Ngành công nghệ và chu kỳ suy thoái: Big Tech liên tục lao dốc, startup được định giá quá cao trước khi kiếm được tiền

Trong nửa thế kỷ qua, Thung lũng Silicon đã chuyển đổi giữa hai mục tiêu nghe có vẻ giống nhau, nhưng lại mâu thuẫn với nhau: Tạo ra của cải và kiếm tiền. Trong đó, tạo ra của cải là hành động phát minh và kiên nhẫn, xây dựng doanh nghiệp lâu dài, trong khi kiếm tiền là động lực cơ bản: Săn lùng một đồng tiền nhanh chóng, theo Bloomberg.

Sự sụp đổ của năm 2022

Ngành công nghệ và những CEO trong lĩnh vực này nhận thức được điều gì sẽ xảy ra khi ưu tiên kiếm lời ngắn hạn thay vì phát triển dài hạn. Sau nhiều năm các công ty công nghệ được định giá quá cao, tất cả những gì đã xảy ra dường như đang dẫn đến một câu chuyện: “Sự sụp đổ của năm 2022”.

Tính từ đầu năm 2022, chỉ số S&P 500 nặng về công nghệ đã mất khoảng 1/5 giá trị. Những công ty chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bao gồm Amazon (-36%), Tesla (-38%), Meta (-45%), Zoom (-44%) và Shopify (-76%). Nhìn chung, theo PitchBook các công ty được hỗ trợ bởi các quỹ đầu tư mạo hiểm đã niêm yết cổ phiếu trong thời kỳ đại dịch chứng kiến cổ phiếu giảm 48%. Các đối tác tại công ty đầu tư mạo hiểm Lightspeed Venture Partners nhấn mạnh: “Thời kỳ bùng nổ giống như thập kỷ trước đã qua”.

Các lãnh đạo cấp cao sùng đạo thường tranh luận rằng những đợt suy thoái này là hành động kinh tế vĩ mô của Chúa, giống như một cơn bão 100 năm, hoặc ngắn hơn chỉ 15 năm. Trong trường hợp này, lập luận là, hai thập kỷ lãi suất thấp đã khiến các công ty công nghệ trở thành những khoản đầu tư hấp dẫn, thu hút dòng vốn từ các thị trường đại chúng theo cách riêng của họ.

Việc cạnh tranh để hỗ trợ các startup hứa hẹn nhất đã đẩy mức định giá lên ngưỡng không bền vững, cho đến khi sự xuất hiện của một loạt tin tiêu cực (COVID-19, xung đột tại Ukraine, lạm phát) khiến tất cả sụp đổ.

Rất dễ dàng để đổ lỗi cho thế giới, nhưng lời giải thích chân thực hơn, một điều cần phải tính toán thực sự, là ngành công nghiệp này, một lần nữa, đang phải đối mặt với tác động kép từ những quyết định tồi tệ của chính họ.

Mọi việc bắt đầu với hai điều thúc đẩy tất cả nhà đầu tư mạo hiểm: Nỗ sợ hãi có thể bở lỡ điều lớn lao tiếp theo và lòng tham. Một thập kỷ trước, các công ty mới bắt đầu thoát khỏi các trường khởi nghiệp như Y Combinator, yêu cầu được định giá hàng triệu USD trước khi họ có thể kiếm ra tiền.

Để thu hút những startup triển vọng nhất, một số quỹ đầu tư, đặc biệt là Andreessen Horowitz, đã hăng hái tán thành mức định giá cao này và thường cho phép những người sáng lập rút tiền trước khi họ chứng minh mô hình kinh doanh của mình hoạt động hiệu quả.

Những vụ sụp đổ nổi tiếng, chẳng hạn như thảm họa xét nghiệm máu Theranos và startup chia sẻ văn phòng WeWork, ã dẫn đến một số vụ việc đáng chú ý nhưng không dẫn đến việc rút lui nghiêm túc khỏi tư duy Độc quyền kiếm tiền này. Thay vào đó, các quỹ đầu tư và đối thủ mới của họ, chẳng hạn như SoftBank Group Corp. và Tiger Global Management LLC, tiếp tục đầu tư và tăng giá từng bước. Jeff Clavier, đối tác quản lý của công ty đầu tư Uncork Capital cho biết: “Có rất nhiều tiền có sẵn ở mọi giai đoạn và mọi nơi bạn nhìn thấy". 

Có thể hiểu, nhiều nhà sáng lập đã lấy tất cả số tiền rẻ mạt mà họ có thể nhận được. Một số startup lớn đã thực hiện nhiều vòng gọi vốn mỗi năm. Với mức độ háo hức của nhiều nhà đầu tư đổ dồn về phía các cá cược nghe có vẻ chắc chắn, những người vốn không ưa thích mạo hiểm cũng phải cân nhắc với nỗi sợ bị bỏ lỡ.

Tuy nhiên, một số thương vụ IPO đã không thể xảy ra, chẳng hạn như WeWork vào năm 2019, vốn đã sụp đổ sau tiết lộ động trời về tình hình tài chính của họ. Dù vậy, các công ty tư nhân đã tìm ra cách giải quyết với các công ty mua lại có mục đích đặc biệt, hoặc SPAC.

Chính SPAC đã mở đường cho các doanh nghiệp bao gồm công ty cho vay SoFi, công ty vũ trụ Rocket Lab và Virgin Galactic, dịch vụ đăng ký sản phẩm vật nuôi Bark và Grab ("Uber của Đông Nam Á") ra công chúng. Cổ phiếu của các công ty này đều đang giao dịch với giá thấp hơn giá chào bán của họ.

Yelena Dunaevsky, một luật sư chuyên về SPAC tại công ty luật Woodruff Sawyer, cho biết: “Quá nhiều người dồn vào và làm loãng SPAC do không chuẩn bị kỹ lưỡng. Một số công ty đã không thể với tới vị trí mà họ đáng lẽ ra có được khi IPO”.

Thị trường tiền số làm lu mờ tầm nhìn của nhà đầu tư

Hành vi xấu này đã bị hạn chế bởi các thị trường tiền điện tử sôi nổi, vốn đã làm mờ mắt Thung lũng, các đối tác trong ngành và khiến nhiều người phải hứng chịu rủi ro lớn. Các nhà đầu cơ rót vốn vào tiền số, những sàn giao dịch mờ ám và tài sản ảo.

Dù vậy, sự quan tâm tới tiền số đa phần đến từ việc rút tiền nhanh chóng. Sự sụp đổ của các đồng tiền điện tử như Terra (Luna) và TerraUSD (UST) thời gian qua đã khiến thị trường tiền số chao đảo.

Mọi thứ dường như đã đi quá xa, đến mức có cảm giác “có gì đó không ổn ở đây”, nhất là trong sự kiện Super Bowl năm nay, khi đài NBC phát sóng quảng cáo tiền điện tử với sự tham gia của nhiều người nổi tiếng.

Lo ngại suy thoái kéo dài

Mặc dù có những điểm tương đồng với các đợt suy thoái trước đây, nhưng "Sự sụp đổ của năm 2022" cũng mang lại cảm giác lạ lẫm một cách kỳ lạ, có lẽ vì đã quá lâu kể từ khi xuất hiện cú sốc cuối cùng ở cấp độ cao đến thế này. Một sự khác biệt đáng ngại là các chu kỳ bùng nổ trước đó kéo dài khoảng 8 năm. Giống như một ngọn núi lửa không hoạt động từ lâu, áp lực đã dồn lên ngọn núi này trong hơn một thập kỷ. 

Năm 2021, các startup công nghệ của Mỹ đã huy động được gấp ba lần số tiền mà họ huy động được vào năm 2000 và sự sụp đổ này cũng mang tính toàn cầu theo cách mà ngành công nghiệp suy thoái trước đây chưa từng có. Giá và định giá cổ phiếu các công ty công nghệ từ Anh tới Trung Quốc đều giảm.

Thế giới công nghệ cũng cảm thấy có sự chia rẽ nhiều hơn so với thời kỳ suy thoái trước đây. Không nơi nào điều này rõ ràng hơn trong thương vụ mua lại Twitter Inc. của tỷ phú Elon Musk. Trong tháng qua, Musk đã tuyên bố sự trung thành của mình với Đảng Cộng hòa và cáo buộc những người ít có khả năng gọi ai đó là “anh chàng pedo” là nạn nhân của một loại “virus khiến tâm trí tỉnh táo”.

Điều này mang lại cảm giác mới lại. teve Jobs và Bill Gates vốn cũng không được ưa thích bởi các chính trị gia nhưng vẫn kiên định "giữ mình" phi chính trị vì một lý do nào đó — họ cần khách hàng từ cả hai phía.

Giờ đây, khối công nghệ đang dần sụp đổ. Đầu tiên, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump buộc các công ty công nghệ đứng về phía các vấn đề như nhập cư, tự do ngôn luận và thông tin sai lệch cũng như đề xuất cấm trang web chia sẻ video TikTok. Ngay cả khi vắng mặt các dòng tweet hàng ngày của Trump, những founder ngày nay và các nhà tài trợ vẫn phải tính đến yếu tố chính trị của những người như Musk, Peter Thiel và Marc Andreessen về các vấn đề như cứu trợ cho vay đại học, thuế.

Một điều có lẽ không thay đổi trong thời kỳ suy thoái này là những người phải gánh chịu thiệt hại: Các nhà đầu tư thường xuyên và nhân viên có trình độ. Giống như những người sáng lập và nhà đầu tư tổ chức đã bán bớt cổ phiếu của họ trong thời kỳ tươi sáng, các quỹ đầu tư kiếm được khoản phí quản lý khổng lồ bất kể điều gì xảy ra với các công ty khởi nghiệp trong danh mục đầu tư của họ. Những nhà đầu tư này vẫn đang nắm giữ kỷ lục 300 tỷ USD vốn chưa đầu tư và sẽ tiếp tục kiếm được phí quản lý bất kể thành tích của họ hay hiệu quả hoạt động của thị trường.

Trong khi đó, hơn 13.000 nhân viên công nghệ toàn cầu đã phải thôi việc kể từ đầu tháng 4, theo trang web theo dõi Layoffs.fyi. Có lẽ sẽ còn nhiều điều khác xảy ra, đặc biệt nếu cuộc suy thoái kéo dài đến năm 2023. “Chúng tôi thực sự chưa thấy bất kỳ cuộc tàn sát thực sự nào. Những điều có xu hướng xảy ra khi tiền thực sự cạn kiệt. Tôi nghĩ rất nhiều người vẫn không chắc chắn hoặc phủ nhận dự đoán này”, nhà đầu tư mạo hiểm Elad Gil chia sẻ.