu ra hai tác động chính. Thứ nhất là làm cho chuỗi cung ứng bị gián đoạn, giá cả hàng hóa leo thang.

Nga là quốc gia cung cấp khoảng 40% khí đốt và 25% dầu mỏ, Ukraine là quốc gia trung chuyển dầu thô sang các nước EU. Do đó, sự kiện này đã tác động mạnh đến giá dầu. Nga và Ukraine cũng là hai quốc gia xuất khẩu ngũ cốc, kim loại (palladium, đồng, niken, vàng), và hóa chất lớn trên thế giới. Xung đột sẽ khiến hoạt động xuất nhập khẩu bị ảnh hưởng và chuỗi cung ứng bị gián đoạn từ đó đẩy giá cả các mặt hàng lên cao.

Tác động thứ hai là tình trạng giá năng lượng, lương thực tăng cao trong khi nguồn cung thiếu hụt đã khiến mối lo về an ninh năng lượng và lương thực trở nên rõ ràng hơn. Nhiều nước đang phải hạn chế xuất khẩu các mặt hàng lương thực, vật tư nông nghiệp để đảm bảo nguồn cung trong nước, có thể kể đến như Ấn Độ (cấm xuất khẩu lúa mì), Ukraine (lúa mì, yến mạch, đường…), Indonesia (dầu cọ).

Rủi ro tiếp theo là nguy cơ suy thoái toàn cầu, Agriseco cho rằng suy thoái kinh tế toàn cầu sẽ gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng như tăng trưởng kinh tế suy giảm, kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, các hoạt động thương mại giảm và tỷ lệ thất nghiệp tăng cao.

Nền kinh tế các quốc gia chịu rủi ro này phải mất đến vài năm để kinh tế phục hồi và thị trường chứng khoán phát triển. Trong lịch sử, nền kinh tế rơi vào tình trạng suy thoái như khủng hoảng những năm 2007 – 2008, chỉ số chứng khoán thường sụt giảm mạnh. Chỉ số chứng khoán châu Á, Mỹ hay Châu Âu có lúc sụt giảm đến hơn 70%. Việc lo ngại suy thoái và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trên sàn cũng xấu đi đã dẫn đến các cuộc bán tháo trên sàn trong các giai đoạn trên.

Phân tích về chính sách Zero-COVID của Trung Quốc, khối phân tích của Agriseco cho rằng điều này gây ra hai tác động chính với kinh tế thế giới, bao gồm hoạt động vận tải hàng hóa bị gián đoạn; tình trạng thiếu hụt nguồn cung nguyên vật liệu.

Với Việt Nam cũng có những ảnh hưởng nhất định. Thứ nhất, nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc chiếm 33% tổng nhập khẩu (năm 2021), nước này cung ứng nguyên vật liệu cho rất nhiều ngành sản xuất như dệt may, da giày, hóa chất, thiết bị điện tử,… Như vậy, tốc độ tăng trưởng của lĩnh vực sản xuất có thể chậm lại nếu tình trạng phong tỏa còn kéo dài.

Thứ hai, Trung Quốc là một trong số các thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam khi chiếm khoảng 17% giá trị xuất khẩu (năm 2021). Do đó, việc Trung Quốc phong tỏa sẽ gây tác động lớn đến hoạt động xuất khẩu, ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng kinh tế.  

Agriseco còn đề cập đến áp lực lạm phát và tỷ giá tại Việt Nam.

CPI tháng 7 tăng 2,96% và 7 tháng 2022 tăng 2,44% so với cùng kỳ năm trước. Lạm phát gia tăng chủ yếu do giá xăng dầu trong nước từ đầu năm tăng cao hơn 50% so với cùng kỳ; giá hàng hóa và tiêu dùng thiết yếu tăng theo giá nguyên vật liệu đầu vào và chi phí vận chuyển.

Tỷ giá USD/VND tăng khoảng 2,5% so với đầu năm do Fed và các NHTW EU đang thắt chặt tiền tệ. Điều này khiến đồng VND giảm 3% so với cùng kỳ. Trước áp lực tăng tỷ giá, NHNN đã thực hiện các biện pháp bình ổn như bán USD để đáp ứng nhu cầu ngoại tệ và hút đồng VND ra khỏi hệ thống NHTM.  

Khối phân tích cho rằng áp lực gia tăng lạm phát tại Việt Nam trong nửa cuối năm do Việt Nam có nền kinh tế mở (200% GDP) và chịu tác động từ những yếu tố “chi phí đẩy” và “cầu kéo” có thể ảnh hưởng đến mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4% của Chính phủ.

Tuy nhiên, Chính phủ đang nỗ lực thực hiện các biện pháp điều tiết lạm phát như giảm thuế bảo vệ môi trường xăng dầu; tiếp tục giảm tiền điện, nước và học phí.

Theo Agriseco, tỷ giá tăng ảnh hưởng tới dòng vốn đầu tư gián tiếp (nhà đầu tư nước ngoài thường bán ròng khi tỷ giá có xu hướng tăng), cũng như gây áp lực lên lạm phát tại Việt Nam, ảnh hưởng hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp có tỷ trọng nhập khẩu lớn (hiệu ứng nhập khẩu lạm phát).