Mỹ 'dội gáo nước lạnh' vào trở tham vọng phát triển ngành bán dẫn của Trung Quốc

Ngày 7/10, Bộ Thương mại Mỹ đã đưa ra các quy định nhằm ngăn cản Trung Quốc mua hoặc sản xuất những loại chip chủ chốt và linh kiện cho siêu máy tính. Động thái này được coi là sự leo thang căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington trong lĩnh vực công nghệ.

Phía Mỹ lập luận rằng những chất bán dẫn tiên tiến kể trên có thể được Trung Quốc sử dụng cho mục đích quân sự.

Trả lời phỏng vấn CNBC, ông Abishur Prakash, đồng sáng lập Trung tâm Đổi mới Tương lai, nói: “Với hành động mới nhất, hố sâu ngăn cách giữa Mỹ và Trung Quốc nới rộng đến mức không thể quay trở lại.”

Dưới đây là một số điểm nổi bật trong các quy định mới của Mỹ:

*Những công ty muốn xuất khẩu chip công nghệ cao, thường được thiết kế cho các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), sang Trung Quốc phải có giấy phép.

*Ngay cả những con chip do nước ngoài sản xuất liên quan đến AI và siêu máy tính, có sử dụng các công cụ và phần mềm của Mỹ trong quá trình thiết kế và sản xuất, cũng phải nhận được giấy phép mới được xuất khẩu sang Trung Quốc.

*Hoạt động xuất khẩu máy móc của doanh nghiệp Mỹ cho các công ty Trung Quốc đang sản xuất chip có độ tinh vi nhất định sẽ bị hạn chế nghiêm ngặt.

Ông Prakash nói: “Các quy định trên là một dấu hiệu cho thấy Washington không cố gắng xây dựng lại quan hệ với Bắc Kinh. Thay vào đó, Mỹ đang làm rõ rằng họ đang xem xét cuộc cạnh tranh này nghiêm túc hơn bao giờ hết và sẵn sàng thực hiện các bước đi chưa từng có trước đây.”

Tác động đối với Trung Quốc

Chất bán dẫn là một trong số những sản phẩm công nghệ quan trọng nhất khi được sử dụng trong một loạt thiết bị từ điện thoại thông minh cho đến ô tô và tủ lạnh. Mặt hàng chủ chốt này cũng được coi là “chìa khóa” cho các ứng dụng quân sự và phát triển trí tuệ nhân tạo (AI).

Khi căng thẳng địa chính trị giữa Trung Quốc và Mỹ gia tăng trong vài năm qua, lĩnh vực công nghệ đã bị kéo vào cuộc chiến.

AI, điện toán lượng tử và chất bán dẫn đều là những lĩnh vực mà Trung Quốc muốn nâng cao năng lực sản xuất nội địa. Tuy nhiên, các quy định mới của Mỹ sẽ khiến mục tiêu này gặp khó khăn, đặc biệt là trong lĩnh vực chip.

Trả lời CNBC, ông Pranay Kotasthane, người phụ trách chương trình địa chính trị công nghệ cao tại Viện Takshashila, nói: “Mỹ đã chính thức chuyển mục tiêu từ phát triển nhanh hơn Trung Quốc trong ngành bán dẫn sang chặn đường Trung Quốc tiếp cận các loại chip tiên tiến. Do đó, lĩnh vực sản xuất chip của Trung Quốc sẽ gặp khó khăn do những biện pháp kiểm soát của Mỹ”.

Bản chất của chuỗi cung ứng

Mỹ có thể áp dụng hiệu quả các biện pháp kiểm soát xuất khẩu là vì nước này nắm được một số mắt xích của chuỗi cung ứng chất bán dẫn, ngay cả những bộ phận không trực tiếp có trụ sở tại Mỹ hoặc do các công ty Mỹ kiểm soát.

Trên thực tế, Mỹ đã đánh mất vị thế thống trị của mình trong lĩnh vực sản xuất chip. Hơn 15 năm qua, tập đoàn TSMC của Đài Loan và Samsung của Hàn Quốc đã vươn lên thống trị ngành sản xuất chất bán dẫn tiên tiến nhất thế giới. Intel, nhà sản xuất chip lớn nhất của Mỹ, cũng đã tụt lại phía sau.

Hiện Đài Loan và Hàn Quốc chiếm khoảng 80% thị trường đúc toàn cầu. Xưởng đúc là cơ sở sản xuất chip do các công ty khác thiết kế.

Tuy nhiên, Mỹ vẫn tự hào khi sở hữu các công ty mạnh về công cụ thiết kế. Nhiều doanh nghiệp sản xuất đã sử dụng công cụ thiết kế của Mỹ để đưa sản phẩm vào chuỗi cung ứng. Theo đó, chip tiên tiến do TSMC sản xuất có thể sử dụng công cụ của Mỹ. Trong trường hợp này, chính sách hạn chế xuất khẩu của Mỹ đối với Trung Quốc sẽ được áp dụng.

Trước đây, Mỹ từng áp dụng quy định tương tự đối với Huawei và hãng này đã không thể tiếp cận các chip tiên tiến nhất mà TSMC sản xuất và thiết kế cho các mẫu điện thoại thông minh như P40, P50, Honor Magic, Honor 50, .... Từng là một trong số công ty hàng đầu trên thị trường điện thoại thông minh, Huawei đã chứng kiến hoạt động kinh doanh thiết bị cầm tay tê liệt.

Trung Quốc sẽ cần làm gì?

Nhà sản xuất chip tiên tiến nhất của Trung Quốc, Semiconductor Manufacturing International Co. (SMIC), đang sản xuất chip 7 nanometer (7 nm), nhưng không phải ở quy mô lớn. Để sản xuất chip trên quy mô lớn, với chi phí thấp hơn và độ tin cậy cao hơn, SMIC và các xưởng đúc khác của Trung Quốc sẽ cần phải có trong tay máy quang khắc siêu cực tím (EUV). Công ty ASML của Hà Lan là doanh nghiệp duy nhất trên thế giới có khả năng chế tạo loại máy móc thiết yếu này.

Nếu dưới sức ép từ Washington, ASML không bán máy EUV cho Trung Quốc, các nhà sản xuất chip nước này sẽ gặp nhiều khó khăn để phát triển sản xuất. Theo ông Kotasthane, ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc sẽ cần nhân tài và nguồn vốn nhiều hơn để có thể vượt qua cú sốc này, song đây sẽ là một hành trình leo núi đầy thử thách.

Ông Kotasthane cho biết Trung Quốc có thể sản xuất chip tiên tiến ngay cả khi không có máy móc của ASML nhưng năng suất sẽ thấp hơn nhiều, trong khi chi phí cao hơn và độ tin cậy thấp hơn.