Lạm phát đang có xu hướng tăng trở lại?

Trong bối cảnh giá cả hàng hóa cơ bản và giá tài sản tăng mạnh, cộng với tiền rẻ tràn ngập thì có lẽ thị trường đang quan tâm nhất tới xu hướng lạm phát bởi nó sẽ quyết định biến động của lãi suất trong thời gian tới.

Theo dữ liệu của IMF, so với cùng kỳ năm trước, trung bình trong hai tháng đầu năm 2021 chỉ số giá hàng hóa chung của thế giới đã tăng khoảng 21%, trong đó giá hàng hóa phi nhiên liệu tăng 22% (lương thực, đồ uống tăng 22%, kim loại cơ bản tăng 48%, nguyên liệu thô trong nông nghiệp tăng 10%, phân bón tăng 31%) và giá nhiên liệu tăng 19,5%. 

Các nước Mỹ, châu Âu và Nhật cơ bản vẫn tiếp tục cam kết giữ lãi suất chính sách ở quanh mốc 0%, đồng thời thực hiện các chương trình mua vào tài sản quy mô lớn. Tại Việt Nam, lãi suất tiền gửi hiện đang ở khoảng 3 đến 3,5% với kỳ hạn 6 tháng trở xuống và 5 đến 6% với kỳ hạn từ một năm trở lên. 

Mặc dù chỉ số giá tiêu dùng tháng 2 tăng mạnh tới 1,52% so với tháng 1, nhưng lại chỉ tăng 0,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Bình quân hai tháng đầu năm 2021, CPI giảm 0,14% so với cùng kỳ năm trước. 

Lưu ý rằng do tác động của dịch bệnh COVID-19, chỉ số giá tiêu dùng CPI theo tháng (MoM) có xu hướng giảm qua các tháng đầu năm và tăng rất nhẹ trong các tháng cuối năm 2020. Do đó, trong năm 2021, CPI theo tháng chỉ cần tăng ở mức trung bình qua các tháng cũng sẽ làm CPI theo năm tăng mạnh. 

Thử lấy dữ liệu tỷ lệ lạm phát theo năm để đưa ra hai dự báo về xu hướng lạm phát trong thời gian tới như sau:

Cách 1, giả định CPI theo tháng của năm 2021 có mức tăng bằng trung bình của 5 năm gần đây (trừ năm đặc biệt 2020), cho kết quả là đường màu lam (đường line). Từ tháng 10, tỷ lệ lạm phát theo năm sẽ vượt mốc 4%. 

Cách 2, dùng mô hình AR(p) để dự báo và cho kết quả như hình quạt màu lục (fanchart). Ba khoảng tin cậy trong hình lần lượt là 30% (phần đậm nhất), 60% và 90% (phần nhạt nhất). Nhìn chung, sau khi có xu hướng giảm trong năm 2020, lạm phát đang có xu hướng tăng trở lại và dữ liệu từ tháng 4 sẽ khẳng định xu thế này.

PGS TS Phạm Thế Anh - Kinh tế trưởng, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR)