Mùa đông ngành bán lẻ: Khi sức mua yếu dần

Đối với mảng tiêu dùng, báo cáo của VNDirect nhận định đã có dấu hiệu cho thấy người tiêu dùng đang thắt chặt hầu bao trong bối cảnh lãi suất tăng và sự suy yếu của các ngành thâm dụng lao động như da giày,..

Dự báo, tình trạng suy thoái này có thể kéo dài đến quý III/2023 khi lãi suất dự kiến sẽ giảm và việc tăng lương tối thiểu sẽ tạo ra động lực nhẹ cho tiêu dùng hàng hoá.

Hầu bao người tiêu dùng vơi dần

Công ty chứng khoán dự đoán rằng xu hướng tiêu dùng bị dồn nén trong đại dịch đang giảm dần trong môi trường lãi suất tăng và đồng VND yếu khiến người tiêu dùng phải thắt chặt hầu bao. Bên cạnh đó, “hiệu ứng tài sản” - hiện tượng tâm lý liên quan đến sự thay đổi trong cách thức chi tiêu của người tiêu dùng khi giá trị tài sản chưa thực hiện gia tăng mạnh khi tất cả các kênh đầu tư (thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản, thị trường trái phiếu, thị trường tài sản kỹ thuật số…) đều tăng trưởng mạnh mẽ vào năm 2021. 

Vì thế, khi tất cả các thị trường này đều bước vào giai đoạn điều chỉnh mạnh trong năm nay, khiến giá trị tài sản chưa thực hiện quay đầu giảm sẽ làm giảm sức tiêu dùng người dân. Hầu hết các ngành thâm dụng lao động đang phải đối mặt với những áp lực lớn. 

Tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam được dự báo sẽ giảm tốc trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu suy yếu khiến dệt may, da giày, nuôi trồng thủy sản, chế biến gỗ… phải thu hẹp quy mô sản xuất. Từ cuối tháng 11, nhà sản xuất giày dép Đài Loan, Công ty TNHH PouYuen Việt Nam - công ty lớn nhất TP HCM về số lượng lao động với hơn 50.000 công nhân đã cho công nhân nghỉ luân phiên trong 3 tháng tới do cắt giảm đơn hàng. 

Theo Sở Lao động Thương binh & Xã hội tỉnh Bình Dương - một trong những trung tâm công nghiệp phía Nam, trong tháng 10, khoảng 28.000 công nhân phải tạm hoãn hợp đồng lao động và 240.000 người bị giảm giờ làm, tương đương khoảng 20% lực lượng lao động tại Bình Dương bị ảnh hưởng bởi suy thoái và tỷ trọng này có thể tăng lên trong thời gian tới. 

Xu hướng chi tiêu giảm

Một số nhà bán lẻ phát đi tín hiệu về sự sụt giảm chi tiêu của người tiêu dùng kể từ tháng 10. CTCP Đầu tư Thế Giới Di Động (mã: MWG) công bố kết quả kinh doanh tháng 10 với sự sụt giảm rõ rệt về nhu cầu của người tiêu dùng đối với các sản phẩm điện tử tiêu dùng và điện thoại di động, trong khi mảng tạp hóa vẫn đang trong giai đoạn phục hồi. 

Doanh thu tháng 10 của MWG đạt 10.884 tỷ đồng, tăng 3,3% so với tháng trước nhưng giảm 10,7% so với cùng kỳ mặc dù bước vào mùa tiêu thụ cao điểm quý IV và chuẩn bị cho các sự kiện lớn như World Cup. 

CTCP Thế giới số (mã: DGW)cũng công bố kết quả sơ bộ tháng 10 cho thấy doanh thu giảm 40% svck do doanh số bán điện thoại thông minh và các sản phẩm điện tử tiêu dùng thấp hơn kế hoạch.

Do đó, một số nhà bán lẻ lớn đang dừng lại hoặc giảm tốc mở rộng kinh doanh, trong bối cảnh lo ngại về suy thoái kinh tế. Theo báo cáo, việc mở rộng chuỗi nhà thuốc An Khang của MWG và Long Châu của FPT Retail (mã: FRT) đã bị trì hoãn/chậm lại kể từ quý III.

Số lượng cửa hàng Bách Hóa Xanh, Circle K cũng có mức giảm so với đầu năm cho thấy sự thận trọng của các chuỗi bán lẻ trước diễn biến thị trường hiện tại. Do đó, các công ty tiêu dùng niêm yết có xu hướng duy trì tình hình tài chính tốt hơn với đòn bẩy thấp và vị thế tiền mặt ròng.

Phục hồi nửa cuối năm 2023

VNDirect ước tính tiêu dùng Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng mạnh trong nửa đầu năm 2023 và dần phục hồi đà tăng trưởng kể từ quý III/2023, nhờ tốc độ tăng lãi suất sẽ chậm lại trong năm 2023 khi lãi suất điều hành Fed dần hạ nhiệt; biến động vĩ mô tại Việt Nam đang dần ổn định, giúp nâng cao niềm tin tiêu dùng của người dân; tiêu dùng phục hồi tại khu vực EU và Hoa Kỳ mang lại đơn hàng cho các khu công nghiệp Việt Nam.

Cuối cùng, ngày 11/11/2022, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2023 với thông tin kể từ 1/7/2023, lương cơ sở sẽ tăng 20,8% so với hiện hành lên mức 1,8 triệu đồng/tháng, có thể làm tăng thu nhập của cán bộ, công chức Việt Nam. Điều này có thể khiến sức mua tăng lên.

Tuy nhiên, nhìn chung, theo VNDirect, thị trường bán lẻ Việt Nam hiện tại vẫn tích cực. Theo Tổng cục Thống kê, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tăng trưởng tốt ở mức 25,3% so với cùng kỳ trong tháng 10, phần lớn nhờ mức nền thấp của năm 2021. 

Nếu loại trừ yếu tố giá, doanh số bán lẻ hàng hóa tăng 16,8% so với cùng kỳ, cao hơn cả mức trước đại dịch. Việt Nam đã nối lại các chuyến bay quốc tế từ quý I, doanh thu từ du lịch đã tăng gấp đôi so với năm 2021 và phục hồi tới 78% so với mức trước đại dịch. 

Theo dữ liệu của Google, xu hướng di chuyển đến cửa hàng bán lẻ và giải trí của Việt Nam đã vượt mức trước dịch 4,6% và xu hướng di chuyển đến cửa hàng tạp hóa và hiệu thuốc đã tăng 27,5% so với trước dịch.