Mù mờ thông tin dễ mất thị trường

Doanh nghiệp trong nước còn lơ mơ về quy định pháp luật của các thị trường nhập khẩu nên rất dễ gặp sự cố

Tại Diễn đàn An toàn thực phẩm (ATTP) chuyên đề "Phát triển thị trường cho hàng Việt" do Hiệp hội Thương mại Mỹ (AmCham) phối hợp với Hội Doanh nghiệp (DN) hàng Việt Nam chất lượng cao tổ chức sáng 28-8 tại

TP HCM, các chuyên gia cảnh báo việc DN Việt chậm cập nhật, thiếu hiểu biết các quy định mới của Mỹ có thể dẫn đến mất cơ hội xuất khẩu hàng nông sản thực phẩm sang thị trường này.

Hơn 1.000 doanh nghiệp bị loại

Ngành nông nghiệp, thủy hải sản và thực phẩm chiếm khoảng 46% lực lượng lao động và mang về giá trị xuất khẩu đáng kể cho Việt Nam. Năm 2016, Việt Nam đã xuất sang Mỹ 7 tỉ USD hàng hải sản, trong đó 1,4 tỉ USD là sản phẩm cá và tôm cua, chiếm 40% giá trị nhập khẩu thực phẩm và nông sản của Mỹ từ Việt Nam. Hiện các DN xuất khẩu mặt hàng này sang Mỹ đang gặp thách thức lớn do thiếu hiểu biết những quy định mới về ATTP dành cho sản phẩm nhập khẩu theo quy định hiện đại hóa ATTP và sự dịch chuyển trách nhiệm trong điều tra nhập khẩu cá da trơn từ FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm) sang USDA (Bộ Nông nghiệp) của Mỹ.

Ông Mark Gillin, Phó Chủ tịch AmCham Việt Nam, dẫn chứng tháng 12-2016, 1.845 DN thực phẩm ở Việt Nam đăng ký với FDA xuất khẩu sang Mỹ nhưng đến tháng 1-2017 chỉ còn 806 DN. Hơn 1.000 DN bị loại khỏi thị trường này do không tuân thủ quy định mới là tất cả nhà máy đăng ký phải gia hạn đăng ký sau mỗi 2 năm, bắt đầu từ năm 2016, trong khoảng thời gian từ 1-10 đến 31-12.

"Những công ty bị loại khỏi danh sách xuất khẩu sang Mỹ vì không biết quy định này, không đăng ký gia hạn. AmCham quan ngại rằng việc thiếu hiểu biết các quy định mới có thể gây ra sự giảm sút đáng kể về kim ngạch xuất khẩu nông nghiệp và thực phẩm của Việt Nam sang Mỹ, cũng như sự suy giảm nhân công và doanh thu ngành" - ông Mark Gillin cảnh báo.

Sự thiếu hiểu biết của doanh nghiệp có thể làm giảm sút đáng kể kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang Mỹ Ảnh: NGỌC TRINH

Từng làm việc với nhiều DN xuất khẩu của Việt Nam, các tổ chức chứng nhận chỉ ra rằng DN Việt rất lơ mơ về quy định pháp luật của các thị trường nhập khẩu nên dễ gặp "sự cố". Theo các tổ chức kiểm định, nguyên tắc cơ bản là xuất khẩu sang thị trường nào phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu, luật định của thị trường đó.

Tại Việt Nam chưa có kênh thông tin chính thức để các DN tìm hiểu, cập nhật quy định pháp luật của các thị trường nhập khẩu. Bà Hà Minh Phương, Giám đốc phát triển kinh doanh của Eurofins Sắc ký Hải Đăng, cho biết hiện hệ thống thông tin về luật chưa được cung cấp rộng rãi cho nông dân, DN xuất khẩu. Bên cạnh đó, các DN xuất khẩu chưa có thói quen cập nhật thông tin về luật liên quan đến thị trường xuất khẩu, dẫn đến rủi ro phạm luật rất cao.

Phải đáp ứng quy định mới

Về giải pháp, theo bà Ratih Puspitasari - Giám đốc Phụ trách Hợp tác Khoa học và Luật định của Cargill khu vực Đông Nam Á và Ấn Độ - nhu cầu của thế giới về các loại đạm động vật lành mạnh và thực phẩm nhiệt đới ngày càng tăng.

Vấn đề đặt ra là làm sao nâng cao năng lực cho ngành thực phẩm Việt Nam, thúc đẩy canh tác nông nghiệp bền vững và tuân thủ các yêu cầu mới của thị trường xuất khẩu, đặc biệt là thị trường Mỹ. "Việt Nam nên chú trọng đẩy mạnh những tiêu chuẩn, quy định liên quan đến chất lượng thực phẩm, ATTP, giá trị dinh dưỡng và phát triển bền vững.

Trong đó, cần có các chính sách rõ ràng để thúc đẩy ATTP, thực hành tốt về chăn nuôi, kiểm soát chặt điều kiện vệ sinh và môi trường chăn nuôi. Đồng thời, có các quy định nghiêm ngặt về sử dụng thuốc trong chăn nuôi, chăm sóc vật nuôi theo tiêu chuẩn quốc tế, học hỏi phương pháp chăn nuôi từ những thị trường thành công. Làm được như vậy không chỉ giúp DN Việt thâm nhập được thị trường Mỹ mà còn tiếp cận được nhiều thị trường xuất khẩu lớn và đa dạng khác" - bà Ratih Puspitasari đề xuất.

Ông Vũ Văn Tám, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho biết giai đoạn 2016-2017 là thời gian quan trọng triển khai các chương trình hành động về ATTP, đặc biệt là tổ chức sản xuất, kinh doanh sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm theo chuỗi liên kết giữa người sản xuất với DN, thị trường. Trong đó, tăng cường nâng cao thực thi pháp luật như Luật ATTP, Luật Thú y cũng như kết nối tuyên truyền các địa chỉ cung cấp sản phẩm nông sản an toàn đến người tiêu dùng.

Để giúp DN đáp ứng những đòi hỏi trong quy định mới về ATTP tại các thị trường xuất khẩu, Hội DN hàng Việt Nam chất lượng cao đã đưa ra sáng kiến xây dựng bộ tiêu chí mới "Hàng Việt Nam chất lượng cao - Chuẩn hội nhập" và đã cấp chứng nhận cho 44 DN.

Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội DN hàng Việt Nam chất lượng cao, cho biết bộ tiêu chí này được xây dựng dựa trên nền tảng cơ sở tuân thủ hệ thống văn bản pháp lý về chất lượng sản phẩm của Việt Nam, tổng hợp những tiêu chuẩn về hệ thống quản lý chất lượng quốc tế có tính phổ quát phù hợp hoặc tương đương.

Riêng đối với ngành nông nghiệp và thực phẩm, bộ tiêu chuẩn cũng tổng hợp các tiêu chuẩn phổ quát quy định của các nước… bảo đảm tính tương đồng và cùng hướng đến mục tiêu ngăn ngừa rủi ro trong ATTP.

Tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng thị trường Theo Cục ATTP (Bộ Y tế), năm 2015-2016, Bộ Y tế đã cấp gần 1.340 giấy chứng nhận lưu hành tự do và chứng nhận y tế cho các sản phẩm thực phẩm xuất khẩu. Thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục triển khai cấp độ 4 đối với thủ tục hành chính cho sản phẩm xuất khẩu, nhằm tạo điều kiện tối đa cho các DN Việt Nam thâm nhập và mở rộng các thị trường xuất khẩu.