Người đem đến làn gió mới cho General Electric

Khi tập đoàn công nghiệp mang bề dày lịch sử

GE là một công ty có bề dày lịch sử vốn được thành lập bởi nhà bác học Thomas Edison từ 1892, một công ty mà sản phẩm của nó tạo nên sức sống cho nhiều công ty thuộc các ngành công nghiệp khác nhau. Từ sản phẩm đầu tay là những chiếc quạt máy trong các năm 1890 rồi các thiết bị nấu nướng và sưởi ấm kể từ 1907 trước khi bắt đầu lãnh vực hàng không trong năm 1917, đến cuối thế kỷ 20 GE đã bao quát gần hết các lĩnh vực cho nhu cầu kinh tế đời sống như dịch vụ tài chánh, y khoa, kỹ thuật hàng không, các loại động cơ và máy phát điện, nguyên liệu và sản phẩm chất dẻo, và cả các chương trình truyền hình thông tin giải trí. Ngành công nghiệp Việt Nam không xa lạ với các sản phẩm của GE, từ các động cơ máy bay của Vietnam Airlines đến các máy phát thủy điện và nhiệt điện, từ các thiết bị y tế cho các bệnh viện đến cả việc đào tạo nhân tài thông qua học bổng của quỹ GE Foundation.

Sự kiện ngày 11-9-2001 báo hiệu một thời kỳ khó khăn cho nền kinh tế Mỹ, và cho GE: Người Mỹ bàng hoàng, kinh tế chao đảo, ngành hàng không ngưng trệ. Nhưng rồi từ trung tâm những khó khăn đó GE vẫn đứng vững và vươn lên dưới thời Jeffrey Immelt, từ một tập đoàn công nghiệp mang tính kỷ luật cao sang tập đoàn mang tính sáng tạo với phương châm “Imagination at Work”, và xa hơn nữa tiến đến tập đoàn công nghệ xanh của thế kỷ 21. Sản xuất các loại động cơ khác nhau là một trong những ngành có bề dày lịch sử lâu đời nhất ở GE với cả những bí quyết tích lũy trong lãnh vực động cơ máy bay. Những chiếc máy bay supercharger ra đời từ Thế chiến thứ Nhất và đến 1941 GE bắt đầu thiết kế thế hệ tên lửa Whittle trước khi bán lại cho Allison Engine Company. Bộ phận hàng không của GE nổi lên như một nhà sản xuất động cơ máy bay hàng đầu chỉ sau Rolls-Royce plc. Năm 2002 GE mua lại Enron Wind là nhà sản xuất điện gió lớn nhất lúc bấy giờ, tạo nên doanh thu nhảy vọt cho bộ phận phong điện của GE lên trên 1,2 tỉ đô la Mỹ trong năm 2003. Đến năm 2009 GE tiếp tục mua thêm công ty ScanWind để mở rộng đầu tư về phía công nghệ xanh.

Sau hơn 15 năm lãnh đạo siêu tập đoàn công nghiệp, Jeff Immelt giao sự nghiệp lại cho John Flannery giữa lúc sức ép công nghệ mỗi ngày một mạnh. Flannery đã không thể vượt qua khó khăn, ở nhiều mặt vị trí dẫn đầu của GE bị lung lay. Sau 14 tháng, ban giám đốc buộc phải chọn người khác để dẫn đắt con thuyền, và lần này người dẫn dắt không phải là một khuôn mặt kỳ cựu tại GE mà là một người đã thành công tuyệt vời trong việc lèo lái Danaher Corporation vượt qua những khó khăn tương tự. Thông tin ban đầu cho biết Larry Culp đã chọn vị cựu Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành American Airlines, Thomas W. Horton, 57 tuổi, cùng gia nhập GE vào tháng 4 làm người đứng đầu ban giám đốc. Đây hẳn là một cuộc thay máu cho GE bằng những con người có uy tín nhất, nhưng đến từ bên ngoài. Vai trò chủ tịch các tập đoàn công nghiệp lớn rất quan trọng, nhất là ở đây GE cần phải vượt qua những sức ép của chính mình, và sức ép của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Hai vấn đề mà Culp phải đối phó ngay từ bây giờ là xử lý vấn đề công ty điện lực GE Power, và tái cam kết hoạt động của GE Healthcare.

Culp trở thành làn sinh khí cho tập đoàn

Việc Culp trở thành người lãnh đạo GE làm nhiều người ngạc nhiên, kể cả tại Wall Street. Nhưng ngược lại những người am hiểu về ông hay quan tâm đến số phận của GE đã thở phào nhẹ nhõm. Tháng 8-2017, khi Flannery đảm nhận vai trò CEO để đối phó với chiến lược kinh doanh già cỗi không còn bắt kịp xu thế thời đại của Immelt thì người ta đã rất hy vọng vào khả năng lèo lái của vị tân chủ tịch. Nhưng xem ra con thuyền GE đã ngấm nước khá nặng và những cam kết của Flannery đưa tập đoàn tiến lên phía trước đã không thể thực hiện được. GE từ lâu đời đã là nơi lựa chọn của các nhà đầu tư, nhưng chỉ sau vài năm giá trị cổ tức đã bốc hơi đến gần một nửa. Tệ hại hơn, kể từ tháng 6 năm nay chỉ số S&P Dow Jones Indices đã bỏ chứng khoán GE ra khỏi danh sách tham khảo Dow Jones Industrial Average. Việc GE chọn Culp đang tạo nên những sự phản ứng tích cực. Từ Morningstar, nhà phân tích Joshua Aguilar nói: “Ông là con người của thành công. Nhiều người kính trọng ông. Ông là một nhà điều hành đã kinh qua nhiều thử thách”. Tương tự như vậy, các nhà phân tích Jim Corridore tại CFRA, Stephen Tusa tại J.P. Morgan, Gautam Khanna tại Cowen đều có cái nhìn tương đối tích cực, trong khi Joe Ritchie tại Goldman Sachs và Steven Winoker tại UBS lại có cái nhìn lưỡng lự.

Gia nhập Danaher Corp từ năm 1990, Culp trở thành Giám đốc điều hành của tập đoàn công nghiệp này suốt 14 năm, từ 2001 đến 2014. Trong thời gian này, doanh số của Danaher đã tăng lên gấp năm lần, đạt 19,1 tỉ đô la Mỹ. Giá trị doanh nghiệp cũng tăng lên với tốc độ tương tự và vào năm năm cuối triều đại của Culp, giá trị cổ phiếu của Danaher đã qua mặt nhiều đối thủ, kể cả GE. Năm cuối trước khi Culp tự nguyện rời nhiệm sở, Harvard Business Review đã xếp ông vào danh sách 50 CEO hàng đầu thế giới. Trên thực tế Culp đã làm cuộc cách mạng tại Danaher, từ lề lối sản xuất truyền thống như tại nhà máy công cụ Sears’ Craftsman thành công ty hàng đầu về thiết bị y tế và nha khoa. Cuối cùng, Culp hình thành nên hệ sinh thái kinh doanh gọi là Danaher Business System hay DBS và bành trướng doanh nghiệp, ngành nghề với việc mua về những công ty tương ứng. Nhóm nghiên cứu tại Trường Đại học Virginia trong biên khảo chuyên đề về ông đã đánh giá rất cao văn hóa kinh doanh mà Culp tạo nên cho Danaher và nhấn mạnh đến vai trò đào tạo chuyên viên quản lý cùng nhân viên từ các công ty vừa được sáp nhập. Trả lời The Wall Street Journal về việc từ nhiệm, Culp cho biết ông muốn dành thì giờ cho việc nghiên cứu hàn lâm.

Sinh trưởng tại ngoại ô Washington và là con của người chủ công ty hàn điện, Culp đã phục vụ trong ban giám đốc của trường Đại học Wake Forest và giữ vai trò Chủ tịch ban giám đốc trong hai năm tại Washington College ở Maryland’s Eastern Shore. Culp cũng đã trải qua thời gian ở Boston nơi ông là giảng viên chính của Harvard Business School, chuyên dạy về hành vi tổ chức, lãnh đạo, và những kỹ năng kinh doanh căn bản. Điều khá trùng hợp là, dưới thời Immelt, đại bản doanh của GE được chuyển từ Connecticut về Fort Point ở Boston.

Trên thực tế sự đơn giản của Culp không cần đến một văn phòng đồ sộ như hiện nay, nhưng theo các nhà phân tích từ vị trí này vị tân giám đốc chẳng những có thể quan tâm đặc biệt đến phát triển sáng kiến GE Healthcare mà còn có thể để mắt đến việc sáp nhập hàng chục công ty khác nhằm đưa GE theo hướng đi mới, thoát khỏi tình trạng trì trệ hiện hữu. Người ta nghĩ rằng Culp không để cho mình quá bận tâm đến sự sụt giảm chứng khoán, trái lại mạnh tay lèo lái con thuyền về phía trước.

nguoi dem den lan gio moi cho general electric

Sứ mệnh phục hồi GE nay được giao cho Larry Culp.

Đối phó với gánh nặng

Thực ra sự trở lại của một con người đã rắp tâm dành nhiều thời gian cho sự học hỏi không phải là câu chuyện đẹp như mơ. Ở một cách nhìn nào đó, Culp là làn gió mới cho GE, nhưng ở cách nhìn khác, Culp là vị cứu tinh cho một con tàu ngấm nước quá nặng. Culp mới chỉ gia nhập GE từ tháng 4 để chuẩn bị cho thứ “nhiệm vụ bất khả thi”, đúng hơn là cho một sứ mệnh. Di sản của các vị tiền nhiệm dù rất đáng kính vẫn là sự đi xuống của con tàu, có lẽ vì GE đã quá lâu đời, đến 126 năm tuổi, cũng có thể con tàu GE quá kềnh càng đến độ không ai có thể lèo lái nổi. Phóng viên Matt Egan của CNN Business cho biết tin vui từ việc bầu chọn Culp đã đẩy giá cổ phiếu của GE lên 10%. Culp, nhà lãnh đạo kỹ nghệ nổi tiếng từ năm 37 tuổi tại Danaher, sẽ phải đối mặt với sứ mệnh phục hồi sự vĩ đại của GE. Nhà sản xuất ấn tượng của những bóng đèn, những chiếc máy MRI và động cơ phản lực đã phải chảy máu tồi tệ bởi thời gian dài quản lý kém hiệu quả, cùng với đó là cấu trúc kinh doanh phức tạp không cần thiết và nợ nần chồng chất. Giá trị thị trường của GE đã bốc hơi gần 500 tỉ đô la trong 18 năm, ngang bằng với cả giá trị của mạng xã hội Facebook ngày nay.

Nhiều người vẫn cảm nhận một siêu tập đoàn công nghiệp 126 năm tuổi phải tìm một vị giám đốc điều hành và cả trưởng ban giám đốc từ bên ngoài là một cú sốc cho GE. Nhưng nhà phân tích Scott Davis từ Melius Research cho rằng đây là một hành động quả cảm khi mà đoàn tàu GE không chỉ chạy chậm lại mà có nguy cơ tan rã. Với 30 năm thâm niên, John Flannery đã không thể lèo lái đoàn tàu nhanh hơn về phía trước như lời hứa, và rồi âm thầm ra đi nhường chỗ cho Culp, người mà Gautam Khanna từ Cowen cho rằng có khả năng nhận diện nhanh hơn và thẳng thắn hơn những thứ gì là tồi tệ tại GE. Culp đã làm được việc đó tại một tập đoàn công nghiệp khác nhỏ hơn, Danaher, với mức tăng trưởng hơn năm lần trong chưa đầy 15 năm. Con người tốt nghiệp từ Harvard Business School này đã được giao phó để đưa một Danaher mệt mỏi thành một tập đoàn công nghiệp hiện đại cả về khoa học lẫn công nghệ kinh doanh. Nhưng đây lại là câu chuyện của Danaher 18 năm trước, và bây giờ là với GE của những năm sau. Vì thế nhiều người vẫn cảm thấy hồi hộp cho Larry.

Nhưng Culp tin vào GE, vào vai trò của mình, vào người đứng đầu ban giám đốc Thomas W. Horton cùng đội ngũ tài năng tại GE, và chắc hẳn ông có lý do. Culp nói: “GE căn bản vẫn là một công ty mạnh với các hoạt động kinh doanh lớn và những tài năng tuyệt vời”. Người thầy của ngành kinh doanh hẳn đã nhận ra chìa khía để đưa siêu tập đoàn nặng nề này về phía trước, vượt qua chính mình. Từ Cowen nhà phân tích Khanna tin vào sự khôn ngoan của Culp trong việc dàn xếp tài chính như ông đã thực hiện với 25 tỉ đô la tại Danaher. Các nhà phân tích cũng cho rằng năm ngoái Flannery đã phải tiếp nhận một công ty trong tình trạng hỗn loạn, và Culp đã nhận ra được quy luật hỗn loạn của cổ máy phức tạp này trước khi nhận lời điều chỉnh nó, cho dù thời gian tại chức có thể là tạm thời hay lâu dài. GE cần một nhà lãnh đạo mạnh để giải quyết vấn đề, bắt đầu từ những vấn đề nổi cộm như công ty điện lực GE Power. Từ Yale School of Management, Jeff Sonnenfeld cho rằng với kinh nghiệm tại Danaher, Culp sẽ giữ GE Healthcare lại để phát triển. Và cuối cùng, bộ máy GE rộng lớn phức tạp được xây dựng dưới các thời Immelt và Welch có thể được Culp thu gọn lại.