Kinh tế Trung Quốc suy yếu và El Nino đe doạ tương lai xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan

Xuất khẩu sầu riêng Thái Lan sang Trung Quốc đã tăng mạnh kể từ khi tuyến đường sắt cao tốc được mở giữa nước láng giềng Lào và nền kinh tế số 2 thế giới. Tuyến đường này đã cắt giảm thời gian giao hàng cho loại trái cây nổi tiếng này, theo Nikkei Asia.

Tuy nhiên, suy thoái kinh tế ở Trung Quốc và tác động của hiện tượng thời tiết El Nino tới Đông Nam Á đang phủ bóng đen lên triển vọng của ngành.

Ngành sầu riêng ngày càng trở nên quan trọng khi doanh thu xuất khẩu tăng lên. Năm ngoái, con số này là 110 tỷ baht (3,1 tỷ USD) - gần bằng số tiền 130 tỷ baht mà Thái Lan thu được từ xuất khẩu gạo.

Theo Bộ Thương mại Thái Lan, xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc đạt 446.152 tấn trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 5, tăng 58% so với 281.528 tấn cùng kỳ năm ngoái.

Theo dữ liệu của Bộ, tổng lượng xuất khẩu sầu riêng đạt mức cao kỷ lục khoảng 700.000 tấn vào năm 2022. Trong tổng số đó, khoảng 90%  là xuất khẩu sang Trung Quốc.

“Người tiêu dùng Trung Quốc ưa thích sầu riêng Thái Lan từ lâu, nhưng xuất khẩu sầu riêng Thái Lan đã tăng vọt chỉ kể từ năm ngoái, khi tàu cao tốc bắt đầu hoạt động, giúp rút ngắn thời gian vận chuyển”, bà Arada Fuangtong, Phó cục trưởng Cục xúc tiến thương mại quốc tế của Bộ Thương mại Thái Lan cho biết.

Tàu cao tốc Trung Quốc-Lào bắt đầu chạy vào tháng 12/2021, tạo cơ hội cho hàng hóa Thái Lan đi qua biên giới vào thủ đô Viêng Chăn của Lào để vận chuyển đường sắt đến thành phố Côn Minh phía nam Trung Quốc.

Tuyến đường sắt dài 1.000 km đã giúp giảm thời gian giao hàng đến Trung Quốc xuống chỉ còn 15 giờ, trong khi nếu chở bằng xe tải trên những con đường xuyên núi mất 2 ngày.

Bà Arada cho biết: “Việc rút ngắn thời gian vận chuyển đã thúc đẩy xuất khẩu sầu riêng Thái Lan tăng mạnh và cũng mang lại cơ hội lớn cho các loại trái cây, rau quả và các sản phẩm dễ hư hỏng khác của Thái Lan cần đến tay người tiêu dùng kịp thời mà vẫn giữ được độ tươi và chất lượng tốt”.

Bà cho biết Thái Lan đang khuyến khích các nhà xuất khẩu, đặc biệt là trái cây và rau quả, chuyển sang tuyến đường sắt Trung Quốc-Lào, nhất là trong bối cảnh giá dầu tương đối cao đang đẩy chi phí vận tải đường bộ lên cao.

“Tôi đang nghĩ đến việc chuyển sang sử dụng tàu cao tốc”, ông Thunkanon Tiewsuwan, một nhà xuất khẩu sầu riêng cho biết. Ông Thunkanon nói thêm phải mất từ 10 đến 12 ngày để chất sầu riêng lên xe tải, chở đến cảng, chuyển vào container vận chuyển và chất lên tàu. Các tàu thường mất thêm một tuần nữa để đến các cảng quan trọng của Trung Quốc.

Quả sầu riêng là một món ngon khá đắt tiền ở nhiều nơi ở châu Á và được biết đến với hương vị và kết cấu độc đáo.

Xuất khẩu có thể còn nhanh hơn nữa trong tương lai khi Thái Lan có kế hoạch xây dựng tàu cao tốc của riêng mình từ Bangkok đến thành phố Nong Khai gần biên giới với Lào. Giai đoạn xây dựng đầu tiên dài 253 km từ Bangkok đến thành phố Nakhon Ratchasima bắt đầu vào năm 2022, dự kiến hoàn thành từ năm 2026.

Giai đoạn thứ hai, đoạn đường dài 355 km từ Nakhon Ratchasima đến Nong Khai sẽ hoàn thành vào năm 2028, nghĩa là các sản phẩm từ miền trung Thái Lan có thể đến tay người tiêu dùng ở Trung Quốc bằng đường bộ chỉ trong vài ngày.

Tuy nhiên, Bộ Thương mại vẫn chưa điều chỉnh tăng dự báo xuất khẩu sầu riêng Thái Lan sang Trung Quốc trong bối cảnh ngày càng lo ngại về sự suy thoái của nền kinh tế quốc gia này và hậu quả từ hiện tượng thời tiết El Nino.

Các nhà sản xuất và kinh doanh sầu riêng lo ngại thời tiết khô hạn do El Nino mang lại có thể hạn chế sản lượng và ảnh hưởng đến xuất khẩu.

Ông Somchai Chongsri, một người trồng và kinh doanh sầu riêng ở tỉnh Chanthaburi, Thái Lan, cho biết: “Tôi lo lắng cả về cung và cầu, vì sản lượng sầu riêng đang giảm và người mua ở Trung Quốc bắt đầu hạn chế các đơn đặt hàng”.

Các câu hỏi cũng đã được đặt ra về chất lượng. Tuần trước, cơ quan hải quan Trung Quốc đã từ chối 29 container chứa 300 tấn sầu riêng Thái Lan sau khi phát hiện quả đã bị thối do sâu bướm vàng, một loại sâu bệnh phổ biến.

Việc từ chối này làm dấy lên mối lo ngại lớn giữa các nhà xuất khẩu và trồng sầu riêng Thái Lan rằng Trung Quốc sẽ mất niềm tin vào Thái Lan và chuyển sang các đối thủ cạnh tranh, đặc biệt là nước láng giềng Việt Nam.