Người đàn ông gốc Việt xây dựng doanh nghiệp nước sốt tỷ USD, trở thành 'tỷ phú tương ớt' duy nhất tại Mỹ

Vào tháng 12/1978, ông David Tran, lúc đó 33 tuổi, rời khỏi Việt Nam với 100 ounce vàng, được định giá vào thời điểm đó là 20.000 USD, tương đương khoảng 90.000 USD. Ông đã chuyển đến Boston trong 6 tháng trước khi định cư ở Los Angeles, theo Forbes.

Khi đến Los Angeles, ông đã bán một phần số vàng và mua một tòa nhà trong thành phố. Ông đã thành lập doanh nghiệp của mình, Huy Fong, chuyên làm tương ớt cay có tên Sriracha.

Sau hơn 4 thập kỷ, sản phẩm tương ớt của ông David Tran đã trở nên nổi tiếng trên khắp nước Mỹ. Theo công ty nghiên cứu thị trường NPD Group, cứ 10 căn bếp ở Mỹ thì có một căn bếp có chai tương ớt Sriracha.

Sản phẩm này cũng đứng thứ ba trên thị trường nước sốt trị giá 1,5 tỷ USD sau Tabasco, thuộc sở hữu của gia đình McIlhenny từ năm 1868, và Frank's RedHot, một phần của công ty gia vị McCormick & Company.

Huy Fong hiện được định giá 1 tỷ USD dựa trên doanh thu khoảng 131 triệu USD vào năm 2020, theo công ty nghiên cứu IBISWorld. Điều này khiến ông David Tran, người sở hữu toàn bộ công ty, trở thành tỷ phú tương ớt duy nhất tại Mỹ.

Trong khi một số đối thủ của Sriracha đã bị thâu tóm trong những năm gần đây, chẳng hạn như việc McCormick đã mua thương hiệu nước sốt cay Cholula của Mexico với giá 800 triệu USD vào tháng 11/2020, ông Tran lại không có kế hoạch bán công ty. Ông dự định sẽ truyền lại công việc kinh doanh cho hai người con của mình.

Sriracha đã trở thành gã khổng lồ từ đầu những năm 1980 mà không tốn một xu nào cho việc quảng cáo và tăng giá bán buôn. Thương hiệu này cũng đã vượt qua một vụ lùm xùm vào năm ngoái, buộc Huy Fong phải tạm ngưng sản xuất trong một thời gian, dẫn tới lượng hàng tồn kho tăng.

Tuy nhiên, David Tran đã không tự thỏa mãn với thành công của bản thân. “Tôi muốn tiếp tục tạo ra những sản phẩm chất lượng tốt, chẳng hạn như làm nước sốt cay hơn, và không nghĩ đến việc kiếm thêm lợi nhuận”, ông chia sẻ trên Forbes.

Nói thêm về ý tưởng làm tương ớt, ông David Tran cho biết: “Tôi nghĩ đến việc làm nó vì giá ớt tươi biến động rất mạnh. Nếu tôi có thể làm ra tương ớt và giữ cho nó tươi với mức giá bán hợp lý khi giá ớt tươi tăng lên, chúng tôi sẽ có một thị trường lớn để khai thác”.

Thách thức với ông David Tran và doanh nghiệp

Ông David Tran, anh trai cùng bố vợ đã tự tay làm ra những lọ tương ớt đầu tiên tại nhà bằng cách đóng chai trong các lọ đựng thức ăn trẻ em. Ông bắt đầu bán Sriracha trên một chiếc xe tải Chevy màu xanh.

Đến năm 1987, nhu cầu tăng cao đến mức ông David Tran đã phải chuyển Huy Fong đến một tòa nhà rộng hơn ở Rosemead, phía đông Hạt Los Angeles. Chưa đầy một thập kỷ sau, họ đã mua một nhà máy cũ bên cạnh.

Vào năm 2010, Huy Fong đã chuyển đến cơ sở mà hiện tại công ty đang sử dụng ở Irwindale, không xa Rosemead. Tuy nhiên, với tốc độ phát triển nhanh chóng của công ty, những thách thức mới đã đến. Năm 2013, thành phố Irwindale đã kiện Huy Fong về mùi tiêu tỏa ra từ nhà máy của công ty, cho rằng điều này gây ra sự phiền toái với người dân địa phương.

Để giải quyết vấn đề này, ông David Tran đã mở cửa nhà máy cho công chúng đến tham quan và để thế giới bên ngoài nhìn vào cách công ty vận hành. Sau những động thái trên, tới tháng 5/2014, chính quyền thành phố đã quyết định hủy bỏ vụ kiện.

Thành công to lớn của Sriracha cũng gây ra một vấn đề khác, khi sản phẩm tương ớt của công ty đã truyền cảm hứng cho cả những kẻ “sản xuất hàng giả”, những người đã bán sản phẩm Sriracha nhái trong những chai được thiết kế giống với sản phẩm gốc.

Một thách thức khác xảy ra với ông David Tran vào năm 2017, khi mối quan hệ của Huy Fong với Underwood Ranch, nhà cung cấp ớt độc quyền từ năm 1988, đổ vỡ và một cuộc chiến pháp lý xảy ra sau đó.

Huy Fong ban đầu đã kiện Underwood vào tháng 8 năm đó, cho rằng Underwood đã không trả hơn 1,4 triệu USD từ mùa trồng trọt trước đó. Ngược lại, Underwood đã đệ đơn kiện, cáo buộc rằng Huy Fong đã vi phạm hợp đồng và Huy Fong đã thành lập một thực thể mới vào năm 2016 để thu mua hạt tiêu từ các nhà sản xuất khác. Cuộc chiến pháp lý kéo dài đến năm 2021, khi tòa phúc thẩm California yêu cầu Underwood bồi thường thiệt hại 23 triệu USD cho Hua Fong.

Huy Fong phụ thuộc nhiều vào một vụ mùa bội thu trong vụ trồng tiêu mùa xuân để đảm bảo rằng sản phẩm tương ớt cay của họ sẽ tiếp tục phát triển. Dù vậy tới năm 2022, Huy Fong tiếp tục gặp phải khó khăn khi phải tạm dừng sản xuất trong một khoảng thời gian do mất mùa và thiếu nguồn cung ớt trầm trọng.

Sự thiếu hụt sau đó dường như đã được giải quyết và Huy Fong có thể trở lại tốc độ sản xuất bình thường 18.000 chai Sriracha mỗi giờ. Công ty cũng sản xuất hai loại nước sốt khác có tên Sambal Oelek, dựa trên công thức của Indonesia chỉ sử dụng ớt, muối và giấm cùng với sốt ớt tỏi, một sản phẩm có công thức tương tự nhưng thêm tỏi.

Ông David Tran luôn sử dụng cùng một thành phần trong Sriracha kể từ khi ông bắt đầu bán nó lần đầu tiên vào năm 1980: Ớt, đường, muối, tỏi và giấm. Trong hơn 4 thập kỷ, đây là công thức thành công, biến Huy Fong từ một công ty mới thành lập nhỏ thành một doanh nghiệp trị giá hàng tỷ USD.

“Tôi hoàn toàn có thể sử dụng những nguyên liệu ít tốn kém hơn hoặc quảng bá sản phẩm của mình rầm rộ hơn để kiếm nhiều tiền hơn, nhưng tôi không làm như vậy. Mục tiêu của tôi luôn là cố gắng tạo ra những sản phẩm tốt nhất”, ông David Tran chia sẻ.