Nhiều sai phạm trong việc quản lý quỹ bình ổn giá xăng dầu

Đối với trích lập, quản lý, sử dụng quỹ bình ổn giá (BOG), theo kết luận thanh tra, Bộ Công Thương chưa có ý kiến kịp thời  để sửa đổi, bổ sung phương pháp định mức trích, chi quỹ BOG tính cho 1 đơn vị sản lượng. Điều này dẫn đến từ năm 2017 đến 2021, Liên Bộ Công Thương - Tài chính quyết định mức trích - chi quỹ BOG là thiếu cơ sở pháp luật. 

Liên Bộ Công Thương - Tài chính quyết định chi bình ổn giá khi giá chưa tăng với số tiền khoảng 1.143 tỷ đồng, và chi bình ổn cao hơn mức tăng giá, hơn 318 tỷ.

Tại kỳ điều hành từ 1/1/2017 đến trước 15h ngày 23/4/2018 việc ban hành văn bản điều hành giá không rõ ràng dẫn đến 19/27 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trích lập quỹ BOG sai chủng loại xăng RON95 với số tiền khoảng 1.013 tỷ đồng và chi sử dụng quỹ BOG với số tiền gần 680 tỷ đồng. 

Kết luận nêu rõ các quy định hiện nay giao cho Bộ Tài Chính chủ trì, phối hợp cùng Bộ Công Thương quản lý. Tuy nhiên, cơ quan quản lý quỹ BOG còn đùn đẩy trách nhiệm, thiếu quy định, quy chế phối hợp phân công nhiệm vụ giữa cơ quan chủ trì và cơ quan phối hợp.

Bộ Công Thương chưa xử lý kịp thời vi phạm về quỹ BOG của các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu khi Bộ Tài chính đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Ngân hàng Nhà nước chưa ban hành văn bản hướng dẫn Ngân hàng thương mại quản lý quỹ BOG phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của ngân hàng.

Điều này dẫn đến có 7/15 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu sử dụng quỹ sai mục đích bình ổn giá, không kết chuyển về tài khoản quỹ BOG mà để lại tài khoản thanh toán của doanh nghiệp thường xuyên. 

Có 3 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đã trích lập và chi sử dụng quỹ BOG đối với khối lượng xăng dầu vượt so với khối lượng trên sổ sách, dẫn đến trích lập sai gần 4,8 tỷ đồng và chi sai từ quỹ này gần 22,6 tỷ. Một doanh nghiệp trích lập thiếu khoảng 3 tỷ đồng và 1 doanh nghiệp thực hiện một số bút toán điều chỉnh giảm quỹ với số tiền 10 tỷ đồng không phù hợp với nguyên tắc kế toán. 

Trong giai đoạn từ 1/1/2017 đến 31/12/2021, các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại nơi họ mở tài khoản quỹ BOG xăng dầu không gửi sao kê. Do đó, cơ quan quản lý không nắm rõ số dư đầu kỳ, số trích lập, sử dụng, lãi phát sinh hay số dư của quỹ.

Đối với việc xử lý vi phạm, Bộ Công Thương chưa kịp thời xem xét, xử lý, đình chỉ hoạt động hoặc thu hồi giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đối với các thương nhân bị Bộ Tài chính xử lý hành chính nhiều lần. Điều này dẫn đến quỹ BOG liên tục bị các thương nhân đầu mối chiếm dụng và sử dụng sai mục đích.